Παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας: Άμυνα κατά των Πρωτοκόλλων που εκδίδει το Δημόσιο για την άνευ συμβατικής σχέσης κατάληψη του αιγιαλού

Δείτε το Α Μέρος εδώ.

Σε περίπτωση αυθαίρετης κατάληψης ή δημιουργίας αυθαίρετης κατασκευής εντός του αιγιαλού, εκδίδεται αντίστοιχα «Πρωτόκολλο Καθορισμού Αποζημίωσης Αυθαίρετης Χρήσης» ή «Πρωτόκολλο Κατεδάφισης, Άρσης και Απομάκρυνσης Κτισμάτων - Κατασκευών από το χώρο του Αιγιαλού» από τον Προϊστάμενο της κατά τόπο αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 115 του από 11/12-11-1929 δ/τος «περί διοικήσεως δημοσίων κτημάτων»1, σε βάρος εκείνων που χωρίς συμβατική σχέση καρπώνονται ή κάνουν χρήση δημοσίων κτημάτων, βεβαιώνεται με «Πρωτόκολλο» αποζημίωση για το χρονικό διάστημα που έκαναν χρήση. Η αποζημίωση ορίζεται, κατά κρίση αγαθού ανδρός και το «Πρωτόκολλο» κοινοποιείται σε αυτόν που καρπώνεται ή χρησιμοποιεί το ακίνητο. Η αποζημίωση υπολογίζεται σύμφωνα με το άρθρο 16Α του ν. 2971/2001 και με το ίδιο πρωτόκολλο επιβάλλεται και πρόστιμο υπέρ του ελληνικού δημοσίου, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το διπλάσιο της καθορισθείσας αποζημίωσης. Για τον υπολογισμό του προστίμου λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες περιστάσεις της παράβασης, ιδίως δε το είδος και η έκταση του καταληφθέντος χώρου, η επ’ αυτού ασκούμενη δραστηριότητα, καθώς και η υποτροπή του υποχρέου.

Άμυνα κατά του «Πρωτοκόλλου Καθορισμού Αποζημίωσης Αυθαίρετης Χρήσης» επιτυγχάνεται με την άσκηση Ανακοπής, κατ' άρθρο 2 παρ. 3 εδ. α' του Α.Ν. 263/68, σε συνδυασμό με το άρθρο 46 παρ. 7α του ν. 4305/2014, ενώπιον του αρμοδίου Μονομελούς Πρωτοδικείου, μέσα σε ανατρεπτική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση του «Πρωτοκόλλου», η οποία δε δύναται να παραταθεί. Η Ανακοπή κοινοποιείται στον Προϊστάμενο της Κτηματικής Υπηρεσίας, που εξέδωσε το «Πρωτόκολλο» μέσα στην ίδια ανατρεπτική προθεσμία των τριάντα (30) ημερών. Για το παραδεκτό της άσκησης της Ανακοπής απαιτείται, ως την πρώτη συζήτησή της, να προσκομιστεί στο δικαστήριο αποδεικτικό καταβολής ποσοστού είκοσι τοις εκατό (20%) της καθορισθείσας αποζημίωσης, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ. Το ανωτέρω ποσό, αν η Ανακοπή απορριφθεί ή γίνει εν μέρει δεκτή για οποιοδήποτε λόγο, συνυπολογίζεται κατά τη σχετική εκκαθάριση της αξίωσης του Δημοσίου, ενώ, αν αυτό γίνει δεκτό, αποδίδεται σε αυτόν που το κατέβαλε, χωρίς τόκο.

Η ως άνω Ανακοπή εκδικάζεται, αποκλειστικά για λογους ταχύτητας, κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, σύμφωνα με τα άρθρα 686 επ. ΚΠολΔ και άρθρο 3 παρ. 1 και 2 ΕισΝΚΠολΔ (ΟλΑΠ 21-22/2002 ΕλλΔνη 43.1016), από το τοπικά αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο, το οποίο έχει δικαιοδοσία για την εκδίκασή της, δεδομένου ότι η σχετική διαφορά ως ιδιωτική, κατ' άρθρο 94 παρ. 3 του Συντάγματος, υπάγεται στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων. Ο δικαιολογητικός λόγος έγκειται στο γεγονός ότι η εν λόγω αποζημίωση, έχει το χαρακτήρα ανταλλάγματος για την ωφέλεια που αποκομίζει αυτός από τη χρήση του, δηλαδή ανταλλάγματος ανάλογου προς εκείνο που οφείλεται στον εκμισθωτή ιδιωτικού ακινήτου, ως μίσθωμα για την ωφέλεια που αποκομίζει ο μισθωτής από τη χρήση του μισθίου (ΑΕΔ 10/1993 ΕλλΔνη 35.300, ΣτΕ 2749/2008 ΕλλΔνη 51.1104, ΑΠ 2131/2007 ΕλλΔνη 49.420).

Γίνεται δεκτό το ανασταλτικό αποτέλεσμα της εμπρόθεσμης άσκησης Ανακοπής κατά του «Πρωτοκόλλου Καθορισμού Αποζημίωσης Αυθαίρετης Χρήσης». Το «Πρωτόκολλο» καθίσταται οριστικός τίτλος και, κατ' επέκταση, αποτελεί τίτλο διοικητικής εκτέλεσης, κατά τον «Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων»., σε περίπτωση που δεν ανακοπεί εμπροθέσμως ή εφόσον επικυρωθεί ή τροποποιηθεί (ΑΠ 1626/2010, 1002/2010, 332/2010, 1541/2009, 261/2009, 1331/2008, 553/2006, 1852/2005, ΜΠΡΘΕΣ 10612/2016).

