Σας ενηµερώνουµε ότι στο ΦΕΚ 107/Α/31-7-2017 δηµοσιεύτηκε ο Νόµος 4483/2017, ‘Ρυθµίσεις για τον εκσυγχρονισµό του θεσµικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των ∆ηµοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (∆.Ε.Υ.Α.) - Ρυθµίσεις σχετικές µε την οργάνωση, τη λειτουργία, τα οικονοµικά και το προσωπικό των Ο.Τ.Α. - Ευρωπαϊκοί Όµιλοι Εδαφικής Συνεργασίας - Μητρώο Πολιτών και άλλες διατάξεις’, όπου στα άρθρα 108- 114 περιλαµβάνονται ρυθµίσεις για τον Ευρωπαϊκό Όµιλο Εδαφικής Συνεργασίας (στο εξής «ΕΟΕΣ»), προσαρµόζοντας µε αυτόν τον τρόπο την ελληνική νοµοθεσία στον Κανονισµό 1302/2013 (ΕΕ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 17ης ∆εκεµβρίου 2013 για την τροποποίηση του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ.1082/2006 για τον ευρωπαϊκό όµιλο εδαφικής συνεργασίας (στο εξής «ΕΟΕΣ»).
1. Γενικά
Στο πλαίσιο της θεσµικής αρχιτεκτονικής της πολιτικής συνοχής της ΕΕ της προγραµµατικής περιόδου 2014-2020 και, εν προκειµένω, του Κανονισµού (ΕΕ) αριθ.1302/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 17ης ∆εκεµβρίου 2013 για την τροποποίηση του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ.1082/2006 για τον ΕΟΕΣ, επήλθαν σηµαντικές αλλαγές στο θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας των ΕΟΕΣ, αναφορικά µε τη συµµετοχή σε αυτούς φορέων από τρίτες χώρες, τη διαδικασία έγκρισής τους, τις αρµοδιότητες και τα καθήκοντα, και οι οποίες ανέδειξαν τον εξαιρετικά αναβαθµισµένο επιχειρησιακό ρόλο τους στην προώθηση της οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην ΕΕ.
Με δεδοµένο ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας προσέθεσε την εδαφική διάσταση στην πολιτική συνοχής της ΕΕ, ο Κανονισµός (ΕΕ) 1302/2013 ενίσχυσε τη θεσµική σηµασία των ΕΟΕΣ, απλουστεύοντας και βελτιώνοντας τις διαδικασίες ίδρυσης και λειτουργίας τους. Κατά τους όρους του προοιµίου του Κανονισµού, «οι ΕΟΕΣ µπορούν να έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν την προώθηση και την επίτευξη της αρµονικής ανάπτυξης της Ένωσης συνολικά και της οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής των περιφερειών της ειδικότερα, και να συµβάλλουν στην εκπλήρωση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, διατηρήσιµη και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη («Στρατηγική Ευρώπη 2020»). Η θεσµική χρησιµότητα των ΕΟΕΣ, όπως επισηµαίνεται, οδήγησε τα κράτη-µέλη να τους χρησιµοποιούν «επίσης ως νοµικό µέσο και σε θέµατα συνεργασίας στο πλαίσιο άλλων πολιτικών της Ένωσης, πλην της πολιτικής συνοχής. Στο πλαίσιο αυτό, ο νοµοθέτης της Ένωσης έκρινε αναγκαίο να ενισχύσει την αποτελεσµατικότητα των ΕΟΕΣ «µε τη διεύρυνση του χαρακτήρα τους, την άρση των εµποδίων που εξακολουθούν να υφίστανται και τη διευκόλυνση της ίδρυσης των ΕΟΕΣ και των ενεργειών τους, διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα των κρατών µελών να περιορίζουν τις δραστηριότητές που µπορούν να αναπτύσσουν οι ΕΟΕΣ χωρίς τη χρηµατοοικονοµική στήριξη της Ένωσης.
