Διαμονή πολιτών τρίτων χωρών στερούμενων διαβατηρίου (Εγκύκλιος)

Με εγκύκλιό της η Γενική Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής παρέχει διευκρινίσεις αναφορικά με τη διαμονή πολιτών τρίτων χωρών στερούμενων διαβατηρίου.

Αναλυτικά η εγκύκλιος:

Όπως γνωρίζετε, με την παρ. 17 του άρθρου 31 του ν. 4540/2018 (Α' 91), αντικαταστάθηκε το άρθρο 134 του ν. 4251/2014 (Α' 80).

Με τη νέα ρύθμιση και με σκοπό την επιτάχυνση και απλούστευση των διαδικασιών, καταργήθηκε η Ειδική Τριμελής Επιτροπή της παρ.2 του άρθρου 134 του ν.4251/14 και η σχετική αρμοδιότητα για την διερεύνηση της ύπαρξης προσωρινής ή μόνιμης αδυναμίας κτήσης διαβατηρίου πολιτών τρίτων χωρών μεταφέρθηκε, από τις 22.5.2018 (ημερομηνία δημοσίευσης του ν. 4540/2018), στις Επιτροπές Μετανάστευσης που συστήνονται στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της Χώρας, σε επίπεδο νομού (παρ. 2 του άρθρου 134 του ν. 4251/2014 του άρθρου, όπως ισχύει), εφόσον πρόκειται για άδειες διαμονής η αρμοδιότητα έκδοσης των οποίων ανήκει στο Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Α. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Σύμφωνα με το στοιχείο (ε) του άρθρου 1 «Ορισμοί» του ν. 4251/2014, «αντικειμενικά στερούμενος διαβατηρίου» νοείται ο πολίτης τρίτης χώρας ο οποίος αποδεικνύει αντικειμενικά] αδυναμία εφοδιασμού με διαβατήριο ή ταξιδιωτικό έγγραφα λόγω ιδιαίτερων συνθηκών ή καταστάσεων».

Στόχος της εν λόγω διάταξης είναι η διευκόλυνση της έκδοσης των αδειών διαμονής -για λόγους διασφάλισης στοιχειωδών προϋποθέσεων διαβίωσης- σε πολίτες τρίτης χώρας που, ενώ πληρούν τις οικείες προϋποθέσεις έκδοσής τους, δεν μπορούν να αποκτήσουν τίτλο νόμιμης διαμονής μια τον λόγο ότι δεν έχουν στην κατοχή τους διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο και έχουν προσωρινή ή μόνιμη αντικειμενική αδυναμία έκδοσής του.

Σύμφωνα με το άρθρο 6 του ν.4251/2014, όπως ισχύει, το δικαίωμα διαμονής πολιτών τρίτων χωρών που εισέρχονται νόμιμα στην Ελλάδα, για έναν από τους λόγους του ν.4251/2014, τελεί υπό την προϋπόθεση, μεταξύ άλλων, να είναι κάτοχοι έγκυρου ταξιδιωτικού εγγράφου αναγνωρισμένου από την Ελλάδα. Ειδικά, για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο πολίτης τρίτης χώρας αδυνατεί να προσκομίσει ισχύον διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο, είναι δυνατή η αναγνώριση δικαιώματος διαμονής του ως στερούμενος διαβατηρίου, εφόσον επικαλείται ειδικώς και αιτιολογημένα αντικειμενική αδυναμία λόγω ιδιαίτερων συνθηκών ή καταστάσεων, κατόπιν γνώμης της αρμόδιας Επιτροπής Μετανάστευσης του άρθρου 134 του ν.4251/2014, όπως ισχύει. Κατά την εξέταση των στοιχείων του φακέλου, η Επιτροπή λαμβάνει υποχρεωτικά υπόψη το βαθμό ένταξης του ενδιαφερόμενου στη χώρα. Η εν λόγω Επιτροπή είναι αρμόδια μια να γνωμοδοτεί ως προς τον χαρακτηρισμό του πολίτη τρίτης χώρας ως στερούμενου διαβατηρίου για τους σκοπούς του ν.4251/2014, όπως ισχύει.

Σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 26 του ν.4251/2014 ορίζεται ότι σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι αντικειμενικά στερούμενου διαβατηρίου αναγνωρίζεται δικαίωμα συναλλαγής με τις υπηρεσίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με μόνη την επίδειξη της άδειας διαμονής τους.

Β. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Ι. Υποβολή και εξέταση της αίτησης νια χορήγηση ή ανανέωση άδειας διαμονής

Κατά την υποβολή της αίτησης για την έκδοση ή την ανανέωση άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4251/2014, ο ενδιαφερόμενος πολίτης τρίτης χώρας υποχρεούται, μεταξύ των λοιπών δικαιολογητικών, να υποβάλει επικυρωμένο αντίγραφο του ισχύοντος διαβατηρίου ή ταξιδιωτικού εγγράψου αναγνωρισμένου από τη χώρα μας με την προβλεπόμενη, όπου απαιτείται, ισχύουσα θεώρηση εισόδού. Κατ' εξαίρεση, oι πολίτες τρίτων χωρών που δηλώνουν αντικειμενική αδυναμία προσκόμισης διαβατηρίου ή άλλου ταξιδιωτικού εγγράφου (στερούμενοι διαβατηρίου), αντί αυτού, υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση, στην οποία αναφέρονται οι ιδιαίτερες συνθήκες ή καταστάσεις για την υφιστάμενη προσωρινή ή μόνιμη αντικειμενική αδυναμία κατοχής του, καθώς και σχετικά έγγραφα που το αποδεικνύουν (λ.χ. έγγραφο της προξενικής αρχής του Κράτους προέλευσης του πολίτη τρίτης χώρας επίσημα επικυρωμένο και μεταφρασμένο, έγγραφο δημόσιας ελληνικής αρχής).

Σε κάθε περίπτωση θα προσκομίζεται έγγραφο δημόσιας αρχής, ελληνικής ή της χώρας προέλευσης τoυ πολίτη τρίτης χώρας, από το οποίο αντλούνται τα στοιχεία ταυτότητας του ενδιαφερόμενου (διαβατήριο, ασχέτως λήξης της ισχύος του, ταυτότητα, πιστοποιητικό γέννησης, πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, ληξιαρχική πράξη γέννησης).

Οι αρμόδιες υπηρεσίες για την έκδοση της άδειας διαμονής τεαραλαμβάνουν την αίτηση, εφόσον συνοδεύεται από όλα τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά, πλην του εν ισχύ διαβατηρίου και χορηγούν, κατά περίπτωση, βεβαίωση κατάθεσης δικαιολογητικών του άρθ.8 του ν.4251/2014 ή απόδειξη παραλαβrης αιτήματος, αν πρόκειται για αίτηση χορήγησης άδειας διαμονής για εξαιρετεκαύς λόγους.

Επιπρόσθετα θα πρέπει να ζητείται, όπως προειπώθηκεε, έγγραφο της προξενικής αρχής της χώρας προέλευσης, επίσημα επικυρωμένο και μεταφρασμένο, στο οποίο να αναφέρεται σαφώς εάν υφίσταται ή όχι δυνατότητα εφοδιασμού του ενδιαφερομένου με διαβατήριο και εάν ναι, για πόσο χρονικό διάστημα.

Εάν δεν είναι δυνατή η προσκόμιση του εν λόγω εγγράφου για οποιαδήποτε λόγο, ο ενδιαφερόμενος θα υποβάλει υπεύθυνη δήλωση, στην οποία θα αναφέρει αναλυτικά τα πραγματικά περιστατικά που τον εμποδίζουν να αποκτήσει διαβατήριο καθώς και τους λόγους για τους οποίους αδυνατεί να προσκομίσει σχετικό έγγραφο της οικείας προξενικής αρχής. Με την ανωτέρω υπεύθυνη δήλωση πρέπει να συνυποβάλλονται, εφόσον τούτο είναι δυνατό συνεκτιμωμένων των ειδικών περιστάσεων, δικαιολογητικά που αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς του.

