Εργαζόμενοι σε πλατφόρμες: Συμφωνία για νέα Οδηγία της ΕΕ για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους

Σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με πρόταση οδηγίας για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων σε πλατφόρμες κατέληξαν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Πιο αναλυτικά, όπως αναφέρεται στο δελτίο τύπου που εξέδωσε το Συμβούλιο της ΕΕ, η οδηγία εισάγει δύο βασικές βελτιώσεις: (α) συμβάλλει στον προσδιορισμό του ορθού καθεστώτος απασχόλησης για πρόσωπα που εργάζονται σε ψηφιακές πλατφόρμες και (β) θεσπίζει τους πρώτους ενωσιακούς κανόνες σχετικά με τη χρήση αλγοριθμικών συστημάτων στον χώρο εργασίας.

Ορθή κατηγοριοποίηση των αυτοαπασχολούμενων

Αυτή τη στιγμή, η πλειονότητα των 28 εκατομμυρίων εργαζομένων σε πλατφόρμες στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων οδηγοί ταξί, οικιακές βοηθοί και οδηγοί διανομής τροφίμων, επισήμως είναι αυτοαπασχολούμενοι. Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς οφείλουν να συμμορφώνονται με πολλούς από τους ίδιους κανόνες και περιορισμούς που ισχύουν για τους μισθωτούς εργαζομένους. Αυτό δείχνει ότι βρίσκονται πράγματι σε σχέση εργασίας και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να απολαύουν των εργασιακών δικαιωμάτων που παρέχονται στους εργαζομένους βάσει εθνικού και ενωσιακού δικαίου.

Η προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αντιμετωπίζει αυτές τις περιπτώσεις εσφαλμένης κατηγοριοποίησης και ανοίγει το δρόμο ώστε οι εργαζόμενοι αυτοί να αναχαρακτηρισθούν ως μισθωτοί. Βάσει της συμφωνίας, οι εργαζόμενοι τεκμαίρεται νομικά ότι είναι μισθωτοί εργαζόμενοι ψηφιακής πλατφόρμας (και όχι αυτοαπασχολούμενοι) εάν η σχέση τους με την πλατφόρμα πληροί τουλάχιστον δύο από τους πέντε δείκτες που ορίζει η οδηγία. Οι δείκτες αυτοί περιλαμβάνουν:

- Ανώτατα όρια στην αμοιβή που μπορούν να λαμβάνουν οι εργαζόμενοι

- Εποπτεία της απόδοσής τους, μεταξύ άλλων με ηλεκτρονικά μέσα

- Έλεγχο της κατανομής ή της ανάθεσης καθηκόντων

- Έλεγχο των συνθηκών εργασίας και περιορισμούς στην επιλογή του ωραρίου εργασίας

- Περιορισμούς της ελευθερίας τους να οργανώνουν την εργασία τους και κανόνες σχετικά με την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά τους

Στο συμφωνηθέν κείμενο προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη μπορούν να προσθέτουν περαιτέρω δείκτες στον κατάλογο αυτό σε επίπεδο εθνικού δικαίου.

Στις περιπτώσεις όπου ισχύει το νομικό τεκμήριο, εναπόκειται στην ψηφιακή πλατφόρμα να αποδείξει ότι δεν υπάρχει σχέση εργασίας σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική.

Πιο διαφανής χρήση αλγορίθμων

Οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας χρησιμοποιούν τακτικά αλγόριθμους για τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων. Ως εκ τούτου, οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες αντιμετωπίζουν συχνά έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τον τρόπο λήψης των αποφάσεων και τον τρόπο χρήσης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε με το Κοινοβούλιο διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι ενημερώνονται σχετικά με τη χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων. Επίσης, αποτρέπει τις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας από την επεξεργασία ορισμένων ειδών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μέσω αυτοματοποιημένης παρακολούθησης ή λήψης αποφάσεων. Τα δεδομένα αυτά θα περιλαμβάνουν:

- Προσωπικά δεδομένα σχετικά με τη συναισθηματική ή ψυχολογική κατάσταση των εργαζομένων σε πλατφόρμα

- Δεδομένα σχετικά με ιδιωτικές συνομιλίες

- Δεδομένα για την πρόβλεψη πραγματικής ή δυνητικής συνδικαλιστικής δραστηριότητας

- Δεδομένα που χρησιμοποιούνται για να συναχθεί η φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, το μεταναστευτικό καθεστώς, τα πολιτικά φρονήματα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ή η κατάσταση της υγείας κάποιου εργαζομένου

- Βιομετρικά δεδομένα, εκτός των δεδομένων που χρησιμοποιούνται προς επαλήθευση της ταυτότητας

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα συστήματα αυτά απαιτείται να παρακολουθούνται από ειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα απολαμβάνει ειδικής προστασίας έναντι δυσμενούς μεταχείρισης. Επίσης, για ορισμένες σημαντικές αποφάσεις, όπως η αναστολή λογαριασμών, είναι εγγυημένη ανθρώπινη εποπτεία.

Η προσωρινή συμφωνία, αφού προσυπογραφεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, θα εκδοθεί και τυπικά από τα δύο αυτά θεσμικά όργανα. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο έτη για να ενσωματώσουν τις διατάξεις της οδηγίας στην εθνική τους νομοθεσία.

Δείτε αναλυτικά το δελτίο τύπου στο consilium.europa.eu.