Περί πειθαρχικού ο λόγος

Εισαγωγή :

Τις τελευταίες μέρες έγινε γνωστό ότι ένας συνάδελφος κατηγορείται για ενδοοικογενειακή βία εναντίων της συζύγου του και ενώ ομολόγησε κατά τις ειδήσεις ( δεν γνωρίζω την δικογραφία και γι’ αυτό δεν υιοθετώ τα σχετικά ), αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους. Επειδή δε αυτό απασχόλησε κατά πολύ τα ΜΜΕ που ενοχλήθηκαν με το γεγονός ότι εισαγγελέας και ανακριτής άφησαν ελεύθερο με περιοριστικούς όρους τον συνάδελφο. Επειδή κατά τον γράφοντα είναι σωστό το να ρωτά κανείς και να ενημερώνεται για τα της ποινικής δικονομίας, παρόλο που θα έπρεπε να χαρακτηριστεί ως γραφικό το να εκφέρει κανείς όχι απλά γνώμη, αλλά  άποψη με ύφος χιλίων καρδιναλίων για θέματα που δεν γνωρίζει. Επειδή δια της στάσης της κας προέδρου του ΑΠ  καθίσταται σαφές ότι η δικαστική εξουσία έχει πέσει θύμα του λεγόμενου ποινικού λαϊκισμού ο οποίος αν δεν σταματήσει να επελαύνει η Ελλάδα θα καταντήσει από άποψη δικαιοσύνης μια μπανανία χωρίς δυνατότητα μεταστροφής. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ ΓΡΑΦΟΝΤΟΣ ΝΑ ΜΗΝ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΜΕ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ ….. εκτός και αν τις χειρίζεται, εγράφη το παρόν άρθρο το οποίο και διαβάζετε.

Αντικείμενο πραγματείας αυτού του άρθρου :

Σ’ αυτό το άρθρο ΔΕΝ !  θα πραγματευθούμε το αν καλώς ή κακώς δόθηκαν περιοριστικοί όροι αντί προσωρινής κράτησης στον συνάδελφο, αλλά θα πραγματευθούμε το άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (εφεξής  ΚΠΔ) και το νόημα αυτού.  Επίσης θα απαντήσουμε  αν θα έπρεπε μόνο για το γεγονός ότι επιλέχθηκαν περιοριστικοί όροι αντί της προσωρινή κράτησης  να κινηθεί η πειθαρχική διαδικασία σε βάρος ανακριτή και εισαγγελέα.

Το άρθρο 282 ΚΠΔ:

Παρατίθεται το άρθρο 282 ΚΠΔ όπως ισχύει σήμερα.

« 282.- Σκοπός και γενικές προϋποθέσεις επιβολής προσωρινής κράτησης, κατ' οίκον περιορισμού και περιοριστικών όρων.

1. Όσο διαρκεί η προδικασία, αν προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του κατηγορουμένου, είναι δυνατό να διαταχθούν περιοριστικοί όροι ή κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση ή να επιβληθεί προσωρινή κράτηση, υπό τις προϋποθέσεις των επόμενων άρθρων.

​2. Ο σκοπός των περιοριστικών όρων, του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση και της προσωρινής κράτησης είναι να αποτραπεί ο κίνδυνος τέλεσης νέων εγκλημάτων και να εξασφαλιστεί ότι εκείνος στον οποίο επιβλήθηκαν θα παραστεί οποτεδήποτε στην ανάκριση ή στο δικαστήριο και θα υποβληθεί στην εκτέλεση της απόφασης.

3. Περιοριστικοί όροι επιβάλλονται εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι για την εκπλήρωση των σκοπών της παρ. 2 και αν αυτοί δεν επαρκούν επιβάλλεται κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση και αν αυτό το μέτρο κρίνεται ανεπαρκές τότε μόνο εκδίδεται ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο ένταλμα προσωρινής κράτησης.»

