Επανάληψη δίκης μετά από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, τεκμήριο αθωότητας και αρχή ne bis in idem

Το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου για την επιτάχυνση και τον εξορθολογισμό της διοικητικής δίκης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ιδιαίτερα σημαντικές διατάξεις αναφορικά με την συμμόρφωση της Ελλάδας με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Συγκεκριμένα, με το άρθρο 3 του υπό διαβούλευση σ/ν, προτείνεται η προσθήκη νέου κεφαλαίου στο Προεδρικό Διάταγμα 18/1989 για το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα επανάληψης της διαδικασίας ενώπιον του ΣτΕ σε περίπτωση δικαίωσης των πολιτών από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Διαβάστε επίσης: 5η η Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης με τις περισσότερες καταδίκες από το ΕΔΔΑ

Ειδικότερα, η προτεινόμενη διάταξη (άρθρο 69Α Π.Δ. 18/1989) προβλέπει τα εξής:

1. Δικαστική απόφαση, για την οποία κρίθηκε με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ότι εκδόθηκε κατά παραβίαση δικαιώματος που αφορά τον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που τηρήθηκε ή διάταξης ουσιαστικού δικαίου της Σύμβασης, υπόκειται σε αίτηση επανάληψης της διαδικασίας ενώπιον του δικαστικού σχηματισμού του Συμβουλίου της Επικρατείας που την εξέδωσε.

2. Δικαίωμα να ασκήσουν την κατά την προηγούμενη παράγραφο αίτηση έχουν όσοι διατέλεσαν διάδικοι στη δίκη ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ή οι καθολικοί ή ειδικοί διάδοχοί τους, εφόσον έχουν έννομο συμφέρον.

3. Η αίτηση ασκείται μέσα σε προθεσμία ενενήντα ημερών, που αρχίζει από τη δημοσίευση της οριστικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σύμφωνα με τις διακρίσεις του άρθρου 44 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τηρουμένης κατά τα λοιπά της ισχύουσας διαδικασίας. Αν κατά τη διάρκεια της παραπάνω προθεσμίας υπάρξει διαδοχή του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διαδίκου, η προθεσμία για τον διάδοχο αρχίζει από τότε που επήλθε η διαδοχή. Ειδικώς στην περίπτωση κληρονομικής διαδοχής, η προθεσμία για τον κληρονόμο αρχίζει από τη λήξη της προθεσμίας για την αποποίηση της κληρονομίας.

Τεκμήριο αθωότητας και αρχή ne bis in idem

Παράλληλα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει και η προτεινόμενη διάταξη (άρθρο 5 Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας) αναφορικά με τη σχέση της διοικητικής με την πολιτική και την ποινική δίκη.

Συγκεκριμένα, το άρθρο 4 του υπό διαβούλευση σ/ν προβλέπει ότι τα δικαστήρια δεσμεύονται από τις αμετάκλητες καταδικαστικές αποφάσεις των ποινικών δικαστηρίων ως προς την ενοχή του δράστη.

Δεσμεύονται επίσης από τις αμετάκλητες αθωωτικές αποφάσεις ή τα αμετάκλητα αποφαινόμενα να μην γίνει η κατηγορία βουλεύματα, εκτός εάν η απαλλαγή στηρίχθηκε στην έλλειψη αντικειμενικών ή υποκειμενικών στοιχείων που δεν αποτελούν προϋπόθεση της διοικητικής παράβασης.

Και η διάταξη αυτή σχετίζεται άμεσα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς μόλις το 2015, η Ελλάδα είχε καταδικαστεί από το ΕΔΔΑ για παραβίαση της αρχής ne bis idem (άρθρο 4 του 7ου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ) και του τεκμηρίου αθωότητας (άρθρο 6 § 2 ΕΣΔΑ) από τα διοικητικά δικαστήρια.

Σύμφωνα με το αξίωμα ne bis in idem, "κανένας δεν μπορεί να διωχθεί ή να καταδικαστεί ποινικά από τα δικαστήρια του ίδιου Κράτους, για μία παράβαση για την οποία ήδη αθωώθηκε ή καταδικάστηκε με αμετάκλητη απόφαση σύμφωνα με τον νόμο".

Συγκεκριμένα, το ΕΔΔΑ είχε κρίνει στην υπόθεση Καπετάνιος και λοιποί κατά Ελλάδος, ότι ο διοικητικός δικαστής δεν είναι αδέσμευτος από την αθωωτική κρίση των ποινικών δικαστηρίων για εκδικαζόμενα διοικητικά πρόστιμα.

Δείτε την ανάλυση της απόφασης εδώ.

Στη διαβούλευση του σχεδίου νόμου μπορείτε να συμμετέχετε εδώ.