Με βάση τα προβλεπόµενα από το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των ΕΟΕΣ, η χώρα µας, όπως και τα υπόλοιπα κράτη-µέλη της ΕΕ, θα έπρεπε να έχουν εξετάσει τη δυνητική προσαρµογή της στα όσα ορίζονται στον Κανονισµό(ΕΕ) αριθ.1302/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 17ης ∆εκεµβρίου 2013 µέχρι τις 22 Ιουνίου 2014. Λόγω της ασφυκτικής χρονικής προθεσµίας και των τεχνικών ερµηνευτικών ζητηµάτων που προέκυψαν από την εφαρµογή του και στα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κλήθηκε να απαντήσει, αυτό δεν κατέστη άµεσα εφικτό.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Εσωτερικών, ως η αρµόδια εθνική αρχή για τους ΕΟΕΣ, µε τη σύσταση της σχετικής Οµάδας ∆ιοίκησης Έργου για την προσαρµογή του θεσµικού πλαισίου των ΕΟΕΣ στις ρυθµίσεις του Κανονισµού (ΕΕ) αριθ.1302/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 17ης ∆εκεµβρίου 2013 και την αντιµετώπιση άλλων λειτουργικών θεµάτων των υφιστάµενων Οµίλων (ΦΕΚΒ΄ 1356/13-5-2016, διόρθωση σφάλµατος ΦΕΚ Β΄ 1587/6-6-2016) και την περάτωση των εργασιών της σε χρονικό διάστηµα ολίγων εβδοµάδων, απέδειξε ότι η χώρα µας βρίσκεται στον πυρήνα εκείνων των κρατών-µελών που θεσµικά τολµούν να εντάξουν ένα νέο εργαλείο στην αναπτυξιακή στρατηγική τους, παραµερίζοντας παρωχηµένες διοικητικές νοοτροπίες και συγκεντρωτικού χαρακτήρα κανονιστικές αγκυλώσεις.
Πιο συγκεκριµένα, µε τις διατάξεις των άρθρων 108-114 του ν.4483/2017 επιχειρήθηκε όχι απλώς η περιττή αναπαραγωγή των όσων προβλέπει η θεσµική αρχιτεκτονική της πολιτικής συνοχής της ΕΕ της προγραµµατικής περιόδου 2014-2020 για τους ΕΟΕΣ, ούτε ασφαλώς η στείρα επικέντρωση στο αναθεωρηµένο κανονιστικό πλαίσιο που αφορά τη λειτουργία τους, αλλά κυρίως ο εµπλουτισµός της κείµενης νοµοθεσίας µε διατάξεις που παρέχουν τα µέσα και τη δυνατότητα σε αυτούς τους Οµίλους που έχουν την έδρα τους στη χώρα µας να ανταποκριθούν στον προβλεπόµενο από την ενωσιακή νοµοθεσία αναπτυξιακό ρόλο τους. Επίσης, οι ανωτέρω διατάξεις αποβλέπουν στην αποσαφήνιση του διακριτού χαρακτήρα του θεσµικού πλαισίου των ΕΟΕΣ και στην αποφυγή εσφαλµένων νοµικών συνειρµών µε διατάξεις που αφορούν άλλα νοµικά πρόσωπα (δίκτυα πόλεων, επιχειρήσεις ΟΤΑ, σύνδεσµοι), των οποίων η νοµική βάση, η φύση και η αποστολή τους δεν έχουν καµία απολύτως σχέση µε εκείνες των ΕΟΕΣ.
2. Έννοια και φύση των ΕΟΕΣ
Oι ΕΟΕΣ, ως διακρατικοί όµιλοι, µε τη συµµετοχή, σε εθελοντική βάση, φορέων, προερχόµενων από τουλάχιστον δύο κράτη-µέλη της ΕΕ αποτελούν οργανισµούς δηµοσίου δικαίου, κατά τα οριζόµενα του άρθρου 1 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 31ης Μαρτίου 2004. Πράγµατι, µε την Οδηγία 2004/18/ΕΚ, η οποία ενσωµατώθηκε στην ελληνική νοµοθεσία µε το Π.∆. 60/2007 (ΦΕΚ 64/Α/16.3.2007), στην έννοια του «οργανισµού δηµοσίου δικαίου» περιλαµβάνεται κάθε οργανισµός, ο οποίος α) έχει συσταθεί µε συγκεκριµένο σκοπό την κάλυψη αναγκών γενικού συµφέροντος που δεν εµπίπτουν στο βιοµηχανικό ή εµπορικό τοµέα, β) έχει νοµική προσωπικότητα και γ) χρηµατοδοτείται κατά το µεγαλύτερο µέρος από το κράτος, τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλους οργανισµούς δηµοσίου δικαίου. Συγκεκριµένα, τα κριτήρια αυτά πληρούνται από κάθε νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που ανήκει σε νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου ή και σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης οποιασδήποτε βαθµίδας. Οι οργανισµοί και οι κατηγορίες που πληρούν τα κριτήρια που αναφέρονται παραπάνω και οι οποίοι προκύπτουν από το Παράρτηµα III της Οδηγίας, για την Ελλάδα είναι οι ακόλουθοι: α) οι δηµόσιες επιχειρήσεις και δηµόσιοι φορείς, β) τα νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που ανήκουν στο κράτος ή επιχορηγούνται τακτικά, σύµφωνα µε τις οικείες διατάξεις, από κρατικούς πόρους κατά το 50% τουλάχιστον του ετήσιου προϋπολογισµού τους ή των οποίων το εταιρικό κεφάλαιο ανήκει κατά 51% τουλάχιστον στο κράτος, γ) τα νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που ανήκουν σε νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου, σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης οποιασδήποτε βαθµίδας, συµπεριλαµβανοµένης της Κεντρικής Ένωσης ∆ήµων Ελλάδας (ΚΕ∆Ε), σε τοπικές ενώσεις ∆ήµων, καθώς και σε δηµόσιες επιχειρήσεις και δηµόσιους φορείς, και σε υπό το στοιχείο (β) νοµικά πρόσωπα, ή επιχορηγούνται τακτικά από αυτά, κατά το 50% τουλάχιστον του ετήσιου προϋπολογισµού τους, σύµφωνα µε τις οικείες διατάξεις ή µε το καταστατικό τους, ή τα προαναφερόµενα νοµικά πρόσωπα που κατέχουν τουλάχιστον το 51% του εταιρικού κεφαλαίου αυτών των νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου.
