Μπορεί ο κύβος του Ρούμπικ να αποτελέσει εμπορικό σήμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνίσταται στο σχήμα του κύβου του Ρούμπικ πρέπει να κηρυχθεί άκυρο σύμφωνα με το γενικό εισαγγελέα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Maciej Szpuna.

Κατά τη γνώμη του Γενικού Εισαγγελέα, τα ουσιώδη χαρακτηριστικά γνωρίσματα του επίμαχου σημείου –το σχήμα κύβου και η δομή πλέγματος– είναι αναγκαία για την επιτέλεση της τεχνικής λειτουργίας που είναι εγγενής στο οικείο προϊόν.

Όπως επισημαίνει ο Maciej Szpuna, κατά τον κανονισμό για το σήμα της Ένωσης, δεν μπορούν να καταχωριστούν σχήματα των οποίων τα ουσιώδη χαρακτηριστικά είναι συμφυή με τη λειτουργία ή τις λειτουργίες γένους του οικείου προϊόντος.

Η διάθεση των χαρακτηριστικών αυτών προς αποκλειστική χρήση ενός και μόνον οικονομικού φορέα εμποδίζει τις ανταγωνίστριες επιχειρήσεις να προσδίδουν στα προϊόντα τους σχήμα το οποίο είναι κατάλληλο για τη χρήση των προϊόντων αυτών.

Ιστορικό

Κατόπιν αίτησης της Seven Towns, βρετανικής εταιρίας η οποία διαχειρίζεται ιδίως τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τα σχετικά με τον «κύβο του Ρούμπικ», καταχωρίστηκε το 1999 στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) το σχήμα του εν λόγω κύβου ως τρισδιάστατο κοινοτικό σήμα για «τρισδιάστατα παζλ».

Το 2006 η Simba Toys, γερμανική εταιρία κατασκευής παιχνιδιών, υπέβαλε αίτηση στο EUIPO ζητώντας να κηρυχθεί άκυρο το εν λόγω τρισδιάστατο εμπορικό σήμα για τον λόγο, ειδικότερα, ότι ενσωματώνει τεχνική λύση, συνιστάμενη στη δυνατότητα περιστροφής, η οποία όμως μπορεί να προστατευθεί αποκλειστικά και μόνο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, και όχι ως σήμα.

Δεδομένου ότι το EUIPO απέρριψε την αίτηση αυτή, η εταιρία Simba Toys άσκησε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του EUIPO.

Με απόφαση της 25ης Νοεμβρίου 2014, το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Simba Toys.

Έκρινε ειδικότερα ότι η γραφική αναπαράσταση του σχήματος του κύβου δεν συνιστά τεχνική λύση συνεπαγόμενη την απαγόρευση προστασίας του εν λόγω σχήματος ως σήματος, με αποτέλεσμα να είναι δυνατόν να καταχωρισθεί ως σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η εταιρία Simba Toys άσκησε αίτηση αναίρεσης κατά της απόφασης αυτής ενώπιον του Δικαστηρίου.

Οι προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα

Με τις σημερινές του προτάσεις, ο γενικός εισαγγελέας Maciej Szpunar προτείνει στο Δικαστήριο να αναιρέσει την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και να ακυρώσει την απόφαση του EUIPO.

Ο γενικός εισαγγελέας τονίζει καταρχάς ότι, κατά τον κανονισμό για το σήμα της Ένωσης, δεν μπορούν να καταχωριστούν σχήματα των οποίων τα ουσιώδη χαρακτηριστικά είναι συμφυή με τη λειτουργία ή τις λειτουργίες γένους του οικείου προϊόντος. Η διάθεση των χαρακτηριστικών αυτών προς αποκλειστική χρήση ενός και μόνον οικονομικού φορέα εμποδίζει τις ανταγωνίστριες επιχειρήσεις να προσδίδουν στα προϊόντα τους σχήμα το οποίο είναι κατάλληλο για τη χρήση των προϊόντων αυτών.

