Επίδοση αγωγής στο εξωτερικό κατά τη νέα τακτική διαδικασία (ΑΠ 1181/2022)

Το ζήτημα της επίδοσης της αγωγής κατά την τακτική διαδικασία στον γνωστής διαμονής κάτοικο χώρας του εξωτερικού εναγόμενο επιλήφθηκε το δικαστήριο του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1181/2022).

Το ανώτατο δικαστήριο κατέληξε στην κρίση πως, ως επίδοση της αγωγής στο άρθρο 215 παρ. 2 ΚΠολΔ και ως επίδοση των εκεί αναφερομένων εισαγωγικών της δίκης δικογράφων στο άρθρο 238 παρ. 1 ΚΠολΔ στον γνωστής διαμονής κάτοικο χώρας του εξωτερικού εναγόμενο, για την εφαρμογή των προθεσμιών ενεργείας του ενάγοντος των 60 και 90 ημερών αντιστοίχως, νοείται η πλασματική επίδοση στον αρμόδιο Εισαγγελέα, κατά το άρθρο 134 παρ. 1 ΚΠολΔ και όχι η πραγματική επίδοση στην κατοικία του εναγομένου στην χώρα διαμονής του. 

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, με τις διατάξεις του ΚΠολΔ, που ορίζουν το πλαίσιο της νέας τακτικής διαδικασίας ενώπιον των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων, θεσπίζονται σύντομες σχετικά προθεσμίες ενεργείας τόσο των διαδίκων όσο και του δικαστηρίου, ειδικά δε για την παράλειψη του ενάγοντος να επιδώσει την αγωγή στον εναγόμενο εντός των προθεσμιών του άρθρου 215 παρ. 2 ΚΠολΔ επιβάλλεται ως κύρωση να θεωρηθεί η αγωγή ως μη ασκηθείσα.

Η σοβαρή αυτή κύρωση, η οποία επιβλήθηκε για την επιτάχυνση της διαδικασίας ενώπιον των πρωτοβαθμίων δικαστηρίων, όταν εφαρμόζεται η τακτική διαδικασία, δημιουργεί ερμηνευτικό πρόβλημα για το ποίος είναι ο κρίσιμος χρόνος της επίδοσης της αγωγής για την εμπρόθεσμη ολοκλήρωση της άσκησής της, ιδίως όταν ο προς ον η επίδοση είναι κάτοικος χώρας είτε της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οπότε εφαρμόζεται ο 1393/2007 Κανονισμός, είτε άλλης χώρας, που έχει κυρώσει την σύμβαση της Χάγης, οπότε εφαρμόζεται η Σύμβαση αυτή και, ειδικότερα, εάν κρίσιμος είναι ο χρόνος της πλασματικής επίδοσης της αγωγής στον Εισαγγελέα κατά το άρθρο 134 παρ. 1 ΚΠολΔ ή ο χρόνος της πραγματικής επίδοσης στον παραλήπτη εναγόμενο, αφού το άρθρο 215 παρ. 2 δεν αναφέρει αν η επίδοση σε χώρα της αλλοδαπής πρέπει να είναι πραγματική ή αρκεί η πλασματική επίδοση των άρθρων 134 και 136 ΚΠολΔ.

