Το ανασταλτικό αποτέλεσμα στην Αναίρεση

Θεμελιώδης κανόνας του δικονομικού μας συστήματος είναι ότι οι αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων καθίστανται τελεσίδικες, δηλαδή αποτελούν δεδικασμένο και συνακόλουθα εκτελούνται, με την έκδοση της απόφασης του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου ή την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας προσβολής της απόφασης του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου στο δευτεροβάθμιο (άρ. 321, 904 παρ. 2α Κ.Πολ.Δ.), εκτός αν έχουν κηρυχθεί και σε όση έκταση έχουν κηρυχθεί, προσωρινά εκτελεστές (άρ. 907-911 Κ.Πολ.Δ.).

Η προσβολή της τελεσίδικης απόφασης με το έκτακτο ένδικο μέσο της αναίρεσης - παρεχόμενο μόνο για τους αποκλειστικά, στο άρθρο 559 Κ.Πολ.Δ. αναφερόμενους λόγους - δε συνεπάγεται αναστολή της εκτέλεσης. Η διάταξη του άρθρου 565 παρ. 1 εδαφ. α' του ίδιου Κώδικα, συνοψίζοντας τον παραπάνω κανόνα, ορίζει ρητώς ότι: «η προθεσμία της αναίρεσης, καθώς και η άσκησή της, δεν αναστέλλει την εκτέλεση της προσβαλλόμενης απόφασης». Εξαίρεση αποτελούν οι γαμικές διαφορές και οι δίκες που αφορούν εξάλειψη υποθήκης, προσημείωσης ή κατάσχεσης ή κηρύσσουν έγγραφο πλαστό, λόγω της ιδιάζουσας φύσης τους.

Ωστόσο, στη θεμελιώδη αυτή ρύθμιση δημιουργείται αμέσως ένα ρήγμα με τη διάταξη της παρ. 2 του ίδιου άρθρου 565 που ορίζει, στο πρώτο εδάφιό της, ότι: «αν από την εκτέλεση της απόφασης πιθανολογείται κίνδυνος βλάβης της οποίας η αποκατάσταση δεν είναι εύκολη, μπορεί να διαταχθεί, με αίτηση κάποιου από τους διαδίκους, η ολική ή εν μέρει αναστολή της εκτέλεσης της προσβαλλόμενης απόφασης, με τον όρο παροχής ανάλογης εγγύησης ή και χωρίς εγγύηση ή να εξαρτηθεί η εκτέλεση της απόφασης από την παροχή εγγύησης από τον διάδικο που έχει νικήσει».

Αναλυτικότερα, το άρθρο 565 του Κ.Πολ.Δ. έχει ως εξής:

«1. Η προθεσμία της αναίρεσης, καθώς και η άσκησή της, δεν αναστέλλει την εκτέλεση της προσβαλλόμενης απόφασης. Στις γαμικές διαφορές που αναφέρονται στο άρθρο 592 αριθμ. 1, στις διαφορές του άρθρου 592 αριθμ. 2, που αφορούν σχέσεις γονέων και τέκνων, καθώς και σε δίκες που αφορούν εξάλειψη υποθήκης, προσημείωσης ή κατάσχεσης ή κηρύσσουν έγγραφο πλαστό, η προθεσμία της αναίρεσης, καθώς και η άσκησή της, αναστέλλει την εκτέλεση.

​2. Αν από την εκτέλεση της απόφασης πιθανολογείται κίνδυνος βλάβης, της οποίας η αποκατάσταση δεν είναι εύκολη, μπορεί να διαταχθεί με αίτηση κάποιου από τους διαδίκους η ολική ή εν μέρει αναστολή της εκτέλεσης της προσβαλλόμενης απόφασης με τον όρο παροχής ανάλογης εγγύησης ή και χωρίς εγγύηση ή να εξαρτηθεί η εκτέλεση της απόφασης από τη παροχή εγγύησης από το διάδικο που έχει νικήσει. Για την αίτηση αποφαίνεται, συνεδριάζοντας ως συμβούλιο χωρίς υποχρεωτική κλήτευση των διαδίκων, το αρμόδιο πολιτικό τμήμα, το οποίο συγκροτείται από τρία μέλη, στα οποία περιλαμβάνεται υποχρεωτικά ο εισηγητής της υπόθεσης. Η απόφαση της αναστολής μπορεί κατά τον ίδιο τρόπο να ανακληθεί με αίτηση κάποιου από τους διαδίκους έως την "Συζήτηση" της αναίρεσης. Κατόπιν επιτρέπεται μόνο κατά τη συζήτησή της».

Περαιτέρω, η Αίτηση Αναστολής δικάζεται κατά τις διατάξεις της ειδικής διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων («πιθανολογείται», άρ. 565 παρ. 2 σε συνδ. με 686 επ. Κ.Πολ.Δ.) και στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής έχει γίνει δεκτό ότι ο Πρόεδρος του αρμόδιου Τμήματος του Αρείου Πάγου, στην πράξη ο Αρεοπαγίτης ο οποίος, σύμφωνα με το άρ. 7 του Κανονισμού του Αρείου Πάγου (π.δ. 376/1997), εκτελεί καθήκοντα Προέδρου Υπηρεσίας, μπορεί να εκδώσει προσωρινή διαταγή και να εμποδίσει την εκτέλεση της προσβαλλόμενης απόφασης μέχρι να εκδοθεί η απόφαση επί της αιτήσεως αναστολής, κατ' ανάλογη εφαρμογή του άρ. 691 παρ. 2 ΚΠολΔ, εκδίδοντας «σημείωμα προ πάσης εκτελέσεως».

Κατόπιν όλων των ανωτέρω, ο αναιρεσείων μέχρι την έκδοση απόφασης επί της Αναίρεσης έχει τη δυνατότητα να εμποδίσει την εκτέλεση της εφετειακής απόφασης, για το τμήμα που δεν έχει κηρυχθεί προσωρινά εκτελεστό, αξιοποιώντας το ένδικο βοήθημα της Αναστολής του άρθρου 565 του Κ.Πολ.Δ., το οποίο, βέβαια, ευδοκιμεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις, όπως προεκτέθηκε.