Εποµένως, καίτοι συνιστά ένα νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, ο ΕΟΕΣ επιτελεί αποστολή γενικού συµφέροντος, έτσι όπως αυτή προσδιορίζεται πρωταρχικά από τον Κανονισµό (ΕΚ) 1082/2006, όπως ισχύει, και δευτερευόντως από άλλες πράξεις της Ένωσης, όπως ο Κανονισµός (ΕΕ) 1299/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 17ης ∆εκεµβρίου 2013 περί καθορισµού ειδικών διατάξεων για την υποστήριξη του στόχου της Ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η επιδίωξη αποστολής γενικού συµφέροντος αναδεικνύεται µε ενάργεια τόσο από τις δηµόσιες αρχές που µπορούν γίνουν µέλη των ΕΟΕΣ (ελληνικό δηµόσιο, ΟΤΑ, πανεπιστήµια), όσο και από τον λόγο ύπαρξης και λειτουργίας τους που σύµφωνα µε τον Κανονισµό (ΕΚ) 1082/2006, όπως ισχύει, αφορά πρωτίστως την εδαφική συνεργασία και συνοχή.
Σε αυτό το πλαίσιο, µε τις διατάξεις του άρθρου 108 ρυθµίζεται το θέµα της νοµικής προσωπικότητάς τους, σύµφωνα µε τις οποίες οι ΕΟΕΣ οφείλουν να έχουν τη µορφή της αστικής εταιρείας µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του άρθρου 741 του Αστικού Κώδικα, χωρίς ωστόσο αυτό να συνεπάγεται ότι εξοµοιώνονται µε τις αστικές εταιρείες των ΟΤΑ, των οποίων η νοµική βάση, η φύση και η αποστολή τους διαφοροποιείται από εκείνες των ΕΟΕΣ, και οι οποίες συνεχίζουν να διέπονται από τις διατάξεις των παρ.3 του άρθρου 107 και 1β του άρθρου 111 του ν.3852/2010. Επισηµαίνουµε δε ότι οι ΕΟΕΣ δεν εντάσσονται στο Μητρώο Επιχειρήσεων των ΟΤΑ α΄και β΄βαθµού που τηρείται από τις Αποκεντρωµένες ∆ιοικήσεις της Χώρας (άρθ.26 του ν.4257/2014).
3. Σκοποί και δραστηριότητες των ΕΟΕΣ
Η αρµονική ανάπτυξη ολόκληρου του ενωσιακού εδάφους και η µεγαλύτερη οικονοµική, κοινωνική και εδαφική συνοχή προϋποθέτουν την ενίσχυση της εδαφικής συνεργασίας και οι ΕΟΕΣ αποτελούν εκείνους τους οργανισµούς που αποβλέπουν στον περιορισµό των σηµαντικών δυσχερειών που αντιµετωπίζουν τα κράτη µέλη, και ιδίως οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, κατά την εφαρµογή και τη διαχείριση δράσεων εδαφικής συνεργασίας λόγω των διαφορετικών εθνικών νοµοθεσιών και διαδικασιών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΕΟΕΣ ενεργούν εξ ονόµατος των µελών τους, ιδίως των περιφερειακών και των τοπικών αρχών που τον συγκροτούν και κατά συνέπεια τα καθήκοντα και οι αρµοδιότητές τους καθορίζονται µε σύµβαση, σύµφωνα µε την ενωσιακή και κείµενη νοµοθεσία. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενο σύµβασης αστυνοµικές και κανονιστικές εξουσίες, η δικαιοσύνη και η εξωτερική πολιτική της χώρας (άρθρο 7 παρ.4 Κανονισµού 1082/2006). Παρόλο που προβλέπεται στον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1082/2006, όπως ισχύει, ότι τα καθήκοντα ενός ΕΟΕΣ δεν αφορούν, µεταξύ άλλων, «ρυθµιστικές εξουσίες», που µπορούν να έχουν διαφορετικές νοµικές συνέπειες σε διάφορα κράτη µέλη, η συνέλευση όλων των µελών του ΕΟΕΣ έχει τη δυνατότητα να καθορίσει, εφόσον η σύµβαση ΕΟΕΣ το ορίζει ρητά και σύµφωνα µε το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο, τους όρους και τις προϋποθέσεις της χρήσης ενός στοιχείου υποδοµής που διαχειρίζεται ο ΕΟΕΣ ή τους όρους και τις προϋποθέσεις σύµφωνα µε τις οποίες είναι δυνατή η παροχή µιας υπηρεσίας γενικού οικονοµικού συµφέροντος.
