Το ΔΕΕ δεν είναι αρμόδιο να ερμηνεύει γενικές διατάξεις μέτρου της ΕΕ στον τομέα της ΚΕΠΠΑ απλώς και μόνον προς αποσαφήνιση του νοήματός τους (προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ)

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τις δημοσιευθείσες στις 23.11.2023 προτάσεις της, η γενική εισαγγελέας ΔΕΕ Tamara Ćapeta πρότεινε στο Δικαστηριο να αποφανθεί ότι το Δικαστήριο δεν είναι αρμόδιο να ερμηνεύει γενικές διατάξεις μέτρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) απλώς και μόνον προς αποσαφήνιση του νοήματός τους.

Ωστόσο, σύμφωνα με τη γενική εισαγγελέα, το Δικαστήριο μπορεί να ερμηνεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές της Ένωσης προκειμένου να καταστήσει δυνατή την εκτίμηση της νομιμότητας εθνικών μέτρων εφαρμογής της ΚΕΠΠΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ιστορικό της υποθέσεως

Η Neves 77 Solutions είναι εταιρία η οποία δραστηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών μεσιτείας σε πωλήσεις προϊόντων στον κλάδο της αεροπλοΐας. Το 2020, η ρουμανική εθνική φορολογική αρχή επέβαλε στη Neves διοικητικό πρόστιμο ύψους περίπου 6.000 ευρώ και κατέσχεσε περίπου 3 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν στο ποσό που εισέπραξε η Neves από πράξη μεσιτείας σχετικά με την πώληση σε ινδική εταιρία ασυρμάτων που είχαν κατασκευαστεί στη Ρωσία. Η φορολογική αρχή έκρινε ότι η Neves παρέβη τόσο τα περιοριστικά μέτρα της Ένωσης κατά της Ρωσίας που είχαν επιβληθεί με απόφαση του Συμβουλίου στον τομέα της ΚΕΠΠΑ όσο και τα ρουμανικά μέτρα εφαρμογής της συγκεκριμένης απόφασης. 

Ρουμανικό δικαστήριο, το οποίο επελήφθη της έφεσης που άσκησε η Neves, διερωτάται αν τα εθνικά μέτρα εφαρμογής αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ένωσης και, ιδίως, στα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διατηρεί επίσης αμφιβολίες ως προς το αν η επίμαχη απόφαση ΚΕΠΠΑ τυγχάνει εφαρμογής σε περίπτωση κατά την οποία τα αγαθά ουδέποτε εισήχθησαν στην Ένωση. Ως εκ τούτου, υπέβαλε στο Δικαστήριο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως.

Σημειώνεται ότι η παρούσα υπόθεση εγείρει σημαντικά ζητήματα ως προς τα όρια της καθοριζόμενης βάσει των Συνθηκών αρμοδιότητας των δικαιοδοτικών οργάνων της Ένωσης στον τομέα της ΚΕΠΠΑ.

Προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ​

Με τις δημοσιευθείσες προτάσεις της, η γενική εισαγγελέας ΔΕΕ Tamara Ćapeta καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Δικαστήριο είναι αρμόδιο να ερμηνεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές της Ένωσης, ακόμη και όταν η ερμηνεία του Δικαστηρίου είναι κρίσιμη για την εκ μέρους εθνικού δικαστηρίου εκτίμηση της νομιμότητας εθνικών μέτρων εφαρμογής της ΚΕΠΠΑ. Ωστόσο, το δίκαιο της Ένωσης δεν παρέχει στο Δικαστήριο αρμοδιότητα ερμηνείας γενικών διατάξεων των αποφάσεων ΚΕΠΠΑ προς αποσαφήνιση του νοήματός τους. 

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, η γενική εισαγγελέας εξετάζει τα εθνικά μέτρα κατάσχεσης υπό το πρίσμα του δικαιώματος ιδιοκτησίας. Φρονεί ότι εθνικά μέτρα τα οποία προβλέπουν την ολική κατάσχεση των εσόδων από συναλλαγή η οποία πραγματοποιήθηκε κατά παράβαση αποφάσεως ΚΕΠΠΑ συνιστούν αναλογικό περιορισμό του δικαιώματος ιδιοκτησίας. Τούτο ισχύει ακόμη και όταν η κατάσχεση αποτελεί αυτοδίκαιη συνέπεια της παράλειψης γνωστοποίησης της εν λόγω συναλλαγής στις αρμόδιες αρχές.

Γίνεται υπόμνηση ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι η προδικαστική παραπομπή παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, να υποβάλουν στο Δικαστήριο ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα. 

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο CURIA