Ο νομοθέτης με το άρθρο 215 παρ. 2 ΚΠολΔ θέλησε να υποχρεώσει τον ενάγοντα να ενεργήσει την επίδοση της αγωγής σε πολύ σύντομη προθεσμία μετά την κατάθεσή της, προκειμένου, αφενός μεν να τηρηθούν οι τιθέμενες προθεσμίες, αφετέρου δε να δοθεί επαρκής χρόνος στον εναγόμενο να απαντήσει. Ο ενάγων τηρεί την οριζόμενη στο άρθρο 215 παρ. 2 προθεσμία ενεργείας για εναγόμενο κάτοικο αλλοδαπής με την επίδοση της αγωγής στον αρμόδιο εισαγγελέα και εκπληρώνει την σχετική υποχρέωσή του, αφού ο χρόνος της πραγματικής επίδοσης στον εναγόμενο εκφεύγει απολύτως από την σφαίρα επιρροής του, γιατί εξαρτάται από σειρά ενεργειών άλλων αρμοδίων προσώπων για την έγκυρη διαβίβαση της αγωγής στην χώρα κατοικίας του εναγομένου και την έγκαιρη επίδοση σ' αυτόν εντός της σύντομης προθεσμίας του άρθρου 215 παρ. 2 ΚΠολΔ, ενέργειες τις οποίες δεν μπορεί κατά κανένα τρόπο να επηρεάσει. Με την επίδοση της αγωγής στον αρμόδιο εισαγγελέα ολοκληρώνεται η σύνθετη διαδικαστική πράξη της άσκησης της αγωγής, με την ενέργεια και των δύο επιμέρους διαδικαστικών πράξεων της καταθέσεως και της επιδόσεως αυτής, και οριοθετείται κατά τρόπο οριστικό και επίσημο το αντικείμενο της δίκης.

Η αντίθετη εκδοχή, δηλαδή ότι εντός της προθεσμίας των 60 ημερών πρέπει να γίνει και η πραγματική επίδοση της αγωγής στον κάτοικο αλλοδαπής εναγόμενο, ως προς μεν τον κάτοικο χώρας της Ευρωπαϊκής ένωσης αντίκειται στο αυξημένης τυπικής ισχύος άρθρο 9 παρ. 2 του Κανονισμού, το οποίο δεν μπορεί να καταργηθεί με κοινό νόμο και επιβάλλει να ληφθεί υπόψη η ημερομηνία, που καθορίζεται από το δίκαιο της Ελλάδας, όπου πρέπει να διενεργηθεί η επίδοση εντός της τακτής προθεσμίας των 60 ημερών, ως προς δε τον κάτοικο χώρας που έχει κυρώσει την Σύμβαση της Χάγης, στην οποία δεν υπάρχει αντίστοιχη διάταξη με αυτή του άρθρου 9 παρ. 2 του Κανονισμού, έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του, επίσης αυξημένης τυπικής ισχύος, άρθρου 15 της Σύμβασης, που επιβάλλει, κατά κανόνα, ως κύρωση την αναβολή της υπόθεσης, σε περίπτωση ερημοδικίας του εναγομένου, όταν δεν προκύπτει η εμπρόθεσμη πραγματική επίδοση της αγωγής σ' αυτόν.

Σε κάθε δε περίπτωση η ανωτέρω ερμηνευτική εκδοχή αντίκειται στο δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος και στο δικαίωμα στη χρηστή απονομή της δικαιοσύνης του άρθρου 6 παρ. 1 της έχουσας επίσης την αυξημένη τυπική ισχύ του άρθρου 28 παρ. 1 του Συντάγματος Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), αφού κατά την στάθμιση των εκατέρωθεν συμφερόντων του ενάγοντος και του εναγόμενου επιβάλλει στον ενάγοντα, ο οποίος δεν έχει απολύτως κανένα έλεγχο της διαδικασίας ολοκλήρωσης της επίδοσης μετά την επίδοση της αγωγής στον Εισαγγελέα, την υπέρμετρα επαχθή και συνεπώς δυσανάλογη κύρωση για σφάλματα ή ολιγωρίες της αλλοδαπής αρχής, να θεωρηθεί η αγωγή του ως μη ασκηθείσα, εάν δεν γίνει και η πραγματική επίδοση στην αλλοδαπή χώρα εντός της συντομότατης και συνήθως μη επαρκούς προθεσμίας των 60 ημερών από την κατάθεση της αγωγής, εμποδίζοντας έτσι την πρόσβασή του στο δικαστήριο, ενώ η προστασία του εναγομένου από την καθυστερημένη πραγματική επίδοση της αγωγής και την αδυναμία να καταθέσει εμπρόθεσμα προτάσεις μπορεί να επιτευχθεί με την αναβολή της υπόθεσης για σπουδαίο λόγο κατά το άρθρο 241 ΚΠολΔ.