Κατόπιν τούτου, στις παρ.1-3 του άρθρου 109 προβλέπεται καταρχάς η δυνατότητα οι ΕΟΕΣ να ορισθούν είτε ως ενδιάµεσοι φορείς για την υλοποίηση ολοκληρωµένων χωρικών επενδύσεων, είτε ως ∆ιαχειριστικές Αρχές εφαρµογής προγραµµάτων και κοινών σχεδίων δράσης, είτε ως τελικοί δικαιούχοι υλοποίησης έργων, σύµφωνα µε όσα ορίζονται στον Κανονισµό (ΕΕ) 1299/2013 και στον Κανονισµό (ΕΕ) 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 17ης ∆εκεµβρίου 2013, περί καθορισµού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο, το Ταµείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταµείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισµού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο, το Ταµείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταµείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006.
Συµφώνως προς τη στρατηγική της Ένωσης για µια έξυπνη, αειφόρο και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη, τα Ε∆ΕΤ παρέχουν µια ολοκληρωµένη και εµπεριστατωµένη προσέγγιση της αντιµετώπισης των τοπικών προβληµάτων και οι ΕΟΕΣ αναγνωρίζονται από τους σχετικούς Κανονισµούς των Ε∆ΕΤ ως οι κατεξοχήν αρµόδιοι φορείς για την υλοποίηση δράσεων, ιδιαίτερα στις παραµεθόριες περιοχές. Προς αυτήν την κατεύθυνση, τα κράτη µέλη ενθαρρύνονται να αναθέσουν τα καθήκοντα της διαχειριστικής αρχής σε έναν ΕΟΕΣ ή να αναθέσουν σε έναν τέτοιον όµιλο την αρµοδιότητα της διαχείρισης µέρους ενός προγράµµατος συνεργασίας που αφορά το έδαφος που καλύπτει ο εν λόγω ΕΟΕΣ. Η εµπειρία από τους ΕΟΕΣ που έχουν συσταθεί µέχρι σήµερα έχει καταδείξει ότι οι ΕΟΕΣ χρησιµοποιούνται και ως νοµικό µέσο και σε θέµατα συνεργασίας στο πλαίσιο άλλων πολιτικών της Ένωσης πλην της πολιτικής συνοχής, συµπεριλαµβανοµένης της εφαρµογής προγραµµάτων ή τµηµάτων προγραµµάτων που λαµβάνουν χρηµατοοικονοµική στήριξη από την Ένωση εκτός του πλαισίου της πολιτικής για τη συνοχή (π.χ. ανταγωνιστικά προγράµµατα της ΕΕ). Έτσι, ο σκοπός των ΕΟΕΣ διευρύνεται, ώστε να καλύπτει τη διευκόλυνση της εδαφικής συνεργασίας και γενικότερα την προαγωγή της, συµπεριλαµβανοµένων του στρατηγικού σχεδιασµού και της αντιµετώπισης των περιφερειακών και τοπικών µεληµάτων, σύµφωνα µε την πολιτική συνοχής και τις άλλες ενωσιακές πολιτικές. Αυτό αναµένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στη στρατηγική Ευρώπη 2020 ή στην υλοποίηση των µακρο-περιφερειακών στρατηγικών (π.χ. Αδριατικής-Ιονίου).
Περαιτέρω, στην παρ.2 του ανωτέρω άρθρου αναγνωρίζεται η δυνατότητα των ΕΟΕΣ να συνάπτουν προγραµµατικές συµβάσεις µε τους φορείς του άρθρου 100 του ν.3852/10, ενώ στην παρ.3, προς επίρρωση των ανωτέρω, κατοχυρώνεται επίσης η δυνατότητα εκ µέρους τους παροχής τεχνικής βοήθειας σε φορείς που υλοποιούν έργα ενταγµένα σε Περιφερειακά ή Τοµεακά Επιχειρησιακά του ΕΣΠΑ, δηλ. αναφορικά µε τον προγραµµατισµό, το σχεδιασµό, την προετοιµασία, τη διαχείριση, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση, τη δηµοσιότητα, την εφαρµογή και τον έλεγχο αυτών των προγραµµάτων.
