Brexit: Οι εναλλακτικές του Ηνωμένου Βασιλείου για τις σχέσεις του με την ΕΕ (ΕΕΑ, ΕFTA)

«Οι Βρετανοί θα πρέπει πάντα να θυμούνται ότι η ΕΕ δημιουργήθηκε για να λειτουργεί προς όφελος των κρατών-μελών της, όχι για όσους βρίσκονται εκτός. Δεν λαμβάνεις τίποτα, χωρίς να δώσεις κάτι σε αντάλλαγμα».

Lars Vesterbirk, πρώην εκπρόσωπος της Γροιλανδίας στην ΕΕ και επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για την έξοδο από την ΕΕ

Ύστερα από την πρωτόδικη απόφαση του αγγλικού δικαστηρίου (03.11.2016) που απαγορεύει στην πρωθυπουργό Theresa May να ενεργοποίησει το άρθρο 50 ΣΕΕ δίχως την προηγούμενη συγκατάθεση του αγγλικού κοινοβουλίου, και δεδομένης της φιλοευρωπαΪκής θέσης της πλειοψηφίας του κοινοβουλίου, είναι πιθανόν να οδηγηθούμε πλέον σε ένα πιο ήπιας μορφής Brexit (‘soft Brexit’). Σε αυτό το πλαίσιο, κρίνεται σκόπιμη η εξέταση των εναλλακτικών επιλογών του Ηνωμένου Βασιλείου, και ιδιαίτερα της EEA (European Economic Area) και της EFTA (European Free Trade Association).

Καθώς προχωρούμε στην εξέταση των εναλλακτικών επιλογών, είναι σκόπιμο να έχει κανείς υπόψη του δύο στοιχεία· ότι η γεωγραφική εγγύτητα μεταξύ κρατών επηρεάζει την εμπορική πολιτική αυτών, και ότι σε κάθε περίπτωση η επιλογή που έχει να κάνει ένα κράτος συμπυκνώνεται στη διελκυστίνδα μεταξύ πολιτικής ανεξαρτησίας και οικονομικής ενοποιήσης. Και τα δύο μαζί στον απόλυτό τους βαθμό δεν δύναται να συνυπάρξουν.

1. Ειδικότερα, αναφορικά με το πρώτο στοιχείο, αποτελεί ίσως το πλέον γνωστό αξίωμα στα διεθνή οικονομικά, ότι το διεθνές εμπόριο και οι επενδύσεις μειώνονται σε ρυθμό αντιστρόφως ανάλογο από την αύξηση της απόστασης μεταξύ των κρατών. Διπλασιάζοντας την απόσταση, υποδιπλασιάζεται η εμπορική δραστηριότητα. Κατά συνέπεια, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το ήμισυ της εμπορικής δραστηριότητας του ΗΒ λαμβάνει χώρα με την Ε.Ε. (47% εισαγωγές, 49% εξαγωγές). Με άλλα λόγια, οι κανόνες της γεωγραφίας είναι αυτοί που καθιστούν την ΕΕ τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο του ΗΒ, όχι οι πολιτικές της εκάστοτε κυβέρνησης.

Το να επιχειρήσει, επομένως, το ΗΒ να μεταβάλει την εμπορική του πολιτική δεν δύναται να αλλάξει την προαναφερθείσα κατάσταση. Η αναβίωση της κοινοπολιτείας (commonwealth) θεωρείται από πολλούς ως η πλέον αξιόπιστη εναλλακτική, μέσω της επίτευξης συμφωνίας για την ελευθερία μετακίνησης πολιτών μεταξύ ΗΒ, Καναδά, Αυστραλίας, και Νέας Ζηλανδίας. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα αυτής της θέσης είναι ότι οι χώρες αυτές βρίσκονται στο 16% των πιο ανταγωνιστικών οικονομιών στον κόσμο, και άρα θα πρόκειται για συμφωνία επωφελή για όλες τις εμπλεκόμενες χώρες. Οι ΗΠΑ είναι απίθανο να αποτελέσουν μέρος αυτής της συμφωνίας, καθώς ο πληθυσμός τους είναι 10 φορές μεγαλύτερος από το άθροισμα των παραπάνω κρατών. Ωστόσο, η μετάβαση σε μια εντελώς διαφορετική εμπορική πολιτική σε συνδυασμό με τα γεωγραφικά –κυρίως- εμπόδια, καθιστούν το μέλλον της βρετανικής οικονομίας αβέβαιο σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο.

2. Αναφορικά με το δέυτερο παράγοντα, οποιαδήποτε και αν είναι η τελική επιλογή, το δίλημμα θα παραμένει το ίδιο, στενότερη οικονομική σχέση – μεγαλύτερη η παραχώρηση πολιτικής κυριαρχίας και άρα υψηλότερο το πολιτικό κόστος. Η πρωθυπουργός May μοιάζει να παραμένει πιστή στην εντολή του δημοψηφίσματος για επίτευξη της πολιτικής ανεξαρτησίας με κάθε οικονομικό κόστος, πιστεύοντας ότι με μια ενισχυμένη βιομηχανική πολιτική, το ΗΒ θα υπερκεράσει τις οικονομικές συνέπειες. Η συμβολή του κοινοβουλίου αναμένεται να είναι καθοριστική στο να μετριαστούν τυχόν ακραιές πολιτικές - αν εν τέλει τελεσιδικήσει η απόφαση. Ωστόσο, σε γενικότερο πλαίσιο οι πολιτικοί μοιάζουν να έχουν υπερεκτιμήσει τις δυνατότητες της Βρετανικής βιομηχανίας: Το ΗΒ έχει κατά κεφαλήν χαμηλότερη παραγωγικότητα από την Ελβετία, ενώ με κριτήριο το μέγεθος των εταιριών, οι Βρετανικές επιχειρήσεις συρρικνώνονται – η πλειονότητα των επιχειρήσεων πλέον συνιστούν μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βρετανική αυτοβιομηχανία, στην οποία συχνά παραπέμπουν οι Άγγλοι πολιτικοί ως παράδειγμα της ακμάζουσας βιομηχανίας.

Η πραγματικότητα; Πολύ περισσότερα οχήματα «Συναρμολογημένα στη Βρετανία» απ’ ότι «Κατασκευασμένα στην Βρετανία»...

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη αναφορικά με τις κύριες εναλλακτικές του Ηνωμένου Βασιλείου για τις σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ.