Άρθρο 9
Στο Ν. 2396/1996 (ΦΕΚ 73 Α') προστίθεται νέο άρθρο 37α, ως εξής:
"Άρθρο 37α Κίνδυνος από θέσεις σε εμπορεύματα
Α. Γενικά
1. Για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων κάθε θέση σε εμπορεύματα ή σε παράγωγα μέσα επί εμπορευμάτων εκφράζεται σε τυποποιημένες μονάδες μέτρησης. Η τρέχουσα τιμή κάθε εμπορεύματος μετατρέπεται σε δραχμές με βάση την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία.
2. Οι θέσεις του ιδρύματος σε χρυσό ή σε παράγωγα μέσα χρυσού θεωρούνται ότι ενέχουν συναλλαγματικό κίνδυνο και η κεφαλαιακή απαίτηση για την κάλυψη έναντι του κινδύνου αγοράς υπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37 ή 37Β του παρόντος νόμου.
3. Οι θέσεις που είναι καθαρώς χρηματοδοτήσεις αποθεμάτων εξαιρούνται μόνον από τις διατάξεις του παρόντος άρθρου.
4. Οι κίνδυνοι επιτοκίου και συναλλάγματος που δεν καλύπτονται από άλλες διατάξεις του παρόντος άρθρου περιλαμβάνονται στον υπολογισμό του γενικού κινδύνου των διαπραγματεύσιμων χρεωστικών τίτλων και στον υπολογισμό του κινδύνου τιμών συναλλάγματος, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στα άρθρα 35 και 37 αντίστοιχα του παρόντος νόμου.
5. Τα ιδρύματα λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την κάλυψη έναντι του κινδύνου ανεπαρκούς ρευστότητας, που ενδέχεται να υπάρχει σε ορισμένες αγορές, στην περίπτωση που η αρνητική (short) θέση καθίσταται ληξιπρόθεσμη πριν από την θετική (long) θέση.
6. Έκταση εφαρμογής: Εάν ένα ίδρυμα μεταβιβάζει είτε εμπορεύματα ή εγγυημένα δικαιώματα κυριότητας εμπορευμάτων μέσω συμβάσεων επαναγοράς (repos) είτε δανείζει εμπορεύματα μέσω συμβάσεων δανειοδοσίας εμπορευμάτων, τα εμπορεύματα αυτά περιλαμβάνονται στον υπολογισμό της κεφαλαιακής του απαίτησης βάσει των διατάξεων του παρόντος άρθρου.
7. Θέσεις στο ίδιο εμπόρευμα: Οι αρμόδιες αρχές μπορούν να θεωρήσουν τις παρακάτω θέσεις ως θέσεις στο ίδιο εμπόρευμα:
α) θέσεις σε διαφορετικές υποκατηγορίες εμπορευμάτων, σε περιπτώσεις που είναι δυνατή η παράδοση μιας υποκατηγορίας έναντι άλλης, και
β) θέσεις σε ομοειδή εμπορεύματα, εάν είναι στενά υποκατάστατα μεταξύ τους και εφόσον είναι δυνατόν να καταδειχθεί σαφώς ελάχιστη συσχέτιση ύψους 0,9 μεταξύ των διακυμάνσεων των τιμών στη διάρκεια ενός (1) τουλάχιστον έτους.
8. Παράγωγα μέσα επί εμπορευμάτων: κατά τον υπολογισμό της κεφαλαιακής απαίτησης για την κάλυψη έναντι του κινδύνου από θέσεις σε εμπορεύματα, τα ιδρύματα συνυπολογίζουν τις θέσεις τους σε παράγωγα μέσα, σύμφωνα με τα ακόλουθα:
α) Οι θέσεις σε προθεσμιακές συμβάσεις και προθεσμιακές δεσμεύσεις αγοράς ή πώλησης εμπορευμάτων ενσωματώνονται στο σύστημα μέτρησης σαν ονομαστικά/πλασματικά (notional) ποσά εκφρασμένα στην τυποποιημένη μονάδα μέτρησης και με προθεσμία λήξης την ημερομηνία λήξης των συμβάσεων.
β) Οι θέσεις σε συμβάσεις ανταλλαγής εμπορευμάτων με ένα μέρος σε σταθερές τιμές και το άλλο σε τρέχουσες τιμές κατατάσσονται στον Πίνακα 1 του παρόντος άρθρου σαν σειρά θέσεων ίσων προς το ονομαστικό/ πλασματικό ποσό της σύμβασης. Κάθε πληρωμή είναι μία θέση που κατατάσσεται στο κατάλληλο διάστημα λήξης του Πίνακα 1. Οι θέσεις είναι θετικές (long), εάν το ίδρυμα πληρώνει σταθερές τιμές και εισπράττει κυμαινόμενες και αρνητικές (short), εάν το ίδρυμα εισπράττει σταθερές τιμές και πληρώνει κυμαινόμενες τιμές.