4. Σύσταση και συµµετοχή σε ΕΟΕΣ
Με τις διατάξεις του άρθρου 110 ρυθµίζονται οι φορείς που έχουν δικαίωµα συµµετοχής σε ΕΟΕΣ, η διαδικασία έγκρισης της συµµετοχής αυτής και η κτήση της νοµικής προσωπικότητας των εν λόγω Οµίλων. Στην παρ.1 του παρόντος άρθρου γίνεται µια ενδεικτική αναφορά στα νοµικά πρόσωπα και τους οργανισµούς που έχουν δικαίωµα συµµετοχής σε ΕΟΕΣ. ∆ήµοι, περιφέρειες, οι ενώσεις, οι σύνδεσµοι και τα δίκτυά τους, το ελληνικό δηµόσιο, συµπεριλαµβανοµένων και των αποκεντρωµένων διοικήσεων, τα πανεπιστήµια, αλλά και δηµόσιες επιχειρήσεις κατά την έννοια της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, καθώς επίσης και οι επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί η παροχή υπηρεσιών γενικού οικονοµικού συµφέροντος, σε τοµείς, όπως η εκπαίδευση και η κατάρτιση, υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης, κοινωνικών αναγκών σε σχέση µε την υγεία και τη µακροχρόνια µέριµνα, φύλαξης παιδιών, πρόσβασης και επανένταξης στην αγορά εργασίας, κοινωνικής στέγασης και κοινωνικής ένταξης ευάλωτων οµάδων, έχουν δικαίωµα συµµετοχής σε ΕΟΕΣ.
Ο Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1082/2006, όπως ισχύει, επιτρέπει σε οργανισµούς ιδιωτικού δικαίου να γίνουν µέλη ενός ΕΟΕΣ υπό την προϋπόθεση ότι θεωρούνται «οργανισµοί δηµοσίου δικαίου» κατά την έννοια της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου. Με αυτόν τον τρόπο, οι ΕΟΕΣ δύνανται να χρησιµοποιηθούν για την από κοινού διαχείριση δηµοσίων υπηρεσιών µε ιδιαίτερη έµφαση στις υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος ή υποδοµών. Εποµένως, και άλλες οντότητες ιδιωτικού ή δηµοσίου δικαίου µπορούν επίσης να γίνουν µέλη ενός ΕΟΕΣ.
Στις παρ.3-7 του παρόντος άρθρου περιγράφεται η διαδικασία έγκρισης της συµµετοχής φορέων σε ΕΟΕΣ και επιχειρείται η αποσαφήνιση για πρώτη φορά του αντικειµένου της έγκρισης, αναλόγως της επιλεγόµενης καταστατικής του έδρας.
Σύµφωνα µε τις διατάξεις αυτές, ο Υπουργός Εσωτερικών είναι ο αρµόδιος για να εγκρίνει τη σύσταση και τη συµµετοχή φορέων αλλά και για τη λύση ενός ΕΟΕΣ. Ωστόσο, κοµβικό ρόλο σε αυτές τις διαδικασίες διαδραµατίζει η Επιτροπή του άρθρου 4 παρ.2β του ν.3345/2005, η οποία, ως καθ’ ύλην αρµόδια για τις διεθνείς συνεργασίες των δήµων και των περιφερειών της χώρας, χορηγεί σύµφωνη γνώµη πριν την έκδοση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων. Η Επιτροπή αυτή ορίζεται ως η αρµόδια αρχή, κατά τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 4 του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1082/2006, όπως ισχύει, που παραλαµβάνει τις γνωστοποιήσεις και τα σχετικά έγγραφα των ενδιαφερόµενων φορέων Κάθε προτιθέµενος φορέας οφείλει να αποστείλει στην εν λόγω Επιτροπή το αίτηµά του, επισυνάπτοντας σε αυτό αντίγραφο της προτεινόµενης σύµβασης και του προτεινόµενου καταστατικού του ΕΟΕΣ στον οποίο επιθυµεί να αποτελέσει µέλος του.
