Διευκρινίσεις σε νομικά ζητήματα για την υπόθεση του Τούρκου στρατιωτικού από το Ελληνικό Συμβούλιο για Πρόσφυγες

Δελτίο τύπου

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, μετά την υποβολή αίτησης ακύρωσης και αίτησης αναστολής με αίτημα προσωρινής διαταγής αναστολής εκτέλεσης της απόφασης χορήγησης ασύλου σε έναν εκ των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών, που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά τις διώξεις που ακολούθησαν την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, επιθυμεί να διευκρινίσει τα ακόλουθα:

Η Επιτροπή Προσφυγών με την πρόσφατη απόφασή της έκρινε ότι :

• η περιγραφή των πράξεων, που αποδίδονται στον Τούρκο στρατιωτικό από τις τουρκικές αρχές προς θεμελίωση των εις βάρος του κατηγοριών, είναι εντελώς αόριστη, ενώ επίσης οι τουρκικές αρχές δεν πρότειναν κρίσιμα στοιχεία και περιστατικά που να θεμελιώνουν σοβαρούς λόγους, οι οποίοι να οδηγούν στην κρίση ότι ο προσφεύγων συμμετείχε στην απόπειρα διάπραξης πραξικοπήματος, που συνιστά πολιτικό έγκλημα,
• σε περίπτωση επιστροφής του στην Τουρκία συντρέχει σοβαρός κίνδυνος να υποστεί βασανιστήρια και απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση καθώς επίσης να δικαστεί από δικαστήριο το οποίο δεν θα παρέχει τα αναγκαία εχέγγυα για ανεξάρτητη και αμερόληπτη δικαστική κρίση, και κατά συνέπεια συντρέχει βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξής του στην Τουρκία
• οι κανόνες του διεθνούς δικαίου, που προστατεύουν την αξία του ανθρώπου και τα εξ αυτής θεμελιώδη δικαιώματα, υπερτερούν έναντι διατάξεων, που περιορίζουν ή αποκλείουν το προσφυγικό καθεστώς.

Διαβάστε επίσης: Το σκεπτικό της απόφασης για την παροχή ασύλου στον Τούρκο αξιωματικό

Υπενθυμίζεται ότι ο Άρειος Πάγος, πριν από ένα έτος περίπου,  απορρίπτοντας το αίτημα έκδοσης των τουρκικών αρχών κατά του συγκεκριμένου Τούρκου στρατιωτικού, είχε διαλάβει στην απόφασή του παρόμοιες παραδοχές και συγκεκριμένα ότι, σε περίπτωση επιστροφής του στην Τουρκία, κινδυνεύει να υποστεί απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση και να μην έχει δίκαιη δίκη, ιδίως λόγω της αόριστης περιγραφής των κατηγοριών, που του αποδίδουν οι τουρκικές αρχές.  

Κατόπιν δημοσιευμάτων και ανακοινώσεων, που έλαβαν χώρα μετά την δημοσιοποίηση της ως άνω απόφασης της Επιτροπής Προσφυγών, θεωρούμε αναγκαία την διευκρίνιση ορισμένων νομικών ζητημάτων :

- Κατ’ αρχάς, η προσφυγική ιδιότητα του Τούρκου στρατιωτικού δεν έχει τεθεί ουδέποτε υπό αμφισβήτηση από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές. Το προσφυγικό καθεστώς είχε αναγνωρισθεί ήδη από τον α’ βαθμό εξέτασης του αιτήματος ασύλου του από την Υπηρεσία Ασύλου, σύμφωνα με την οποία : «[…]Συνεπεία των ανωτέρω (βασανιστήρια, συνθήκες κράτησης, έλλειψη διασφάλισης δίκαιης δίκης), καθώς και του εντάλματος έκδοσης των Τουρκικών αρχών που συνολικά προβλέπει την ισόβια ποινή κάθειρξης σε περίπτωση τελεσίδικης καταδίκης του αιτούντος, εκτιμάται ότι οι σοβαρά πιθανολογούμενοι κίνδυνοι βλάβης του αιτούντος εμπίπτουν στα όρια της έννοιας της δίωξης, κατά τη Σύμβαση της Γενεύης. Ο λόγος για τον οποίο ο αιτών κινδυνεύει με δίωξη είναι οι πολιτικές του πεποιθήσεις […]»..

