Οι βάνδαλοι του διαδικτύου - Vandals of Cyberspace

Επιμέλεια: Φωτεινή Μπάλα, Αξιωματικός Ελληνικής Αστυνομίας, Υποψ. Διδάκτωρ της Νομικής του ΔΠΘ

Η χρήση του εικονικού περιβάλλοντος του διαδικτύου, ευρέως γνωστού πλέον ως cyberspace, κυριαρχεί στη ζωή μας με τις ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες να πραγματοποιούνται μέσα από αυτό. Η διάδοση τα χρήσης αυτού του διεθνώς διασυνδεδεμένου δικτύου υπολογιστικών συστημάτων ήταν τάχιστη καθώς ραγδαία ήταν και η παροχή υπηρεσιών μέσω των διαφόρων εφαρμογών και πλατφορμών που φιλοξενούνται στον κυβερνοχώρο. Ο covid-19 με την κοινωνική αποστασιοποίηση που εφαρμόστηκε κατά την περίοδο της πανδημίας συνέτεινε στην ψηφιοποίηση των περισσοτέρων επιχειρήσεων, κρατικών δραστηριοτήτων, μήπως όμως και της ιδιωτικής μας ζωής;

Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοεί κανείς ότι το διαδίκτυο (ίντερνετ) δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου και τάχθηκε στην υπηρεσία της ασφάλειας, της άμυνας αλλά κι του ίδιου του πολέμου. Δεν είναι περίεργο λοιπόν το γεγονός ότι στο ψηφιακό αυτό περιβάλλον δραστηριοποιούνται και ομάδες ατόμων παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς και γίνεται λόγος τα τελευταία χρόνια για ηλεκτρονικό έγκλημα και κυβερνοεπιθέσεις*.

Τα κίνητρα, ο σκοπός, η ιδεολογία καθεμιάς από εγκληματικές ομάδες αλλά και των μεμονωμένων ατόμων που επιχειρούν στον κυβερνοχώρο διαφέρουν για το λόγο αυτό και κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες.

Μία από αυτές, οι Βάνδαλοι (Vandals of Cyberspace) προβαίνουν σε κυβερνοεπιθέσεις χωρίς εμφανείς εγκληματικούς σκοπούς, ενώ δεν υπάρχουν πολιτικά ή ιδεολογικά κίνητρα. Κατά κύριο λόγο εκμεταλλεύονται αδυναμίες και ελλείψεις ιστοσελίδων και ιστοτόπων (website) προκειμένου να αποδείξουν τις δεξιότητες και τεχνολογικές γνώσεις τους. Συνήθως, προκαλούν βλάβη ή παραμόρφωση της πλατφόρμας θέτοντάς της εκτός λειτουργίας. Δεν υπάρχει το στοιχείου του προσωπικού οφέλους στη δράση των βανδάλων, λαμβάνουν και απολαμβάνουν ικανοποίηση από την πράξη τους καθ’εαυτήν.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις ενός βανδαλισμού ενδέχεται να είναι μακροχρόνιες και σοβαρές: Για παράδειγμα σε περίπτωση βανδαλισμού του πληροφοριακού συστήματος ενός νοσηλευτικού ιδρύματος, μπορεί να ακυρωθούν προγραμματισμένα ραντεβού επεμβάσεων, παύση λειτουργίας συστημάτων υγείας, δεν αποκλείεται και ο θάνατος ασθενών ή νοσηλευόμενων των οποίων η ζωή υποστηρίζεται τεχνικά. Σε περιπτώσεις βανδαλισμού ηλεκτρονικών καταστημάτων και επιχειρήσεων πέρα από τις ψυχολογικές επιπτώσεις, προκαλείται βλάβη στη φήμη της επιχείρησης, απώλεια πελατών, παραγγελιών και κατά συνέπεια εσόδων.

Πίσω από τη μάσκα ενός βάνδαλου ενδέχεται να κρύβεται ένας ανταγωνιστής, ένας δυσαρεστημένος πελάτης ακόμη και ένας υπάλληλος που απολύθηκε και θέλει να προκαλέσει πρόβλημα και βλάβη στην επιχείρηση.