(α) ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική τους έδρα στο εξωτερικό
Στην παρ.4 ρυθµίζεται η διαδικασία έγκρισης φορέων σε ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική τους έδρα στο εξωτερικό. Σε αυτήν την περίπτωση εγκρίνεται η συµµετοχή τους µέσα σε προθεσµία έξι (6) µηνών από την περιέλευση στην Επιτροπή του σχετικού αιτήµατος. Η εµπειρία που αποκτήθηκε από τη σύσταση των ΕΟΕΣ δείχνει ότι ελάχιστες µόνο φορές τηρήθηκε από τα κράτη- µέλη η προθεσµία των τριών (3) µηνών για τη διαδικασία έγκρισης που προέβλεπε ο Κανονισµός (ΕΚ) 1082/2006, όπως ισχύει. Με τον Κανονισµό (ΕΕ) 1302/2013 η προθεσµία αυτή παρατείνεται σε έξι (6) µήνες. Μετά την παρέλευση της προθεσµίας αυτής, προκειµένου να υπάρχει ασφάλεια δικαίου, η συµµετοχή του προτιθέµενου µέλους στη σύµβαση θεωρείται ότι έχει εγκριθεί, µε σιωπηρή συµφωνία, κατά περίπτωση, σύµφωνα µε την κείµενη νοµοθεσία. Η εν λόγω προθεσµία αναστέλλεται σε περίπτωση που ζητηθούν από την Επιτροπή πλείονες πληροφορίες.
(β) ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική τους έδρα στην Ελλάδα
Στην παρ.5 ρυθµίζεται η διαδικασία έγκρισης φορέων σε ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική τους έδρα στην Ελλάδα. Σε αυτήν την περίπτωση, αυτό που εγκρίνεται από τον Υπουργό Εσωτερικών, δεν είναι απλώς η συµµετοχή των ενδιαφερόµενων φορέων, όπως προηγουµένως στην περίπτωση της παρ.4, αλλά υποχρεωτικά και το κείµενο της σύµβασης. Εδώ, η προθεσµία των έξι (6) µηνών δεν έχει ισχύ.
Στην παρ.6 του παρόντος άρθρου ρυθµίζεται η περίπτωση της αιτιολογηµένης απόρριψης από τον Υπουργό Εσωτερικών , του αιτήµατος προτιθέµενου µέλους, βάσει του ενωσιακού και εθνικού δικαίου, του δηµοσίου συµφέροντος και της γενικής πολιτικής της χώρας.
Περαιτέρω, στην παρ.7 προβλέπεται η περίπτωση της συµµετοχής σε ΕΟΕΣ φορέων από τρίτες χώρες. Ο Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1082/2006, όπως ισχύει, δεν περιέλαβε λεπτοµερείς κανόνες σχετικά µε τη συµµετοχή οντοτήτων από τρίτες χώρες σε ΕΟΕΣ που συνιστώνται δυνάµει του εν λόγω κανονισµού, δηλαδή µεταξύ µελών από τουλάχιστον δύο κράτη µέλη. Ωστόσο, δεδοµένης της περαιτέρω ευθυγράµµισης των κανόνων που διέπουν τη συνεργασία µεταξύ ενός ή περισσοτέρων κρατών-µελών και ενός ή περισσοτέρων τρίτων χωρών, κατά κύριο λόγο, στο πλαίσιο διασυνοριακής συνεργασίας βάσει του Ευρωπαϊκού Μηχανισµού Γειτονίας (ΕΜΓ) και του Μηχανισµού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙ), της συµπληρωµατικής χρηµατοδότησης από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Ανάπτυξης, και της διακρατικής συνεργασίας βάσει του στόχου της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας, όταν κονδύλια από το ΕΜΓ και το ΜΠΒ ΙΙ πρέπει να µεταφερθούν προκειµένου να αξιοποιηθούν συνδυαστικά µαζί µε κονδύλια του Ευρωπαίου Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) στο πλαίσιο κοινών προγραµµάτων συνεργασίας, µε τον Κανονισµό (ΕΕ) 1302/2013, προβλέπεται πλέον ρητώς η συµµετοχή µελών από τρίτες χώρες. Σύµφωνα µε το άρθρο 3 του Κανονισµού (ΕΕ) 1302/2013, «τρίτη χώρα ή υπερπόντια χώρα ή εδάφη (ΥΧΕ) θεωρείται ότι συνορεύει µε ένα κράτος µέλος, συµπεριλαµβανοµένων των εξόχως απόκεντρων περιοχών του, όταν η τρίτη χώρα ή η ΥΧΕ έχει κοινά χερσαία σύνορα µε αυτό ή όταν, τόσο η τρίτη χώρα ή η ΥΧΕ όσο και ένα κράτος µέλος, είναι επιλέξιµα βάσει ενός κοινού προγράµµατος θαλάσσιας διασυνοριακής ή διακρατικής συνεργασίας, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας ή είναι επιλέξιµα βάσει άλλου προγράµµατος διασυνοριακής ή θαλάσσιας συνεργασίας ή συνεργασίας για θαλάσσιες λεκάνες, συµπεριλαµβανοµένων των περιπτώσεων που χωρίζονται από διεθνή ύδατα». Σε κάθε περίπτωση, η συµµετοχή αυτή είναι δυνατή όταν επιτρέπεται από τη νοµοθεσία της τρίτης χώρας ή από συµφωνίες µεταξύ τουλάχιστον ενός συµµετέχοντος κράτους µέλους και µιας τρίτης χώρας.
