Δίκαιο και Μετασύμπαν (II): Το δίκαιο των avatar

Το metaverse αποτελεί έναν νέο κόσμο που έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, εργαζόμαστε, κοινωνικοποιούμαστε, μαθαίνουμε.

Είναι ένας κοινός εικονικός κόσμος, στον οποίο οι χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση από οποιαδήποτε πλατφόρμα μέσω του διαδικτύου και μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τα εικονικά τους avatar.

Η πρόσβαση μπορεί να γίνει μέσω εικονικής πραγματικότητας, επαυξημένης πραγματικότητας ή συνδυασμό και των δύο, π.χ. μέσω γυαλιών Virtual Reality.

Eίναι βασικό να υπογραμμίσουμε ότι είναι ένας κόσμος που έχει τη δική του οικονομία, η οποία έχει πραγματική αξία και συνδέεται με αυτήν του πραγματικού κόσμου.

Για να αναπτυχθεί το μετασύμπαν, θα πρέπει να αναπτυχθούν και να ενσωματωθούν ταυτόχρονα μια σωρεία υποστηρικτικών υποδομών, όπως το 5G, η εικονική πραγματικότητα, η τεχνολογία ολογράμματος και οι προηγμένοι επεξεργαστές γραφικών και δεδομένων1.

Η έννοια του avatar στο μετασύμπαν

Ένα avatar είναι μια αναπαράσταση ενός χρήστη σε έναν τρισδιάστατο κόσμο που δημιουργείται από υπολογιστή και χρησιμοποιείται κυρίως σε ιστοσελίδες συνομιλίας και ψυχαγωγίας. Οι πιθανές επιχειρηματικές εφαρμογές περιλαμβάνουν την υποστήριξη πελατών, την εκπαίδευση ή τις πωλήσεις, όπου τα είδωλα στον ιστότοπο μιας επιχείρησης μπορεί να βοηθήσουν δυνητικούς πελάτες μέσω συνδέσμων κειμένου ή ήχου.

Η ανάπτυξη των avatar

Ένα εξελιγμένο avatar πιθανότατα να καταργούσε τις φυσικές συσκευές για να δημιουργήσει τις αισθήσεις εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας. Όταν οι χρήστες αλληλεπιδρούν μέσω των avatar τους, μπορεί, θεωρητικά, να προκύψουν καταστάσεις αντιδικίας που θα επέφεραν παραβίαση του νόμου εάν λάμβανε η αντιδικία αυτή χώρα μεταξύ ανθρώπων στον πραγματικό κόσμο. Για παράδειγμα, αδικοπραξίες (αστικές αξιώσεις) ή παράνομες πράξεις και εγκλήματα (ποινικό δίκαιο). Τέτοια ζητήματα στο metaverse θα προέκυπταν καθώς οι χρήστες θα περίμεναν ότι τα δικαιώματα των avatars τους θα προστατεύονται στο metaverse.

Ως εκ τούτου, ένας τρόπος για να λυθεί το πρόβλημα θα ήταν να καταστεί ένα avatar υπεύθυνο για τις ενέργειές του στο μετασύμπαν. Αλλά αυτό θα ήταν αρκετά περίπλοκο γιατί θα σήμαινε ότι το avatar θα είχε δικαιώματα και υποχρεώσεις, όπως αυτές των φυσικών προσώπων.

Σαφώς και σε τέτοιες περιπτώσεις θα ήταν απαραίτητη η ύπαρξη μηχανισμών για την αντιμετώπιση τέτοιων ενεργειών κατά ενός avatar που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το φυσικό ή το νομικό πρόσωπο πίσω από το avatar ή άλλα avatar και κατά συνέπεια άλλα φυσικά πρόσωπα.

Προκειμένου να καθοριστεί εάν πρέπει να παραχωρηθούν σε ένα avatar δικαιώματα που έχει ένα ανθρώπινο ον, πρέπει, πιθανώς, πρώτα να καταστεί σαφές ποιες είναι οι ιδιότητες του φυσικού προσώπου.

Ως γνωστό στο αστικό μας δίκαιο φυσικό πρόσωπο είναι κάθε άνθρωπος που γεννιέται ζωντανός και συνεπώς είναι ικανός για δικαιώματα και υποχρεώσεις. Το μείζον δικαιικό ζήτημα εδώ είναι εάν μπορούν να προστατευθούν δικαιώματα και να αναζητηθούν ευθύνες με βάση τις υφιστάμενες νομικές έννοιες. Πχ. αν ένα avatar κλέψει ένα ψηφιακό φόρεμα «Dior» στο metaverse, η πράξη αυτή περιλαμβάνει αδικήματα που σχετίζονται με ιδιοκτησία (κλοπή, πνευματική ιδιοκτησία).

Επιπροσθέτως, θέμα προσβολής φήμης ενδεχομένως να μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρό νομικό θέμα το οποίο να δικαιολογούσε πραγματική αξίωση σε πραγματικό δικαστήριο.

Προστασία των δικαιωμάτων των avatars στο metaverse

Καθώς το μετασύμπαν θα εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο, είναι πιθανό να προκύψουν και θέματα δικαιοδοσίας, αναφορικά με τη θέση του avatar και με το locus (forum) όπου θα μπορούσαν να επιλυθούν πιθανές διαφωνίες2​.

Όταν ένα avatar διαθέτει δυνατότητες τεχνητής νοημοσύνης και εξελίσσεται συνεχώς, «μαθαίνοντας» για το πώς να ενεργεί (πχ. λήψη αποφάσεων), πιθανώς σε αυτήν την περίπτωση, να μπορούσε να του αποδοθεί και ικανότητα δικαίου, κατά τρόπο ώστε κάθε φυσικό πρόσωπο να δικαιούται μόνο ένα avatar σε αυτό το χαοτικό, χωρίς όρια metaverse, προκαλώντας την επιστήμη του δικαίου να δομήσει ένα πλέγμα προηγμένης νομικής ασφάλειας.

• 1. Matthew Ball επιχειρώντας να δώσει έναν ορισμό για το μετασύμπαν, αναφέρει ότι «…μεταξύ αυτών, «πρέπει να καλύπτει τον φυσικό και τον εικονικό κόσμο. περιλαμβάνει μια πλήρως ανεπτυγμένη οικονομία· και προσφέρουν άνευ προηγουμένου διαλειτουργικότητα, δηλαδή οι χρήστες πρέπει να μπορούν να μεταφέρουν τα άβαταρ και τα αγαθά τους από το ένα μέρος του μετασύμπαντος στο άλλο, ανεξάρτητα από το ποιος διευθύνει το συγκεκριμένο τμήμα του. Ουσιαστικά, καμία εταιρεία δεν θα τρέξει το metaverse, δηλαδή θα είναι ένα «ενσωματωμένο διαδίκτυο», το οποίο θα λειτουργεί από πολλούς διαφορετικούς παίκτες με αποκεντρωμένο τρόπο»Matthew Ball, “The Metaverse: What It Is, Where to Find it, Who Will Build It, and Fortnite” Matthew Ball.vc (13-1-2020) σε https://www.matthewball.vc/all/themetaverse
• 2. Cheong, B.C. Avatars in the metaverse: potential legal issues and remedies. Int. Cybersecure. Law Rev. (2022). https://doi.org/10.1365/s43439-022-00056-9