Οι μορφές που εκλαμβάνει ο διαδικτυακός βανδαλισμός συνοψίζονται σε:

1.Website Defacement κατά τον οποίο αποκτάται πρόσβαση σε ιστότοπο στον οποίο αντικαθίσταται το περιεχόμενό του με άλλο προσβλητικό ή δυσφημιστικό.

2. DDoS Attack, η κατάκλυση ενός διακομιστή με υπεράριθμα αιτήματα καθιστώντας τον αδύναμο προς παροχή υπηρεσιών

3. Malware Attack, η έγχυση κακόβουλου λογισμικού σε πληροφορικό σύστημα που του προκαλεί βλάβη

4. Ransomware Attack, δηλαδή κρυπτογράφηση αρχείων και πληροφοριών, οι βάνδαλοι ζητούν χρήματα ως αντάλλαγμα για την αποκρυπτογράφηση του συστήματος

5. Social Media Attack, αποκτάται πρόσβαση σε προσωπικούς ή επαγγελματικούς λογαριασμούς εφαρμογών μέσων κοινωνικής δικτύωσης ώστε να διαδοθεί εμπρηστικό ή προσβλητικό περιεχόμενο

Τα κοινά πρωτόκολλα επικοινωνίας των ψηφιακών και πληροφοριακών συστημάτων και η λειτουργική δομή του διαδικτύου, η δυνατότητα απόκρυψης της πραγματικής ταυτότητας του δράστη μιας επίθεσης αλλά και η ευκολία στη χρήση των πολυάριθμων ψηφιακών όπλων που ελεύθερα διατίθενται στο περιβάλλον του κυβερνοχώρου αποτελούν τους λόγους που καθιστούν εύκολες τις κυβερνοεπιθέσεις.

Το όνομα των συγκεκριμένων δραστών του διαδικτύου δεν είναι τυχαίο. Οι Βάνδαλοι ήταν ανατολικό/γερμανικό φύλο που εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. Ξεκινώντας από την Πολωνία εξαπλώθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και την Βόρεια Αφρική. Κατά τις χερσαίες και πειρατικές επιδρομές τους, λεηλατούσαν ανελέητα ενώ κατέστρεφαν με αγριότητα έργα τέχνης και οικοδομήματα, απολαμβάνοντας την καταστροφή που προκαλούσαν. Για το λόγο αυτό ο βανδαλισμός χαρακτηρίζει πράξεις καταστροφής πολιτιστικών αγαθών.

Οι προκλήσεις στον κυβερνοχώρο αυξάνονται, ενώ διαρκώς εγείρονται ζητήματα ασφάλειας στο πεδίο των ψηφιακών συστημάτων και την αντανάκλαση μιας ιντερνετικής βλάβης στην πραγματική ζωή.​

*Κυβερνοεπίθεση συνιστά κάθε στόχευση, προσβολή και ενδεχόμενη βλάβη πληροφοριακών συστημάτων, τηλεπικοινωνιακών μέσων και υπολογιστών, κάθε επιχείρηση πρόσβασης σε δεδομένα, πληροφορίες, λειτουργίες χωρίς την εξουσιοδότηση ή την θέληση απλώς του νόμιμου χρήστη και κατόχου. Τα κίνητρα μιας κυβερνοεπίθεσης είναι κακόβουλα και εγκληματικά

Ενδεικτική βιβλιογραφία

F. Delerue, Cyber Operations and International Law, Cambridge University Press

P. ΝΑΚΙΑΡΗΣ, Η Κυβερνοεπίθεση ως νέα παγκόσμια απειλή, Οι ευρωπαϊκές απαντήσεις, διατριβή, Σχολή Εθνικής Άμυνας

Fusion Computing Limited, https://fusioncomputing.ca/what-is-cyber-vandalism/

Βάνδαλοι, https://el.wikipedia.org/wiki/