Όπως γίνεται φανερό τόσο στον νοβίσκο φοιτητή νομικής όσο και στον απλό πολίτη που δεν ασχολείται με την νομική από την απλή ανάγνωση του 282 ΚΠΔ υπάρχουν τριών ειδών περιοριστικοί όροι. Τούτοι είναι α) οι συνήθεις στην πράξη όπως το παρών στο αστυνομικό τμήμα, η απαγόρευση εξόδου από την χώρα κ.α.  β) ο κατ’ οίκον περιορισμός ( το γνωστό βραχιολάκι) και γ) η προσωρινή κράτηση.    Όπως δε, είναι γνωστό ( και μνημονεύεται και εμμέσως στο άρθρο 282 ΚΠΔ ) , Αν διαπιστωθεί απ’ τον ανακριτή και τον Εισαγγελέα στο στάδιο της προδικασίας ότι υπάρχουν ενδείξεις  ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ !!!! ενοχής  ( δηλαδή αρκεί και η απλή πιθανολόγιση της ενοχής ) τότε μπορούν να επιβάλλουν κατά το 282 ΚΠΔ,  είτε α) τους κλασσικούς περιοριστικούς όρους κατά μόνας ή και συνδυασμό αυτών ( π.χ. απαγόρευση εξόδου από την χώρα και να δίδεται το παρών στο Α.Τ. της κατοικίας του κατηγορουμένου ) είτε β) τον όρου του κατ’ οίκον περιορισμού είτε γ) τον όρο της προσωρινής κράτησης.  Για την επιβολή του τελευταίου μάλιστα όρου η παράγραφος 3 του άρθρου 282 ΑΠΑΙΤΕΙ !!! α) να μην επαρκούν οι κλασσικοί περιοριστικοί όροι, β) να μην επαρκεί ΕΠΙΣΗΣ !!! ο κατ’ οίκον περιορισμό και γ) να εκδοθεί ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένο ένταλμα στο οποία θα πρέπει να αναφέρεται ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΠΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΥΠΟ Α ΚΑΙ Β ΟΡΟΙ !!!!.   

Πρέπει ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ !!! που έχουμε πιθανολόγιση ενοχής να επιβάλλονται περιοριστικοί όροι ;.

Η απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα θα πρέπει με βάση τις παρ 1 και 2 του άρθρου 282 ΚΠΔ να είναι αρνητική .  Οι περιοριστικοί όροι θα πρέπει να επιβάλλονται 1ον για να αποτραπεί ο κίνδυνος τέλεσης περετέρω εγκλημάτων απ’ τον κατηγορούμενο, κάτι που επίσης θα πρέπει να αιτιολογείται ειδικά και εμπερηστατομένα στην σχετική απόφαση  ( π.χ. ο δράστης είτε έχει απασχολήσει τις αρχές, έχει ποινικό μητρώο. κ.α. ) και 2ον να διασφαλιστεί ότι ο δράστης θα εμφανιστεί όποτε χρειαστεί στον ανακριτή ή στο δικαστήριο για να εκτελεστεί σε βάρος του η ποινή  ( δηλαδή δεν θα έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να φύγει ). Συνεπώς δεν επιβάλλουμε σε κάθε κατηγορούμενο περιοριστικούς όρους μόνο και μόνο βάσει ενδείξεων ενοχής, αλλά μόνο εφόσον βάσει πραγματικών περιστατικών μπορούμε να πιθανολογήσουμε είτε ότι θα κάνει άλλο έγκλημα είτε ότι θα διαφύγει ο κατηγορούμενος και έτσι θα καταστεί η ανέφικτη η εμφάνισή του στο δικαστήριο καθώς και η επιβολή της όποιας ποινής .

Πρέπει ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ !!! που κρίνουμε ότι υπάρχει ανάγκη επιβολής περιοριστών να επιβάλλουμε προσωρινή κράτηση ;.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 282 ΚΠΔ όπως αυτό ισχύει