- Σε όλες τις υποθέσεις ασύλου οι αρμόδιες αρχές εξέτασης, όταν αναγνωρίζουν  προσφυγικό καθεστώς, είναι υποχρεωμένες να εξετάζουν στην συνέχεια αν υφίστανται λόγοι αποκλεισμού από την προσφυγική προστασία (ρήτρες αποκλεισμού), εάν δηλαδή ο εκάστοτε πρόσφυγας είναι τελικά ανάξιος της προσφυγικής προστασίας και συγκεκριμένα εάν υπάρχουν σοβαροί λόγοι να θεωρείται ότι έχει διαπράξει εγκλήματα, που προβλέπονται στο νόμο (πχ. έγκλημα κατά της ειρήνης, κατά της ανθρωπότητας, σοβαρό μη πολιτικό έγκλημα κ.λπ.) .

- Επισημαίνεται ότι για την εφαρμογή των ρητρών αποκλεισμού πρέπει να συντρέχουν αυξημένες ουσιαστικές και δικονομικές εγγυήσεις καθώς οι σχετικές διατάξεις λειτουργούν ως εξαίρεση σε κανόνα δικαίου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνεπώς, κατά την εξέταση συνδρομής των ρητρών αποκλεισμού, οι αρμόδιες αρχές  υποχρεούνται να αποδείξουν τους λόγους που δικαιολογούν την παύση ή τον αποκλεισμό[1], πρέπει να ερμηνεύουν περιοριστικά τις ρήτρες αποκλεισμού και θα πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε υπ’ όψιν το τεκμήριο της αθωότητος[2]. Επιπλέον, «[..] για να λειτουργήσει η ρήτρα αποκλεισμού, οι λόγοι θα πρέπει να σχετίζονται εξατομικευμένα και εξειδικευμένα με τον ενδιαφερόμενο αιτούντα άσυλο και τις πράξεις του ή τις παραλείψεις του […]»[3], πρέπει να διαπιστώνεται η απόδοση ατομικής ευθύνης για τις πράξεις αυτές[4], ενώ απαιτούνται «σαφείς και αξιόπιστες αποδείξεις»[5] και το μέτρο της απόδειξης πρέπει να είναι αρκετά υψηλό[6].

Στην συγκεκριμένη υπόθεση, η Υπηρεσία Ασύλου, κατά την εξέταση του αιτήματος ασύλου σε α’ βαθμό, αφού αναγνώρισε στον Τούρκο αξιωματικό προσφυγικό καθεστώς, με την ίδια απόφασή της, εξετάζοντας την ενδεχόμενη συνδρομή των ρητρών αποκλεισμού,  είχε κρίνει ότι πρέπει να αποκλειστεί από την προσφυγική προστασία, λόγω συμμετοχής του στην απόπειρα πραξικοπήματος. Κατά τη διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής Προσφυγών, ο αιτών υποστηρίχθηκε από τη Νομική Υπηρεσία του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες και αντέκρουσε επαρκώς όλες τις αόριστες αναφορές περί προσωπικής συμμετοχής στην απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον της κυβέρνησης της χώρας του.

Η Επιτροπή Προσφυγών, με εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη απόφαση, έκρινε έτσι τελικά ότι δεν τίθεται ζήτημα αποκλεισμού του Τούρκου στρατιωτικού από την προσφυγική προστασία, που η ελληνική Πολιτεία έχει αναγνωρίσει ότι αυτός δικαιούται, τόσο λόγω της αοριστίας των αποδιδόμενων σε αυτόν, από τις τουρκικές αρχές, πράξεων και κατηγοριών, της ανυπαρξίας σχετικών στοιχείων που να στοιχειοθετούν αυτές, όσο και λόγω των υπέρτερης σημασίας κανόνων του διεθνούς δικαίου, που προστατεύουν την αξία του ανθρώπου 

Το διακύβευμα στην συγκεκριμένη υπόθεση, όπως και των λοιπών Τούρκων στρατιωτικών, δεν είναι εάν είναι πράγματι πρόσφυγες ή όχι, αλλά εάν οι εναντίον τους κατηγορίες από τις τουρκικές αρχές και η περιγραφή των αποδιδόμενων σε αυτούς πράξεων επαρκούν ώστε να θεωρηθούν ανάξιοι της προσφυγικής προστασίας.