Οι συμβάσεις ανταλλαγής εμπορευμάτων στις οποίες τα δύο μέρη της συναλλαγής αφορούν διαφορετικά εμπορεύματα κατατάσσονται στα σχετικά διαστήματα λήξης σύμφωνα με τη μέθοδο υπολογισμού σε συνάρτηση με τη ληκτότητα.
γ) Οι θέσεις σε δικαιώματα προαίρεσης επί εμπορευμάτων ή επί παραγώγων μέσων επί εμπορευμάτων αντιμετωπίζονται ως θέσεις ισόποσες με την αξία του υποκείμενου μέσου στο οποίο βασίζεται το δικαίωμα, σταθμισμένες με το συντελεστή δέλτα του δικαιώματος προαίρεσης.
Ως συντελεστής δέλτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά εκείνος ο οποίος: (i) χρησιμοποιείται και από το χρηματιστήριο στο οποίο γίνεται η διαπραγμάτευση του δικαιώματος προαίρεσης ή (ii) υπολογίζεται από το ίδιο το ίδρυμα. Ο συντελεστής δέλτα που υπολογίζει το ίδιο το ίδρυμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνον εάν δεν υπάρχει άλλος διαθέσιμος συντελεστής ή εάν πρόκειται για εξω-χρηματιστηριακές συμβάσεις δικαιωμάτων προαίρεσης υπό την προϋπόθεση ότι η Τράπεζα της Ελλάδος και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θεωρούν το μοντέλο υπολογισμού ως ικανοποιητικό.
Οι θέσεις σε δικαιώματα προαίρεσης επιτρέπεται να συμψηφίζονται με αντίθετες θέσεις σε πανομοιότυπο υποκείμενο εμπόρευμα ή πανομοιότυπα παράγωγα μέσα.
δ) Τίτλοι επιλογής (warrants): η μέθοδος υπολογισμού των θέσεων σε τίτλους επιλογής που αφορούν εμπορεύματα είναι η ίδια με εκείνη που προβλέπεται για τα δικαιώματα προαίρεσης.
Β. Υπολογισμός των κεφαλαιακών απαιτήσεων
9. Κατά τον υπολογισμό της κεφαλαιακής απαίτησης για την κάλυψη του κινδύνου από θέσεις σε εμπορεύματα και σε παράγωγα μέσα επί εμπορευμάτων, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να επιτρέπουν στα ιδρύματα, γενικά ή μεμονωμένα να χρησιμοποιούν: α) είτε τη μέθοδο που βασίζεται στη ληκτότητα (maturity ladder approach), β) είτε την απλουστευμένη μέθοδο (simplified approach).
10. Υπολογισμός σε συνάρτηση με τη ληκτότητα: η κεφαλαιακή απαίτηση υπολογίζεται χωριστά για κάθε εμπόρευμα, σύμφωνα με τα ακόλουθα:
α) Το ίδρυμα κατατάσσει όλες τις θέσεις στο ίδιο εμπόρευμα, αλλά και τις θεωρούμενες ως θέσεις στο ίδιο εμπόρευμα, σύμφωνα με την παράγραφο 7 του παρόντος άρθρου, στο κατάλληλο διάστημα λήξης του Πίνακα 1 του παρόντος άρθρου. Τα φυσικά αποθέματα κατατάσσονται στο πρώτο διάστημα λήξης.
β) Οι αρμόδιες αρχές μπορούν να επιτρέπουν το συμψηφισμό των θέσεων που είναι ή θεωρούνται, βάσει της παραγράφου 7, θέσεις στο ίδιο εμπόρευμα και την κατά-ταξή τους στο κατάλληλο διάστημα λήξης επί καθαρής βάσεως, προκειμένου για:
(i) θέσεις σε συμβάσεις που λήγουν την ίδια ημέρα και
(ii) θέσεις σε συμβάσεις που λήγουν μέσα σε δέκα (10) ημέρες, εάν οι συμβάσεις αυτές διαπραγματεύονται σε αγορές που καθορίζουν καθημερινά ημερομηνίες παράδοσης.
γ) Το ίδρυμα αθροίζει για κάθε διάστημα λήξης τις θετικές και αρνητικές θέσεις. Το ποσό των θετικών (αρνητικών) θέσεων που αντιστοιχίζεται έναντι των αρνητικών (θετικών) θέσεων σε κάθε διάστημα λήξης αποτελεί την αντιστοιχισμένη θέση σε αυτό το διάστημα. Η εναπομένουσα θετική ή αρνητική θέση αντιπροσωπεύει τη μη αντιστοιχισμένη θέση στο ίδιο διάστημα λήξης (unmatched position).
