Συγκατάθεση για τη λήψη διαφημιστικού υλικού

Μέσα στα πλαίσια μιας ελεύθερης οικονομίας είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο οι εταιρείες να επιδιώκουν να προωθήσουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες στο αγοραστικό κοινό, είτε αυτές αφορούν προσφορά προϊόντων είτε παροχή υπηρεσιών. Είναι μάλιστα κοινή πρακτική ανάμεσα στις εταιρείες να προβαίνουν, είτε μόνες τους είτε μέσω τρίτων διαφημιστικών εταιρειών, στην αποστολή διαφημιστικού υλικού απευθείας στους καταναλωτές, με σκοπό την προώθηση των προϊόντων ή των υπηρεσιών τους.

Προκειμένου βέβαια να είναι κάτι τέτοιο νόμιμο, θα πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, καθώς το τηλέφωνο και η διεύθυνση (ηλεκτρονική ή φυσική) αποτελούν προσωπικά δεδομένα του κάθε πολίτη και προστατεύονται από ένα πλέγμα διατάξεων.

Η διαφήμιση μπορεί να λάβει χώρα με διάφορους τρόπους, όπως π.χ. με αποστολή διαφημιστικού υλικού μέσω ταχυδρομείου, με ηλεκτρονικό τρόπο ή με τηλεφωνικές κλήσεις. Ο νόμος επιφυλάσσει διαφορετική αντιμετώπιση και προβλέπει διαφορετικές προϋποθέσεις και διαδικασίες που πρέπει να τηρούνται σε κάθε μορφή διαφήμισης.

Μία από τις βασικές διαφοροποιήσεις στη νομική αντιμετώπιση των διαφόρων ειδών διαφήμισης, αλλά και το κυριότερο στοιχείο για να είναι αυτές νόμιμες, είναι η συγκατάθεση του παραλήπτη των προωθητικών ενεργειών, δηλαδή του υποκειμένου των δεδομένων. Ο νόμος 2472/1997 στηριζόμενος στις αντίστοιχες κοινοτικές οδηγίες δίνει έναν ορισμό για το τι θεωρείται συγκατάθεση (consent).

Σύμφωνα λοιπόν με το νόμο ως «συγκατάθεση»  εννοείται κάθε ελεύθερη, ρητή και ειδική δήλωση βουλήσεως του υποκειμένου των δεδομένων, που εκφράζεται µε τρόπο σαφή, και µε πλήρη επίγνωση, και µε την οποία, το υποκείμενο των δεδομένων, αφού προηγουμένως ενημερωθεί, δέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν.

Όσον αφορά στο περιεχόμενο της ενημέρωσης, ο νόμος ορίζει ότι πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει πληροφόρηση τουλάχιστον για τον σκοπό της επεξεργασίας, τα δεδομένα ή τις κατηγορίες δεδομένων που αφορά η επεξεργασία, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αποδεκτών των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και το όνομα, την επωνυμία και τη διεύθυνση του υπεύθυνου επεξεργασίας και του τυχόν εκπροσώπου του.

Ένα μεγάλο debate στους νομικούς, και όχι μόνο, κύκλους ανά τον κόσμο είναι το εάν η συγκατάθεση πρέπει να δίνεται εκ των προτέρων ή εκ των υστέρων. Εάν εν ολίγοις ο χρήστης πρέπει να δηλώνει ρητά ότι επιθυμεί την αποστολή υλικού (opt-in) πριν του αποσταλεί ή να του δίνεται η δυνατότητα να αρνείται αφού έχει ήδη γίνει η πρώτη προσέγγιση (opt-out). Όπως προαναφέρθηκε, στην Ελλάδα ο νομοθέτης εφαρμόζει και τα δύο συστήματα, ανάλογα με τον τύπο της διαφήμισης.

Η έννοια της συγκατάθεσης έχει τρία βασικά στοιχεία:

α. Πρέπει να είναι ελεύθερη, ρητή και σαφής, δηλαδή να δίνεται χωρίς πίεση, να προκύπτει άμεσα, και όχι να υπονοείται ή να προκύπτει από τα συμφραζόμενα.

β.  Πρέπει να είναι ειδική και με πλήρη επίγνωση, δηλαδή να αφορά συγκεκριμένες επικοινωνίες και να γνωρίζει το υποκείμενο ποιος, γιατί και με ποιους όρους επεξεργάζεται τα δεδομένα του.

γ. Πρέπει να είναι πάντα ελεύθερα ανακλητή, να μπορεί δηλαδή να αποσυρθεί οποτεδήποτε από το υποκείμενο δεδομένων, χωρίς όμως αναδρομικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει σε κάθε διαφημιστική επικοινωνία να δίνεται η δυνατότητα στο υποκείμενο-καταναλωτή να ανακαλέσει εύκολα και άμεσα τη συγκατάθεσή του και να διακοπεί, ως επακόλουθο, η απευθείας εμπορική επικοινωνία μαζί του.

Σε κάθε περίπτωση οι πολίτες πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν δίνουν τη συγκατάθεσή τους και ενήμεροι για τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή. Οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερες πληροφορίες για τα δικαιώματά του ή να προβεί σε καταγγελία εναντίον εταιρείας για παραβίαση των διατάξεων του νόμου περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, μπορεί να απευθυνθεί στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.