Σε ό, τι αφορά στην περίπτωση βραχυχρόνιας κατάληψης για εποχιακή χρήση, δεν εκδίδεται «Πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολής», αλλά «Πράξη Αμεσης Απομάκρυνσης» των αυθαίρετων κατασκευών - πραγμάτων του Προϊσταμένου της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας, η οποία κοινοποιείται μέσα σε πέντε (5) εργάσιμες ημέρες από την έκδοσή της στον καθ' ου η Πράξη και στον οικείο Ο.Τ.Α. α' βαθμού. Κατά της «Πράξης Άμεσης Απομάκρυνσης» επιτρέπεται η άσκηση Ανακοπής ενώπιον του Προέδρου Πρωτοδικών του αρμοδίου κατά τόπο Μονομελούς Πρωτοδικείου, μέσα σε ανατρεπτική προθεσμία πέντε (5) ημερών από την κοινοποίηση της πράξης, η οποία δεν μπορεί να παραταθεί. Μέσα στην ίδια προθεσμία πρέπει η ανακοπή να κοινοποιηθεί στον Προϊστάμενο της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας. Ομοίως, εφαρμόζεται, αποκλειστικά για λογους ταχύτητας, η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Μέσα σε πέντε (5) εργάσιμες ημέρες από την έκδοση της απόφασης επί της Ανακοπής του προηγούμενου εδαφίου ή την πάροδο άπρακτης της προθεσμίας για την άσκηση της Ανακοπής εναντίον της «Πράξης Άμεσης Απομάκρυνσης», ο καθ' ου η Πράξη οφείλει να απομακρύνει τις κατασκευές - πράγματα, με τα οποία έχει γίνει η κατάληψη.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ, αφενός, η παρ. 3 εδ. Α΄ του άρθρου 27 του ν. 2971/2001 προβλέπει προθεσμία κοινοποίησης της «Πράξης Άμεσης Απομάκρυνσης» στον καθ’ ου η Πράξη μέσα σε πέντε (5) εργάσιμες ημέρες από την έκδοσή της, αφετέρου, η παρ. 1 του ιδίου ως άνω άρθρου δεν προβλέπει προθεσμία κοινοποίησης του «Πρωτοκόλλου Διοικητικής Αποβολής» σ’ αυτόν κατά του οποίου απευθύνεται, γεγονός που συνεπάγεται ότι η ως άνω προθεσμία των πέντε (5) ημερών είναι αποκλειστική. Μάλιστα, η παρ. 3 του ως άνω άρθρου κάνει ρητή μνεία ότι σε περίπτωση βραχυχρόνιας κατάληψης για εποχιακή χρήση δεν εκδίδεται «Πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολής», διαφοροποιώντας, έτσι, ο νομοθέτης σαφώς τη διαδικασία έκδοσης του ως άνω «Πρωτοκόλλου» από τη διαδικασία έκδοσης «Πράξης Άμεσης Απομάκρυνσης». Επομένως, η μη εμπρόθεσμη κοινοποίηση του Πρωτοκόλλου στον καθ' ου εντός της αποκλειστικής πενθήμερης προθεσμίας, συνιστά βάσιμο λόγο Ανακοπής που ακυρώνει το «Πρωτόκολλο» εν συνόλω.

Μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας προς άσκηση Ανακοπής παράγεται άμεσα εκτελεστότητα του «Πρωτοκόλλου», χωρίς προηγουμένως να έχει μεσολαβήσει δικαστική κρίση. Περαιτέρω, η παρ. 3 του άρθρου 326 του ν. 4072/20122​, που μεταξύ άλλων προβλέπει τις προϋποθέσεις ασκήσεως Ανακοπής κατά πρωτοκόλλου αποζημιώσεως για αυθαίρετη χρήση και κάρπωση δημοσίου κτήματος, ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι: «Κατά των αποφάσεων που εκδίδονται δεν χωρεί ένδικο μέσο», εννοώντας ότι τέμνεται οριστικά η διαφορά ως προς την οφειλή και το ποσό της αποζημίωσης για την κατάληψη δημόσιου κτήματος. Αντίθετα, αυτό δεν ισχύει ως προς την τήρηση των διαδικαστικών προϋποθέσεων και δη ως προς την καθ' ύλην ή την τοπική αρμοδιότητα, νομικές πλημμέλειες οι οποίες θεραπεύονται με παραπομπή προς το αρμόδιο δικαστήριο, κατ' άρθρο 46 Κ.Πολ.Δ..

• 1. Εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 2 του ν. 2466/1929 και αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του ν. 5895/1933, όπως περαιτέρω τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τα άρθρα 20 α.ν. 1540/1938, 19 α.ν. 1919/1939, 2 α.ν. 1925/1951 και 5 παρ. 4 του α.ν. 263/1968
• 2. Αντικαθίστανται με αυτή τη διάταξη τα δέκατο και ενδέκατο εδάφια του άρθρου 115 του από 11/12-11-1929 διατάγματος “περί διοικήσεως δημοσίων κτημάτων”.