δ) Το τμήμα της μη αντιστοιχισμένης θετικής (αρνητικής) θέσης σε δεδομένο διάστημα λήξης που αντιστοιχίζεται έναντι της μη αντιστοιχισμένης αρνητικής (θετικής) θέσης στο επόμενο διάστημα λήξης αποτελεί την αντιστοιχισμένη θέση μεταξύ των δύο διαστημάτων λήξης. Το τμήμα της μη αντιστοιχισμένης θετικής ή αρνητικής θέσης το οποίο δεν αντιστοιχίζεται κατ'αυτόν τον τρόπο, αντιπροσωπεύει τη μη αντιστοιχισμένη θέση.
ε) Η κεφαλαιακή απαίτηση του ιδρύματος υπολογίζεται ως το άθροισμα των ακόλουθων ποσών, με βάση τον Πίνακα 1 του παρόντος άρθρου:
(i) Άθροισμα των αντιστοιχισμένων θετικών και αρνητικών θέσεων πολλαπλασιασμένο με τον κατάλληλο συντελεστή διαφοράς αντιστοιχισμένης θέσης (spread rate), που αναφέρεται στη στήλη 2 του Πίνακα 1, για κάθε διάστημα λήξης και με την τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος.
(ii) αντιστοιχισμένη θέση μεταξύ δύο διαστημάτων λήξης για κάθε διάστημα λήξης στο οποίο μεταφέρεται μία μη αντιστοιχισμένη θέση πολλαπλασιασμένη με το συντελεστή μεταφοράς (carry rate) 0,6% και επί την τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος.
(iii) εναπομένουσες μη αντιστοιχισμένες θέσεις, πολλαπλασιασμένες με το συντελεστή μη αντιστοιχισμένης θέσης (outright rate) 15% και επί την τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος.
11. Η συνολική κεφαλαιακή απαίτηση για τον κίνδυνο εμπορεύματος ισούται με το άθροισμα των κεφαλαιακών
απαιτήσεων για κάθε εμπόρευμα, σύμφωνα με την ανωτέρω παράγραφο.
12. Υπολογισμός με βάση την απλουστευμένη μέθοδο: Για τον υπολογισμό της κεφαλαιακής απαίτησης με βάση
την απλουστευμένη μέθοδο, το ποσό κατά το οποίο οι θετικές (αρνητικές) θέσεις υπερβαίνουν τις αρνητικές (θετικές) θέσεις του ιδρύματος στο ίδιο εμπόρευμα ή θεωρούνται, βάσει της παραγράφου 7, θέσεις στο ίδιο εμπόρευμα και σε πανομοιότυπες προθεσμιακές συμβάσεις, τίτλους επιλογής και πανομοιότυπα δικαιώματα προαίρεσης αντιπροσωπεύει την καθαρή θέση του σε κάθε εμπόρευμα.
Η κεφαλαιακή απαίτηση του ιδρύματος για κάθε εμπόρευμα υπολογίζεται ως το άθροισμα των ακόλουθων ποσών:
α) 15% της καθαρής θέσης, θετικής ή αρνητικής, επί την τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος,
β) 3% της μικτής θέσης, θετικής συν αρνητικής, επί την τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος.
13. Η συνολική κεφαλαιακή απαίτηση για τον κίνδυνο εμπορεύματος ισούται με το άθροισμα των κεφαλαιακών απαιτήσεων για κάθε εμπόρευμα, σύμφωνα με την ανωτέρω παράγραφο.
Γ. Ειδικές διαδικασίες σε παράγωγα μέσα
14. Κατά παρέκκλιση από τη μέθοδο των συστατικών στοιχείων, η κεφαλαιακή απαίτηση για την κάλυψη του κινδύνου εμπορεύματος που προκύπτει είτε από θέσεις σε προθεσμιακές συμβάσεις επί εμπορευμάτων είτε από θέσεις σε παραχωρηθέντα δικαιώματα προαίρεσης επί εμπορευμάτων, που διαπραγματεύονται σε χρηματιστήριο, επιτρέπεται να είναι ίση με το ποσό των περιθωρίων εγγύησης (margin), που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις, εάν η Τράπεζα της Ελλάδος ή η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, κατά περίπτωση, κρίνουν αφ' ενός μεν ότι το ποσό αυτό αποτελεί ορθό μέτρο του κινδύνου που συνδέεται με τις εν λόγω συμβάσεις και αφ' ετέρου ότι είναι τουλάχιστον ίσο με την κεφαλαιακή απαίτηση που προκύπτει με την προαναφερθείσα μέθοδο υπολογισμού ή τη μέθοδο των εσωτερικών μοντέλων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37β του παρόντος νόμου. Στα αποκτηθέντα δικαιώματα προαίρεσης, είτε διαπραγματεύσιμα σε χρηματιστήριο είτε όχι, η κεφαλαιακή απαίτηση επιτρέπεται να ισούται με την απαίτηση που καθορίζεται για το υποκείμενο εμπόρευμα, εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει την αγοραία αξία του δικαιώματος προαίρεσης.