Απόσπασμα απόφασης

Έτσι κατά τις τροποποιηθείσες με τον ανωτέρω νόμο διατάξεις των άρθρων 237, 238 Κ.Πολ.Δ., που ορίζουν το πλαίσιο της νέας τακτικής διαδικασίας ενώπιον των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων, συνδυαζόμενες με τις διατάξεις των άρθρων 215, 254, 260, 271 επ. Κ. Πολ. Δ., που τροποποιήθηκαν ώστε να εναρμονιστούν με την νέα διαδικασία, όλες δε , κατά την διάταξη του άρθρου 1 άρθρου ενάτου παρ. 1 του Ν. 4335/2015, εφαρμόζονται για τις κατατιθέμενες μετά την 1/1/2016 αγωγές, διαμορφώνεται η εξέλιξη της έγγραφης διεξαγωγής της δίκης στη βάση συγκεκριμένων κάθε φορά προθεσμιών, που δημιουργούν επί μέρους στάδια προόδου της δίκης, ενώ εισάγεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και η ανάκληση της αγωγής, εάν αυτή δεν προωθείται. Ειδικότερα στο άρθρο 215 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ. ορίζεται ότι στην περίπτωση του άρθρου 237 η αγωγή επιδίδεται στον εναγόμενο μέσα σε προθεσμία 30 ημερών από την κατάθεσή της και αν αυτός ή κάποιος από τους ομόδικους διαμένει στο εξωτερικό ή είναι άγνωστης διαμονής μέσα σε προθεσμία 60 ημερών, αν δε η αγωγή δεν επιδοθεί μέσα στην προθεσμία αυτή, θεωρείται ως μη ασκηθείσα, στο άρθρο 237 Κ.Πολ.Δ. ορίζεται ότι μέσα σε προθεσμία 100 ημερών ή 130 ημερών αν κάποιος από τους διαδίκους διαμένει στο εξωτερικό ή είναι άγνωστης διαμονής, η οποία αρχίζει από την επίδοση της αγωγής, οι διάδικοι οφείλουν να καταθέσουν τις προτάσεις τους και να προσκομίσουν όλα τα αποδεικτικά μέσα και τα διαδικαστικά έγγραφα, που επικαλούνται σ' αυτές (παρ. 1), ότι οι αμοιβαίες αντικρούσεις γίνονται με προσθήκη στις προτάσεις, που κατατίθεται μέσα στις επόμενες 15 ημέρες από την λήξη της ανωτέρω προθεσμίας της παρ.1, οπότε κλείνει και ο φάκελλος της δικογραφίας (παρ. 2), ότι μέσα σε 15 ημέρες από το κλείσιμο του φακέλλου ορίζεται ο δικαστής και για τις υποθέσεις του πολυμελούς πρωτοδικείου η σύνθεση του δικαστηρίου και ο εισηγητής καθώς και η ημέρα και ώρα συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο του δικαστηρίου, σε δικάσιμο που ορίζεται σε χρόνο όχι μεγαλύτερο από 30 ημέρες από την παρέλευση της ανωτέρω δεκαπενθήμερης προθεσμίας, κατά την οποία δικάσιμο η εγγραφή της υπόθεσης στο πινάκιο γίνεται με πρωτοβουλία του γραμματέα και ισχύει ως κλήτευση όλων των διαδίκων (παρ. 3), ενώ τέλος στο άρθρο 238 Κ. Πολ. Δ. ορίζεται ότι οι παρεμβάσεις, προσεπικλήσεις, ανακοινώσεις δίκης και ανταγωγές στην περίπτωση του άρθρου 237 κατατίθενται και επιδίδονται σε όλους τους διαδίκους μέσα σε 60 ημέρες από την κατάθεση της αγωγής, η δε προθεσμία αυτή παρατείνεται κατά 30 ημέρες για όλους τους διαδίκους αν ο αρχικός εναγόμενος ή κάποιος από τους ομόδικούς του διαμένει στο εξωτερικό ή είναι άγνωστης διαμονής.