Στις παρ.8-9 γίνεται ειδική πρόβλεψη για τη διαδικασία κτήσης νοµικής προσωπικότητας και καταχώρησης ανακοίνωσης σύστασης ΕΟΕΣ στην Επίσηµη Εφηµερίδα της ΕΕ. Οι ΕΟΕΣ αποκτούν νοµική προσωπικότητα αφού προηγουµένως λάβουν τη σχετική απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, και στη συνέχεια, καταχωρήσουν το καταστατικό τους στο Πρωτοδικείο της έδρας τους. Από την ηµεροµηνία καταχώρησης του καταστατικού, µέσα σε διάστηµα δέκα (10) ηµερών, οι ΕΟΕΣ οφείλουν να αποστείλουν σχετικό αίτηµα στην Επιτροπή των Περιφερειών για καταχώρηση ανακοίνωσης στη σειρά C της Επίσηµης Εφηµερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για λόγους συνοχής, η ανακοίνωση αυτή θα πρέπει να περιέχει τις λεπτοµέρειες που ορίζονται στο παράρτηµα του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1082/2006, όπως ισχύει.
Στην παρ.10 προβλέπεται επίσης ότι οποιαδήποτε τροποποίηση της σύµβασης και κάθε τροποποίηση του καταστατικού, που συνεπάγεται αµέσως ή εµµέσως την τροποποίηση της σύµβασης, εγκρίνεται µε απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, µε τη διαδικασία που περιγράφηκε για τη συµµετοχή προτιθέµενου µέλους σε ΕΟΕΣ. Σε αυτό το σηµείο θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η τροποποίηση σύµβασης αναφέρεται κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, στις περιπτώσεις ένταξης νέου µέλους.
5. Μητρώο ΕΟΕΣ
Στο άρθρο 111 προβλέπεται η λειτουργία Μητρώου ΕΟΕΣ µε ευθύνη της Επιτροπής του άρθ.4 παρ.2β του ν.3345/2005, όπου διατηρούνται στοιχεία τόσο για τους ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική τους έδρα στην Ελλάδα αλλά και εκείνων των φορέων που συµµετέχουν σε ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική έδρα τους στην αλλοδαπή. Παράλληλα, προβλέπεται και η τυπική υποχρέωση των ΕΟΕΣ και των συµµετεχόντων σε αυτούς φορέων να προσκοµίζουν στην Επιτροπή στοιχεία για τη δράση τους δύο φορές το χρόνο.
6. Προσωπικό ΕΟΕΣ
Για την υποστήριξη του έργου των ΕΟΕΣ, από τις κείµενες διατάξεις του άρθρου 112, προβλέπεται η δυνατότητα απόσπασης προσωπικού, µόνιµου και ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, από υπηρεσίες κεντρικές ή και περιφερειακές
- του ∆ηµοσίου,
- των Ανεξάρτητων Αρχών,
- των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθµού
- των Ν.Π.∆.∆,
- των Ν.Π.Ι.∆., εφόσον ανήκουν στη Γενική Κυβέρνηση, όπως εκάστοτε οριοθετείται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης.
Απόφαση Απόσπασης
Η απόσπαση διενεργείται µε απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και του αρµόδιου κατά περίπτωση Υπουργού.
Προϋποθέσεις:
• αίτηση του Ε.Ο.Ε.Σ.,
• σύµφωνη γνώµη του οργάνου διοίκησης του οικείου φορέα προέλευσης
• γραπτή συγκατάθεση του υπαλλήλου που αποσπάται.
Ειδικά στην περίπτωση που η απόσπαση αφορά σε υπάλληλο που υπηρετεί σε Ο.Τ.Α. - µέλος του Ε.Ο.Ε.Σ., η απόφαση εκδίδεται από τον Υπουργό Εσωτερικών, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερόµενου υπαλλήλου και σύµφωνη γνώµη του οικείου δηµάρχου ή περιφερειάρχη.
∆ιάρκεια απόσπασης:
Η διάρκεια της απόσπασης είναι διετής µε δυνατότητα ισόχρονης παράτασης.
Αποδοχές Απόσπασης:
Οι αποδοχές των υπαλλήλων που αποσπώνται βαρύνουν τον φορέα προέλευσης, κατά παρέκκλιση των σχετικών διατάξεων του ν. 4354/2015.
Οι εν λόγω διατάξεις, ως ειδικές και νεότερες και επειδή καθορίζουν αυτοτελώς όλες τις προϋποθέσεις και παραµέτρους της ακολουθούµενης διαδικασίας, εξαιρούνται των διατάξεων του Ν.4440/2016 «Ενιαίο Σύστηµα Κινητικότητας στη ∆ηµόσια ∆ιοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση».