Στα εξωχρηματιστηριακά παραχωρηθέντα δικαιώματα προαίρεσης επιτρέπεται ο καθορισμός της κεφαλαιακής απαίτησης σε συνάρτηση με το υποκείμενο εμπόρευμα.
Οι αρμόδιες αρχές καθορίζουν, επίσης, τους όρους και τις προϋποθέσεις για την κατάλληλη κάλυψη και των άλλων κινδύνων που προκύπτουν από θέσεις σε δικαιώματα προαίρεσης, εκτός από τον κίνδυνο που σχετίζεται με το συντελεστή δέλτα.
Δ. Μεταβατικές διατάξεις
15. Κατά παρέκκλιση από τα οριζόμενα στην παράγραφο 14 του παρόντος άρθρου και έως τις 31 Δεκεμβρίου 2006 η κεφαλαιακή απαίτηση για την κάλυψη του κινδύνου που προκύπτει από θέσεις σε εξωχρηματιστηριακά παράγωγα μέσα εμπορευμάτων, που εκκαθαρίζονται από αναγνωρισμένο γραφείο συμψηφισμού, επιτρέπεται να είναι ίση με το ποσό των περιθωρίων εγγύησης (margin), την καταβολή των οποίων απαιτεί το γραφείο συμψηφισμού, εάν η Τράπεζα της Ελλάδος ή η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, κατά περίπτωση, κρίνουν αφ' ενός μεν ότι το ποσό αυτό αποτελεί ορθό μέτρο του κινδύνου που συνδέεται με τις εν λόγω συμβάσεις και αφ' ετέρου δε ότι είναι τουλάχιστον ίσο με την κεφαλαιακή απαίτηση που προκύπτει με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου ή με τις διατάξεις του άρθρου 37β του παρόντος νόμου.
16. Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2006 τα ιδρύματα επιτρέπεται να χρησιμοποιούν τους ελάχιστους συντελεστές διαφοράς αντιστοιχισμένης θέσης (spread rate), μεταφοράς (carry rate) και μη αντιστοιχισμένης θέσης (outright rate) που καθορίζονται στον κατωτέρω Πίνακα 2 αντί εκείνων που αναφέρονται στην παράγραφο 11, σημείο δ) του παρόντος άρθρου, εφόσον οι αρμόδιες αρχές κρίνουν ότι πληρούνται σωρευτικά οι παρακάτω προϋποθέσεις:
α) διενεργούν σημαντικές συναλλαγές σε εμπορεύματα, β) διαθέτουν διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο εμπορευμάτων,
γ) δεν είναι ακόμη σε θέση να χρησιμοποιήσουν εσωτερικά μοντέλα για τον υπολογισμό της κεφαλαιακής απαίτησης για την κάλυψη του κινδύνου από θέσεις σε εμπορεύματα σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37Β του παρόντος νόμου.
17. Οι λεπτομέρειες εφαρμογής των διατάξεων του παρόντος άρθρου καθορίζονται με Πράξεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, για τα πιστωτικά ιδρύματα και αποφάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, για τις Ε.Π.Ε.Υ..
Πίνακας 1
|
Διάρκεια προθεσμιών |
Συντελεστής διαφοράς |
|
|
λήξης |
αντιστοιχισμένης |
|
|
θέσης (spread rate) σε % |
||
|
(1) |
(2) |
|
|
0 £ 1 μήνα |
1,50 |
|
|
> 1 £ 3 μήνες |
1,50 |
|
|
> 3 £ 6 μήνες |
1,50 |
|
|
> 6 £ 12 μήνες |
1,50 |
|
|
> 1 £ 2 έτη |
1,50 |
|
|
> 2 £ 3 έτη |
1,50 |
|
|
> 3 έτη |
1,50 |
|
|
Πίνακας 2 |
||
|
άλλα |
||
|
Πολύτιμα |
περιλαμβ. |
|
|
Μέταλα |
των |
|
|
(εκτός |
Βασικά |
Γεωργικά ενεργειακών |
|
χρυσού) |
μέταλλα προϊόντα προϊόντων |
|
|
Συντελεστής |
||
|
διαφοράς |
||
|
αντιστοιχισμένης |
||
|
θέσης (%) 1,0 |
1,2 |
1,5 1,5 |
|
Συντελεστής |
||
|
μεταφορά (%) 0,3 |
0,5 |
0,6 0,6 |
|
Συντελεστής μη |
||
|
αντιστοιχισμένης |
||
|
θέσης(%) 8 |
12 15 |
|