Εν συνεχεία, ο γενικός εισαγγελέας εξετάζει τον λόγο που στηρίζεται στην προμνησθείσα διάταξη του κανονισμού και βάσει του οποίου δεν επιτρέπεται η καταχώριση σημείων αποτελούμενων «αποκλειστικά» από το σχήμα του προϊόντος που είναι «απαραίτητο» για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος. Υπενθυμίζει δε ότι ένα σημείο αποτελούμενο από το σχήμα ενός προϊόντος που απλώς εκφράζει, χωρίς την προσθήκη σημαντικών μη λειτουργικών στοιχείων, μια τεχνική λειτουργία, δεν μπορεί να καταχωριστεί ως σήμα, δεδομένου ότι η καταχώριση αυτή θα μείωνε σημαντικά τις δυνατότητες των κατασκευαστών να διαθέσουν στην αγορά σχήματα που ενσωματώνουν την ίδια τεχνική λύση.

Ο γενικός εισαγγελέας επισημαίνει ότι, κατά την ανάλυση των λειτουργικών χαρακτηριστικών ορισμένου σχήματος, το αρμόδιο όργανο δεν υποχρεούται να αρκεστεί στις πληροφορίες που συνάγονται από τη γραφική παράσταση, αλλά πρέπει, εφόσον κριθεί αναγκαίο, να λάβει επίσης υπόψη λοιπές ουσιώδεις πληροφορίες.

Κατά τη γνώμη του γενικού εισαγγελέα, το Γενικό Δικαστήριο προσδιόρισε μεν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σημείου, αλλά δεν προέβη στην εκτίμησή τους υπό το πρίσμα της τεχνικής λειτουργίας που είναι εγγενής στο οικείο προϊόν. Αν και με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση το Γενικό Δικαστήριο επισήμανε ότι πρέπει να εξετασθεί αν τα προμνησθέντα χαρακτηριστικά του σχήματος «ανταποκρίνονται σε τεχνική λειτουργία των οικείων προϊόντων», εντούτοις καμία από τις διαπιστώσεις του σκεπτικού της εν λόγω απόφασης δεν περιγράφει την τεχνική λειτουργία που επιτελεί το οικείο προϊόν ούτε αναλύει τη σχέση μεταξύ της εν λόγω λειτουργίας και των χαρακτηριστικών του απεικονιζόμενου σχήματος. Το γεγονός αυτό οδηγεί στο παράδοξο αποτέλεσμα να μη καθίσταται σαφές από τις γραφικές παραστάσεις του επίμαχου σήματος αν το εν λόγω σχήμα έχει κάποια τεχνική λειτουργία ούτε, ενδεχομένως, ποια είναι αυτή.

Ο γενικός εισαγγελέας εκφράζει την άποψη ότι, προκειμένου να πραγματοποιήσει ορθή ανάλυση των λειτουργικών χαρακτηριστικών του σχήματος, το Γενικό Δικαστήριο έπρεπε καταρχάς να συνεκτιμήσει τη λειτουργία του οικείου προϊόντος, δηλαδή του τρισδιάστατου παζλ, με άλλα λόγια ενός γρίφου συνιστάμενου στην εξεύρεση της λογικής διάταξης κινούμενων στοιχείων. Επιπλέον, το Γενικό Δικαστήριο εσφαλμένως δέχτηκε ότι η ανάλυση του οικείου σχήματος υπό το πρίσμα των λειτουργικών του στοιχείων πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικώς στην εξέταση της γραφικής αναπαράστασης του σήματος όπως έχει κατατεθεί προς καταχώριση.

Ο γενικός εισαγγελέας υποστηρίζει ότι η συλλογιστική βάσει της οποίας το πεδίο της προστασίας την οποία συνεπάγεται η καταχώριση καλύπτει κάθε είδος παζλ παρόμοιου σχήματος ανεξαρτήτως των κανόνων λειτουργίας του, και ως εκ τούτου, όσον αφορά το επίμαχο σχήμα, καλύπτει εν δυνάμει κάθε τρισδιάστατο παζλ τα στοιχεία του οποίου συνίστανται σε σχήμα κύβου «3x3x3», δεν συνάδει με το γενικό συμφέρον. Συγκεκριμένα, αν γίνει δεκτή η συλλογιστική αυτή, παρέχεται στον δικαιούχο η δυνατότητα επέκτασης του μονοπωλίου στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα προϊόντων τα οποία επιτελούν όχι μόνο τη λειτουργία του επίμαχου σχήματος, αλλά και λοιπές παρόμοιες λειτουργίες.

Υπενθυμίζεται ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο, ενώ η απόφαση επί της υποθέσεως θα εκδοθεί αργότερα.

Διαβάστε αναλυτικά τις προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα εδώ.