Dashcams και προστασία δεδομένων: Οδηγίες για τη χρήση κάμερας σε όχημα από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων της Ιρλανδίας

Με ένα ιδιαίτερα χρήσιμο άρθρο της η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα της Ιρλανδίας (Data Protection Commission) παρέχει καθοδήγηση σχετικά με το ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα της τοποθέτησης συστημάτων βιντεοσκόπησης σε οχήματα, γνωστές και ως Dashboard Cameras ή απλά Dash Cams.

Σημείωση: Οι οδηγίες της ιρλανδικής Αρχής δεν έχουν καμία δεσμευτικότητα για τις ελληνικές αρχές, ωστόσο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπό το φως της ισχύς του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), ο οποίος αποτελεί κοινό νομικό υπόβαθρο για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ελληνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έχει ασχοληθεί στο παρελθόν με το ζήτημα των dash cams, ωστόσο η ιρλανδική αρχή παρέχει πιο αναλυτικές κατευθύνσεις.

Αναλυτικά το έγγραφο της ιρλανδικής αρχής αναφέρει τα εξής:

Η χρήση συστημάτων βιντεοσκόπησης τα οποία είναι εγκατεστημένα στο ταμπλό των οχημάτων (γνωστά ως Dash Cams) έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς οι συσκευές έχουν γίνει πιο προσιτές και υψηλότερης ποιότητας.

Οι λόγοι για την εγκατάσταση μίας Dash Cam σε ένα όχημα αφορούν κυριώσες στον περιορισμό των ανησυχιών για την προσωπική ασφάλεια του οδηγού μέχρι την εξασφάλιση ενός μέσου για την απόδειξη της ευθύνης σε περίπτωση ατυχήματος.

Σήμερα, αρκετές ασφαλιστικές εταιρείες παρέχουν εκπτώσεις σε οδηγούς που αγοράζουν Dash Cams (είτε την εγκαθιστούν και χρησιμοποιούν είτε όχι).

Οι Dash Cams μπορεί να είναι στραμένες μόνο προς τα έξω και να καταγράφουν βίντεο από το δρόμο, ενώ υπάρχουν και εκδόσεις που καταγράφουν τόσο ήχο όσο και βίντεο, τόσο μέσα στο όχημα όσο και στο δρόμο.

Είναι σαφές ότι, στις περιπτώσεις που καταγράφονται εικόνες και/ ή ήχος από άτομα μέσα σε ένα όχημα (συνήθως σε ταξί ή σε λεωφορείο) ή εικόνες ενός άλλου οδηγού ή επιβάτη οχήματος ή περαστικού από μια εξωτερική Dash Cam, ενδέχεται να προκύπτουν ζητήματα που αφορούν στην προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Ως εκ τούτου, οι οδηγοί που εγκαθιστούν Dash Cams θα πρέπει να κατανοούν τις υποχρεώσεις τους βάσει του νομοθετικού πλαισίου για την προστασία δεδομένων.

Η νομική εκτίμηση της θέσης του χειριστή μιας Dash Cam, με βάση το δίκαιο προστασίας προσωπικών δεδομένων

Η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των δεδομένων κατατάσσει όσους συλλέγουν και επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένων φυσικών προσώπων (συμπεριλαμβανομένων των εικόνων και των φωνητικών εγγραφών) είτε ως "υπεύθυνους επεξεργασίας δεδομένων" είτε ως "εκτελούντες την επεξεργασία δεδομένων".

Όπως είναι φυσικό, σε ένα καθημερινό πλαίσιο, πολλοί από εμάς επεξεργαζόμαστε προσωπικές πληροφορίες της οικογένειας και των φίλων μας σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις. Στο νομοθετικό πλαίσιο προβλέπεται εξαίρεση για το τελευταίο αυτό είδος επεξεργασίας δεδομένων, με την αποκαλούμενη "εξαίρεση των αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών δραστηριοτήτων" (household exemtpion), μία επιλογή απολύτως λογική εκ μέρους του νομοθέτη.

Ωστόσο, η νομολογία του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθιστά σαφές ότι η εξαίρεση αυτή πρέπει να ερμηνεύεται στενά.

Συγκεκριμένα, στην απόφασή του στην υπόθεση Rynes vs Urad (2014), το Δικαστήριο έκρινε ότι:

"Στον βαθμό που μια παρακολούθηση με κάμερα ασφαλείας [...] εκτείνεται, έστω και εν μέρει, στον δημόσιο χώρο και, ως εκ τούτου, εξέρχεται από την ιδιωτική σφαίρα αυτού που προβαίνει στην επεξεργασία των δεδομένων με το μέσο αυτό, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποκλειστικώς «προσωπική ή οικιακή» δραστηριότητα κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 2, δεύτερη περίπτωση, της οδηγίας 95/46".

Η εν λόγω υπόθεση αφορούσε σε σταθερό σύστημα CCTV, ωστόσο έχει σαφείς επιπτώσεις στους χρήστες των Dash Cams που καταγράφουν βίντεο ή/και ήχο μέσα και έξω από τα οχήματά τους.

Υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων

Εάν καταγράφετε βίντεο με τη χρήση Dash Cam, τότε πιθανώς λειτουργείτε ως υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων από την άποψη της νομοθεσίας περί προστασίας δεδομένων και, ως εκ τούτου, πρέπει να λάβετε υπόψη τις νομικές ευθύνες που μπορεί να αναλαμβάνετε.

Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων πρέπει να συμμορφώνονται με τη σχετική νομοθεσία και να επεξεργάζονται δεδομένα σύμφωνα με τις αρχές προστασίας δεδομένων.

Μερικά από τα βασικά σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι:

- Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία με βάση την αρχή της διαφάνειας. Η καταγραφή εικόνας μέσω Dash Cam παρουσιάζει ορισμένες προκλήσεις σε σχέση με τη νομοθεσία για την προστασία δεδομένων, καθώς ο GDPR απαιτεί από τον υπεύθυνο επεξεργασίας να παρέχει μια σειρά πληροφοριών στα άτομα, των οποίων τα δεδομένα συλλέγει. Πρώτον, θα πρέπει να υπάρχει ένα σαφώς ορατό σήμα ή αυτοκόλλητο πάνω ή/και μέσα στο όχημα, ανάλογα με την περίπτωση, για να δηλώνεται ότι λαμβάνει χώρα η βιντεοσκόπηση. Ένα δελτίο πολιτικής που αναφέρει λεπτομερώς τα στοιχεία επικοινωνίας σας, τη νομική βάση επεξεργασίας, τους σκοπούς για τους οποίους χρησιμοποιούνται τα δεδομένα και το χρονικό διάστημα για το οποίο θα τα διατηρήσετε (βλέπε σχετικά τα άρθρα 12 και 13 του GDPR) θα πρέπει να προετοιμάζεται από εσάς και να διατίθεται, κατόπιν αιτήματος, σε όποιον ζητά περισσότερες πληροφορίες. Εναλλακτικά, οι πληροφορίες μπορούν να παρασχεθούν προφορικά. Σε περίπτωση ατυχήματος, θα πρέπει να ενημερώσετε το άλλο μέρος ότι έχετε καταγράψει βίντεο από το ατύχημα.

- Τα προσωπικά δεδομένα θα πρέπει να διατηρούνται μόνο για όσο διάστημα απαιτείται και για το σκοπό που συλλέγησαν. Θα χρειαστεί να σκεφτείτε για πόσο καιρό κρατάτε το σχετικό υλικό. Το βίντεο από ένα ατύχημα μπορεί να χρειαστεί στο πλαίσιο νομικής αξίωσης ή έρευνας και μπορεί να διατηρηθεί για το σκοπό αυτό. Άλλα βίντεο, ωστόσο, δεν πρέπει να διατηρούνται επ' αόριστον και πρέπει να διαγράφονται σε τακτική βάση.

- Τα προσωπικά δεδομένα πρέπει να τηρούνται με ασφάλεια. Να γνωρίζετε και να περιορίζετε ποιος έχει πρόσβαση στην κάμερα και σε οποιεσδήποτε εξωτερικές συσκευές αποθήκευσης. Οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα τους. Αν κάποιος γνωρίζει ότι έχει καταγραφεί από εσάς, έχει δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα αυτά. Θα πρέπει να είστε σε θέση να παράσχετε ένα αντίγραφο των δεδομένων του σε οποιονδήποτε το ζητήσει, μέσα σε ένα μήνα. Θα πρέπει επίσης να αποφύγετε να μοιράζεστε τα δεδομένα τρίτων ατόμων, τα οποία ίσως χρειαστεί να αφαιρεθούν από το σχετικό υλικό.

Λάβετε υπόψη τις οδηγίες της Αρχής Προστασίας Δεδομένων σχετικά με τις ευθύνες των υπευθύνων επεξεργασίας δεδομένων.

Δημοσίευση των πλάνων από Dash Cam

Εάν χρησιμοποιείτε Dash Cam για λόγους ασφάλειας ή ευθύνης σε περίπτωση ατυχήματος, πρέπει να γνωρίζετε ότι η δημοσίευση των σχετικών πλάτων, για παράδειγμα σε πλατφόρμες μέσω κοινωνικής δικτύωσης, συνεπάγεται μια περαιτέρω επεξεργασία και υπάρχει κίνδυνος παραβίασης των δικαιωμάτων των ατόμων που απεικονίζονται και της νομοθεσίας περί προστασίας δεδομένων.

Η δημοσίευση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μπορεί να δικαιολογηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις για δημοσιογραφικούς σκοπούς, αλλά πρέπει να είναι προσεκτικά ισορροπημένη σε σχέση με τα δικαιώματα των ενδιαφερομένων.

Κοινοποίηση των πλάνων από Dash Cam

Οι αστυνομικές αρχές μπορούν να ζητήσουν αντίγραφο του βίντεο από Dash Cam στο πλαίσιο της έρευνας ενός εγκλήματος.

Η παροχή προσωπικών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένου του βίντεο από Dash Cam, στις αρχές επιβολής του νόμου επιτρέπεται με βάση τη σχετική νομοθεσία (σημείωση συντάκτη: της Ιρλανδίας αλλά και της Ελλάδας). Η αρμόδια αρχή πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει ότι το υλικό είναι απαραίτητο για τη διερεύνηση ή τη δίωξη ενός αδικήματος και, ει δυνατόν, η αίτηση για τη λήψη του υλικού θα πρέπει να λαμβάνεται εγγράφως.

Επίσης, μπορείτε να παρέχετε πλάνα από Dash Cam σε ασφαλιστική εταιρεία σε περίπτωση ατυχήματος. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ο τρίτος με τον οποίο μοιράζεστε τα δεδομένα θα περιορίσει τη χρήση τους μόνο σε ό, τι είναι απαραίτητο και θα το διατηρήσει ασφαλές και μόνο για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται.

Αν η ασφαλιστική εταιρεία σας ζητά βίντεο από Dash Cam σε περίπτωση ατυχήματος και στο πλαίσιο μίας σχετικής αξίωσης, τότε πιθανότατα θα είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι επεξεργασίας αυτού του βίντεο μετά την παράδοσή του. Ως εκ τούτου, πρέπει να εξασφαλίζουν ότι όλα τα προσωπικά δεδομένα που περιλαμβάνονται στο σχετικό υλικό θα υποβάλλονται σε επεξεργασία σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο περί προστασίας δεδομένων.

Ασφαλιστικές Εταιρείες και Dash Cams

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων της Ιρλανδίας γνωρίζει ότι ορισμένες ασφαλιστικές εταιρείες παρέχουν εκπτώσεις σε ασφαλιστήρια συμβόλαια αυτοκινήτων για οδηγούς που χρησιμοποιούν Dash Cams.

Όταν η χρήση μίας Dash Cam είναι κίνητρο κατ' αυτόν τον τρόπο, ο οδηγός επιδεικνύει εκ των προτέρων σαφή σκοπό και πρόθεση να συλλέξει και να επεξεργαστεί τα προσωπικά δεδομένα άλλων προσώπων, με σκοπό την καταγραφή των ατυχημάτων.

Αυτή η εκ των προτέρων πρόθεση για συλλογή προσωπικών δεδομένων σε δημόσιο χώρο στερεί τη δυνατότητα να υπαχθεί η δραστηριότητα αυτή στην προαναφερθείσα εξαίρεση των αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών δραστηριοτήτων, ενώ καταδεικνύει με μεγαλύτερη σαφήνεια ότι ο οδηγός ενεργεί ως υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων.

Εάν συνάψετε συμφωνία με τον ασφαλιστή σας, με την οποία απαιτείται να έχετε στην κατοχή σας ή να χειρίζεστε μια Dash Cam για να επωφεληθείτε από μια έκπτωση, ο ασφαλιστής σας μπορεί να ενεργεί ως ένας από κοινού υπεύθυνος επεξεργασίας για όσα προσωπικά δεδομένα καταγράφετε με την Dash Cam. Αυτό μπορεί να συμβαίνει ειδικά στις περιπτώσεις που κάποιο από τους παρακάτω όρους αποτελεί υποχρέωση με βάση το ασφαλιστήριο συμβόλαιό σας:

- Πρέπει να εγκαταστήσετε και να χρησιμοποιήσετε την κάμερα

- Είστε υποχρεωμένοι να δώσετε υλικό στον ασφαλιστή σας μετά από αίτημά του ή να το "ανεβάσετε" σε ιστοσελίδα του

- Ο ασφαλιστής σας παρακολουθεί τη χρήση της Dash Cam και / ή

- Ο ασφαλιστής σας παρέχει οδηγίες για την επιλογή του μοντέλου της Dash Cam ή της εφαρμογής που πρέπει να χρησιμοποιήσετε.

Όταν δύο μέρη είναι από κοινού υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων, θα πρέπει να υπάρχει συμφωνία που να ορίζει με διαφάνεια τις επιμέρους αρμοδιότητές τους σε σχέση με την προστασία των δεδομένων.

Πριν συνάψετε συμφωνία με τον ασφαλιστή σας για να χρησιμοποιήσετε Dash Cam, θα πρέπει να ζητήσετε να σας περιγραφούν οι πολιτικές του σε σχέση με την προστασία προσωπικών δεδομένων τα οποία θα θα καταγράψετε και τις ευθύνες που έχει ως υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων.

Ο ρόλος της εποπτικής Αρχής

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα χειρίζεται καταγγελίες από άτομα που θεωρούν ότι έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά τους σε σχέση με την προστασία δεδομένων τους.

Εάν κατατεθεί μια καταγγελία σε σχέση με τη χρήση Dash Cam, για παράδειγμα σε περίπτωση που οδηγός αρνήθηκε να δώσει πρόσβαση στις εικόνες όταν του ζητήθηκε ή αρνήθηκε να δώσει πληροφορίες για το λόγο για τον οποίο συλλέγει δεδομένα, η Αρχή θα εξετάσει το ζήτημα.

Σε περίπτωση που εντοπιστούν παραβιάσεις της νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων σε οποιοδήποτε τομέα ή σενάριο, διαθέτει εξουσίες επιβολής κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων διοικητικών προστίμων.