«Στη συνέχεια, στο άρθρο 282 ΣχΚΠΔ αποτυπώνεται εμφατικότερα – τόσο στον τίτλο όσο και στο γράμμα του άρθρου και ιδίως στην παρ. 3 αυτού – η σχέση επικουρικότητας των περιοριστικών όρων και του κατ’ οίκον περιορισμού με το επαχθέστερο μέτρο της προσωρινής κράτησης και εξειδικεύεται ο κοινός σκοπός τους, που αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή της αρχής της αναγκαιότητας και της ειδικότερης επιλογής του λιγότερου επαχθούς μέτρου (Θ. Δαλακούρα, Προσωρινή κράτηση και περιοριστικοί όροι, 1998, σελ. 135 επ.∙ Λ. Μαργαρίτη, Προσωρινή κράτηση και περιοριστικοί όροι, 2012, σελ. 23 επ. et passim με περαιτέρω παραπομπές).». Όπως καθίσταται σαφές τόσο από το γράμμα του νόμου όσο και από την αιτιολογική έκθεση αυτού υπάρχει μια σχέση επικουρικότητας μεταξύ τους δηλαδή επιβάλλεται ο αυστηρότερος όρος εφόσον δεν μπορούν να επιτευχθούν οι σκοποί της παρ 2 του άρθρου 282 ΚΠΔ με τον ευμενέστερο όρο. Δηλαδή θα πρέπει να επιβληθεί ο κατ’ οίκον περιορισμός στην περίπτωση που οι κλασσικοί περιοριστικοί όροι δεν μπορούν να αποτρέψουν από την τέλεση νέων εγκλημάτων ή την διαφυγή του κατηγορουμένου και η προσωρινή κράτηση εφ’ όσον δεν επαρκεί ο κατ’ οίκον περιορισμός δια την αποτροπή των ανωτέρω.

​Ορθώς κινήθηκε η πειθαρχική διαδικασία για την περίπτωση του Συναδέλφου ;.

Αν κινήθηκε η συγκεκριμένη διαδικασία μόνο για το γεγονός της επιλογής περιοριστικών όρων αντί της επιλογής προσωρινής κράτησης τότε προφανώς και πολύ εσφαλμένα κινήθηκε η εν λόγω διαδικασία. Αν η κα Πρόεδρος θεωρούσε ότι εξ’ αιτίας των χειρισμών που έγιναν υπάρχει η υπόνοια ιδιαίτερης φιλίας ή άλλων σχέσεων χρηματισμού κλπ μεταξύ ανακριτή, εισαγγελέα και κατηγορουμένου τότε πριν κινήσει την όποια διαδικασία θα έπρεπε να ζητήσει τον σχετικό φάκελο, ώστε να τον εξετάσει η επιτροπή και αν βρισκόταν το οτιδήποτε το αθέμιτο ΤΟΤΕ !!! θα έπρεπε να κινηθεί η πειθαρχική διαδικασία.

​Συμπεράσματα :

Με βάση το 282 οι περιοριστικοί όροι, ο  κατ’ οίκον περιορισμός καθώς και η προσωρινή κράτηση βρίσκονται μεταξύ τους σε μια σχέση επικουρικότητας με τους αυστηρότερους να εφαρμόζονται ΜΟΝΟ !!! στην περίπτωση που οι σκοποί της παρ 2 του 282 ΚΠΔ δεν μπορούν να επιτευχθούν με τον ηπιότερο όρο. Η δε, κίνηση της πειθαρχικής διαδικασίας για το γεγονός και μόνο ότι δεν επιβλήθηκε προσωρινή κράτηση, αλλά περιοριστικοί όροι είναι εσφαλμένη. Αν υπήρχαν  υπόνοιες τότε θα έπρεπε να είχε ζητηθεί ο φάκελος ώστε να εξεταστεί αν ανακριτής και εισαγγελέας υπέπεσαν σε παραπτώματα που να δικαιολογεί την κίνηση πειθαρχικής διαδικασίας εναντίων τους.

Επίλογος :

Ο ποινικός λαϊκισμός είναι κατά πολύ χειρότερος του πολιτικού λαϊκισμού, καθώς όλοι οι άνθρωποι έχουν ως έμφυτη την αξία της δικαιοσύνης και θέλουν να τιμωρείται αυτός που έκανε κάποιο έγκλημα. Έτσι με ύπουλο αλλά και ταυτόχρονα αποτελεσματικό τρόπο τούτος εμφυτεύεται όχι μόνο στους απλούς πολίτες, αλλά και σε νομικούς και δικαστές ακόμα. Έτσι οι κοινωνοί στο σύνολό τους γίνονται πιο αυστηροί με αποτέλεσμα αρχές που διδαχθήκαμε στην σχολή όπως το τεκμήριο της αθωότητας να αντιστρέφονται στις αίθουσες των δικαστηρίων  ( ο γράφων το έχει διαπιστώσει ουκ ολίγες φορές ) και έτσι το τεκμήριο αθωότητας π.χ. να μετατρέπεται σε τεκμήριο ενοχής.  Είθε να οικοδομήσουμε μια κοινωνία με μικρή εγκληματικότητα και ασφαλή.

Ευάγγελος Κ. Νασίου Δικηγόρος Αθηνών – Διαμεσολαβητής