Στη συνέχεια η αίτηση ελέγχεται από την υπηρεσία και εάν διαπιστωθεί ότι. πληρούνται οι λοιπές προβλεπόμενες από το νόμο τυπικές προϋποθέσεις για την έκδοση της αιτούμενης άδειας διαμονής, παραπέμπεται στην οικεία Επιτροπή Μετανάστευσης, η οποία και είναι η μόνη αρμόδια να κρίνει εάν οι ισχυρισμοί του αιτούντος για τους λόγους που στερείται διαβατηρίου είναι βάσιμοι ή όχι και να γνωμοδοτήσει σχετικά με την ύπαρξη τιρασωρινής ή μόνιμης αντικειμενικής αδυναμίας προσκόμισrης ισχυρού διαβατηρίου ή άλλου ταξιδιωτικού εγγράφου.

Εάν στο πρόσωπο του αιτούντος, πέρα από την έλλειψη διαβατηρίου, συντρέχουν και λόγοι δημόσιας τάξης, που επιβάλλουν την απόρριψη του αιτήματος, σύμφωνα με το άρθρο 6 του ν.4251/2014, το αίτημα θα πρέπει να απορρίπτεται και να μην παραπέμπεται στην Επιτροπή Μετανάστευσης, ανεξαρτήτως εάν η στέρηση διαβατηρίου οφείλεται σε αντικειμενική αδυναμία ή όχι. Κατ' εξαίρεση, εάν συντρέχουν λόγοι δημόσιας τάξης και ασφάλειας στο πρόσωπο ενδιαφερομένου που αποδεικνύει ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα (π.χ. ειναι μέλος οικογένειας Έλληνα), είναι δυνατή παραπομπή του φακέλου στην οικεία Επιτροπή, η οποία θα συνεξετάσει τα στοιχεία του φακέλου που αφορούν στην αντικειμενική αδυναμία κτήσης διαβατηρίου (άρθρο 134, παρ. 3γ του ν.4251/2014), καθώς και στη βαρύτητα των λόγων δημόσιας τάξης και ασφάλειας σε σχέση με τους αφιστάμενους δεσμούς (άρθρο 134, παρ. 3β του ν.4251/2014).

Παράδειγμα 1

Πολίτης τρίτης χώρας επικαλούμενος αντικειμενική στέρηση διαβατηρίου, υποβάλλει αίτηση μια ανανέωση άδειας διαμονής μια εξαρτημένη εργασία χωρις να διαθέτει ασφαλιστική ικανότητα. Το αίτημα πρέπει να απορριφθεί από την αρμόδια υπηρεσία χωρίς να παραπεμφθεί στην οικεία Επιτροπή Μετανάστευσης, καθώς ακόμα και αν έχει καταθέσει επαρκείς αποδείξεις για τον χαρακτηρισμό του ως αντικειμενικά στερούμενου διαβατηρίου, δεν μπορεί να θεραπευτεί το γεγονός ότι το αίτημα δεν πληροί τις προϋποθέσεις μια την έκδοση άδειας διαμονής.

Παράδειγμα 2

Πολίτης τρίτης χώρας, επικαλούμενος αντικειμενική στέρηση διαβατηρίου, υποβάλλει αίτημα αρχικής χορήγησης άδειας διαμονής δεύτερης γενιάς. Το αίτημα πληροί τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από το άρθρο 108 του ν.4251/2014, όπως ισχύει, και παραπέμπεται στην Επιτροπή Μετανάστευσης μια την κρίση της σχετικά με τη στέρηση διαβατηρίου. Εάν η Επιτροπή γνωμοδοτήσει θετικά, ο φάκελος επιστρέψει στη Διοίκηση και εκδίδεται η άδειας διαμονής του. Αν αντίθετα η Επιτροπή γνωμοδοτήσει αρνητικά και δεν θεωρήσει ότι υπάρχει αντικειμενική αδυναμία για την κτήση διαβατηρίου, η αρμόδια υπηρεσία απορρίπτει την σχετική αίτηση για το λόγο αυτό.

Δείτε αναλυτικά την εγκύκλιο εδώ.