Δημοσιεύθηκε ο νέος Κώδικας Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου (Ν. 5020/2023)

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Ν. 5020/2023 με τίτλο «Κώδικας Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου και άλλες επείγουσες διατάξεις του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής» (ΦΕΚ Α’/29/15.2.2023).

Στόχοι του νέου αυτού νόμου είναι ο σαφής διεθνής προσανατολισμός της εθνικής ναυτικής νομοθεσίας και η αποκατάσταση της συνοχής του Κώδικα, μετά τα ρήγματα που αυτή υπέστη από την κύρωση ικανού αριθμού διεθνών συμβάσεων, η ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου, η συστηματοποίηση της διαφάνειας και της δημοσιότητας των βασικών δικαιοπραξιών που αφορούν στην εκμετάλλευση των πλοίων, ο εκσυγχρονισμός, αφενός με τη ρύθμιση σύγχρονων μορφών ή εργαλείων συνεργασίας, αφετέρου με την αναμόρφωση υφιστάμενων ρυθμίσεων που αποδείχθηκαν ατελείς, μη επαρκείς ή παρωχημένες και, τέλος, η αντιμετώπιση επειγόντων θεμάτων που αφορούν στη ναυτιλία.

Μακροπρόθεσμα, στοχεύει στο να καταστεί το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο ελκυστικότερο και φιλικότερο προς τους συναλλασσόμενους, ώστε να επιλέγεται συχνότερα ως εφαρμοστέο από τα συμβαλλόμενα μέρη και να συμβάλλει, στο μέτρο που του αναλογεί, στην ενδυνάμωση της ελληνικής σημαίας, καθώς και στην ενίσχυση της ναυτιλίας.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, το προϊσχύον νομοθετικό πλαίσιο (ν. 3816/1958) κατέγραψε σταδιακά έντονα σημάδια γήρανσης και επιτεινόμενης απόκλισης από τη ρυθμιστέα ύλη. Σήμερα, θεωρείται πλέον ένα παρωχημένο νομοθέτημα, με περισσότερες από τις μισές του διατάξεις να έχουν σιωπηρώς καταργηθεί ή περιπέσει σε αχρησία.

Μεταξύ άλλων, με τις νέες διατάξεις ρυθμίζονται τα εξής:

Μεταξύ των κυριότερων ζητημάτων που αντιμετωπίζει το σχέδιο νόμου είναι τα εξής:

- Διευρύνεται η εννοιολογική οριοθέτηση του πλοίου ώστε η νομική έννοια αυτού να προσεγγίσει την τεχνική, με στόχο την ενοποίηση του καθεστώτος και τη συμπερίληψη κατηγοριών που μέχρι σήμερα κινούνταν σε γκρίζα ζώνη. Ταυτόχρονα οριοθετείται θετικά η μεγάλη ομάδα των στατικών ναυπηγημάτων, που εμφανίζουν πλέον μεγάλο οικονομικό, επιχειρηματικό και εθνικό ενδιαφέρον (π.χ. πλωτές αποθήκες πετρελαίου, γερανοί, πλατφόρμες), ενώ αποσαφηνίζονται και οι κανόνες που εφαρμόζονται σ’ αυτά.

- Καθιερώνεται το νομικό πλαίσιο ηλεκτρονικής λειτουργίας του νηολογίου, καθώς και της τήρησης εγγράφων και της ψηφιακής έκδοσης πιστοποιητικών, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα αυτού.

- Ενοποιείται η ρύθμιση των εμπράγματων εξασφαλίσεων επί πλοίου, ιδίως με την ενιαία ρύθμιση προτιμώμενης και απλής ναυτικής υποθήκης.

- Αποσαφηνίζεται το καθεστώς ευθύνης του πλοιοκτήτη και του εφοπλιστή και συντονίζεται πλέον ρητά με τα ειδικά καθεστώτα ευθύνης που έχουν εισαχθεί μέσω διεθνών συμβάσεων.

- Αναμορφώνεται ριζικά η ρύθμιση των δύο βασικών συμβάσεων εκμετάλλευσης του πλοίου, ναύλωσης και θαλάσσιας μεταφοράς πραγμάτων, με διακριτούς πλέον κανόνες, αντί της ενιαίας και εν πολλοίς ασαφούς ισχύουσας ρύθμισης.

- Εκσυγχρονίζεται πλήρως το καθεστώς της ναύλωσης.

- Ενοποιείται η ρύθμιση της θαλάσσιας μεταφοράς πραγμάτων και επιβατών.

- Οι κίνδυνοι της θαλάσσιας αποστολής ρυθμίζονται πλέον ενιαία (θαλάσσια αρωγή, σύγκρουση, κοινή αβαρία).

- Ουσιώδεις αλλαγές επέρχονται στο σύστημα του συνολικού περιορισμού της ευθύνης για ναυτικές απαιτήσεις.

- Η ρύθμιση της θαλάσσιας ασφάλισης, η οποία επί της ουσίας είχε περιπέσει σε αχρησία, αναμορφώνεται με προβάδισμα στη συμβατική ελευθερία και εναρμονίζεται με τη διεθνή (ιδίως αγγλοσαξονική) συναλλακτική πρακτική.

- Οι διατάξεις περί αναγκαστικής κατάσχεσης επί πλοίων εναρμονίζονται με αυτές του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ενώ εισάγονται ειδικότερες ρυθμίσεις που ανταποκρίνονται στα ειδικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου περιουσιακού στοιχείου.

- Τέλος, ενοποιείται το σύστημα των παραγραφών, εξ ορισμού βραχυπρόθεσμων στις ναυτιλιακές συναλλαγές.

Δείτε τον Ν. 5020/2023.