Με τις ανωτέρω διατάξεις θεσπίζονται σύντομες σχετικά προθεσμίες ενεργείας τόσο των διαδίκων όσο και του δικαστηρίου, ειδικά δε για την παράλειψη του ενάγοντος να επιδώσει την αγωγή στον εναγόμενο εντός των προθεσμιών του άρθρου 215 παρ. 2 Κ. Πολ. Δ. επιβάλλεται ως κύρωση να θεωρηθεί η αγωγή ως μη ασκηθείσα. Η σοβαρή αυτή κύρωση, η οποία επιβλήθηκε για την επιτάχυνση της διαδικασίας ενώπιον των πρωτοβαθμίων δικαστηρίων, όταν εφαρμόζεται η τακτική διαδικασία, δημιουργεί ερμηνευτικό πρόβλημα για το ποίος είναι ο κρίσιμος χρόνος της επίδοσης της αγωγής για την εμπρόθεσμη ολοκλήρωση της άσκησής της, ιδίως όταν ο προς ον η επίδοση είναι κάτοικος χώρας είτε της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οπότε εφαρμόζεται ο ανωτέρω 1393/2007 Κανονισμός, είτε άλλης χώρας, που έχει κυρώσει την σύμβαση της Χάγης, οπότε εφαρμόζεται η Σύμβαση αυτή και ειδικότερα, εάν κρίσιμος είναι ο χρόνος της πλασματικής επίδοσης της αγωγής στον Εισαγγελέα κατά το άρθρο 134 παρ. 1 Κ. Πολ. Δ. ή ο χρόνος της πραγματικής επίδοσης στον παραλήπτη εναγόμενο, αφού το άρθρο 215 παρ. 2 δεν αναφέρει αν η επίδοση σε χώρα της αλλοδαπής πρέπει να είναι πραγματική ή αρκεί η πλασματική επίδοση των άρθρων 134 και 136 ΚΠοΛΔ. Ο νομοθέτης με το άρθρο 215 παρ. 2 Κ. Πολ. Δ. θέλησε να υποχρεώσει τον ενάγοντα να ενεργήσει την επίδοση της αγωγής σε πολύ σύντομη προθεσμία μετά την κατάθεσή της, προκειμένου, αφ' ενός μεν να τηρηθούν οι ανωτέρω προθεσμίες που θεσπίζει το άρθρο 237 Κ. Πολ.Δ., αφ' ετέρου δε να δοθεί επαρκής χρόνος στον εναγόμενο να απαντήσει.

Ο ενάγων τηρεί την οριζόμενη στο άρθρο 215 παρ. 2 προθεσμία ενεργείας για εναγόμενο κάτοικο αλλοδαπής με την επίδοση της αγωγής στον αρμόδιο εισαγγελέα και εκπληρώνει την σχετική υποχρέωσή του, αφού ο χρόνος της πραγματικής επίδοσης στον εναγόμενο εκφεύγει απολύτως από την σφαίρα επιρροής του, γιατί εξαρτάται από σειρά ενεργειών άλλων αρμοδίων προσώπων για την έγκυρη διαβίβαση της αγωγής στην χώρα κατοικίας του εναγομένου και την έγκαιρη επίδοση σ' αυτόν εντός της σύντομης προθεσμίας του άρθρου 215 παρ. 2 Κ. Πολ. Δ., ενέργειες τις οποίες δεν μπορεί κατά κανένα τρόπο να επηρεάσει.

Με την επίδοση της αγωγής στον αρμόδιο εισαγγελέα ολοκληρώνεται η σύνθετη διαδικαστική πράξη της άσκησης της αγωγής, με την ενέργεια και των δύο επιμέρους διαδικαστικών πράξεων της καταθέσεως και της επιδόσεως αυτής και οριοθετείται κατά τρόπο οριστικό και επίσημο το αντικείμενο της δίκης. 

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο areiospagos.gr.