7. Οικονοµική ∆ιαχείριση – Έλεγχος ΕΟΕΣ
Στο άρθρο 113 ρυθµίζεται η δυνατότητα των ΕΟΕΣ που έχουν την καταστατική τους έδρα στη χώρα µας να καταρτίζουν προϋπολογισµό, ο οποίος εγκρίνεται από το ανώτατο συλλογικό του όργανο, δηλαδή τη Γενική Συνέλευση, σύµφωνα και µε όσα ορίζονται στο άρθρο 11 του Κανονισµού 1082/2006, όπως ισχύει. Στις διατάξεις της παρ.2, όσον αφορά τις ετήσιες οικονοµικές εισφορές των ΟΤΑ-µελών τους, για λόγους που συνέχονται προς την αρχή της ασφάλειας του δικαίου αλλά και για την κατοχύρωση της βιωσιµότητας και της δυνατότητας των ΕΟΕΣ να προγραµµατίζουν και να ανταποκρίνονται στα καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί, προβλέπεται η διαδικασία παρακράτησης και απόδοσης των εισφορών στην περίπτωση µη καταβολής τους, σύµφωνα µε όσα ορίζονται στο άρθρο 249 παρ.2 του ν.3463/2006 για τους Συνδέσµους των ∆ήµων. Στην παρ. 4 περιγράφονται οι διαχειριστικοί έλεγχοι που διενεργούνται στους ΕΟΕΣ, στο πλαίσιο, είτε της τακτικής, είτε της έκτακτης διαδικασίας. Η παρούσα διάταξη εναρµονίζεται πλήρως µε το πνεύµα και το γράµµα του άρθρου 6 του Κανονισµού (ΕΚ) 1082/2006, όπως ισχύει, σύµφωνα µε το οποίο όλοι οι έλεγχοι πραγµατοποιούνται σύµφωνα µε διεθνώς αποδεκτά πρότυπα λογιστικού ελέγχου και οργανώνονται από τις αρµόδιες αρχές του κράτους- µέλους στον οποίο ο ΕΟΕΣ έχει την καταστατική του έδρα.
8. Καταργούµενες διατάξεις
Με τη δηµοσίευση των ανωτέρω διατάξεων παύουν πλέον να έχουν ισχύ οι διατάξεις της παρ.4 του άρθρου 221 του ν.3463/2006, όπως συµπληρώθηκε µε τις διατάξεις του άρθρου 22 του ν.3613/2007, καθώς και οι εξουσιοδοτικές αυτών πράξεις.
9. Πληροφορίες
Για πληροφορίες και διευκρινίσεις σχετικά µε τα θέµατα που αναπτύσσονται στην παρούσα εγκύκλιο µπορείτε να απευθύνεστε στους εξής υπαλλήλους:
1. Αντώνης Καρβούνης, Εισηγητής στη ∆/νση Οικονοµικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής (για θέµατα της Επιτροπής του άρθ.4 παρ.2β του ν.3345/2005): τηλ. 213-136 4710, e-mail: a.karvounis@ypes.gr
2. ∆ιαµάντη Μαρία, Εισηγήτρια στη ∆/νση Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης (για θέµατα νοµικής προσωπικότητας ΕΟΕΣ), τηλ. 213-136 4390, e-mail: m.diamanti@ypes.gr
3. Παπανικολοπούλου Γεωργία, Εισηγήτρια στη ∆/νση Οικονοµικών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (για θέµατα οικονοµικής διαχείρισης ΕΟΕΣ), τηλ.: 213-136 4801, e-mail: g.papanikolopoulou @ypes.gr
4. Ταγµατάρχη Τατιάνα, Εισηγήτρια στη ∆/νση Προσωπικού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τηλ.: 213-136 4353, e-mail: t.tagmatarxi@ypes.gr
Παρακαλούµε όπως οι Συντονιστές των Αποκεντρωµένων ∆ιοικήσεων ενηµερώσουν άµεσα τους ∆ήµους, τις Περιφέρειες της χωρικής αρµοδιότητάς τους, τα νοµικά πρόσωπα αυτών, κοινοποιώντας µας το σχετικό έγγραφο.
Η παρούσα εγκύκλιος µπορεί να αναζητηθεί στο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Εσωτερικών, στην εξής διαδροµή:
Υπουργείο | Πολιτικές και δράσεις | ∆ιεθνή & Ευρωπαϊκά Θέµατα ΟΤΑ | Προγράµµατα & Συνεργασίες | Ευρωπαϊκός Όµιλος Εδαφικής Συνεργασίας/ΕΟΕΣ
Παραµένουµε στη διάθεσή σας για περαιτέρω πληροφορίες και διευκρινίσεις.