Ήδη, κατά τα προαναφερθέντα, τόσο το ανώτατο δικαστήριο της χώρας, ο Άρειος Πάγος, όσο και η Επιτροπή Προσφυγών, στην τριμελή σύνθεση της οποίας συμμετέχουν δύο διοικητικοί δικαστές, αποτελώντας διοικητικό όργανο οιονεί δικαιοδοτικού χαρακτήρα, έχουν κρίνει επί των ζητημάτων αυτών.   

Την απόφαση προσέβαλλε με αίτηση ακύρωσης ενώπιον του αρμόδιου Δικαστηρίου ο Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής με την επίκληση ελλείψεων στην αιτιολόγηση της αποφάσεως της Επιτροπής. Υπέβαλλε δε και αίτηση αναστολής με αίτημα προσωρινής διαταγής αναστολής εκτελέσεως της αποφάσεως της Επιτροπής, με την επίκληση κινδύνου για την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια τάξη και για την διατάραξη των διεθνών σχέσεων της χώρας. Το άνω αίτημα θα εξεταστεί από την αρμόδια Πρόεδρο του Διοικητικού Εφετείου Αθήνας, κατόπιν ακρόασης των μερών που θα λάβει χώρα αύριο, Παρασκευή, 5-1-2018 στο άνω Δικαστήριο, ενώπιον της άνω Προέδρου σε μη δημόσια διαδικασία.

Εκτιμούμε ότι η απόφαση της Επιτροπής Προσφυγών δεν μπορεί να ακυρωθεί, καθώς είναι πλήρως και επαρκώς αιτιολογημένη. Ως προς δε το αίτημα αναστολής εκτέλεσης αυτής, επισημαίνουμε ότι η απόφαση χορήγησης του προσφυγικού καθεστώτος είναι διαπιστωτική, καθώς αναγνωρίζει την ιδιότητα αυτή και δεν την απονέμει το πρώτον, οπότε τίθενται νομικά ζητήματα ακόμη και για τη δυνατότητα αναστολής μιας τέτοιας πράξης, πέραν βεβαίως του καινοφανούς γεγονότος της διαδικασίας προσβολής μιας πράξης της διοίκησης από τον ίδιο τον Υπουργό.

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, έχοντας εμπιστοσύνη στην κρίση της ελληνικής δικαιοσύνης, θα εκπροσωπήσει τον συγκεκριμένο Τούρκο στρατιωτικό κατά την δικαστική διαδικασία, και σε κάθε στάδιο αυτής, υπογραμμίζοντας την ανάγκη σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των κανόνων του που προστατεύουν την αξία του ανθρώπου, αξία η οποία είναι αδιαπραγμάτευτη και δεν αναστέλλεται ούτε αίρεται υπό οποιεσδήποτε περιστάσεις.

Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε επικοινωνήστε με:

Δανάη Λειβαδά

Yπεύθυνη Επικοινωνίας-Eλληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες

Σολωμού 25, Τ.Κ. 10682, Αθήνα  

Τηλ.: +30 210-3800990

Ε-mail: d.leivada@gcr.gr 

[1] Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, «Εγχειρίδιο για τις Διαδικασίες και τα Κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος του Πρόσφυγα», Παράγραφος 196, σελ. 56.

[2] Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, «Εγχειρίδιο για τις Διαδικασίες και τα Κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος του Πρόσφυγα», Παράγραφος 149, σελ. 41-42. M.Bliss, «Serious reasons for considering: Minimum Standards of Procedural Fairness in the Application of the Article 1F Exclusion Clauses», IJRL, Vol. 12 (Supplementary Issue), 2000, p.32

[3] UNHCR : «ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ 1951 ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ», διαθέσιμο στο https://www.unhcr.gr/.../kathorismos-toy-kathestotos-toy-prosfyga.html

[4] BundesrepublikDeutschland κατά B και D, συνεκδικαζόμενες υποθέσεις C-57/09 και C-101/09, 9 Νοεμβρίου 2010.

[5] UNHCR, Kατευθυντήριες οδηγίες για τη διεθνή προστασία των προσφύγων. Η Εφαρµογή των Ρητρών Αποκλεισµού. Άρθρο 1 ΣΤ της Σύµβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, Γενεύη 04/09/2003, παρ.35, σελ 10, διαθέσιμο στο http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=4714a82c2 (τελευταία πρόσβαση 21/02/2017)

[6] UNHCR, Η Εφαρμογή των Ρητρών Αποκλεισμού Άρθρο 1 ΣΤ της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, Γενεύη 04/09/2017,  Παρ. 107, σελ. 33, διαθέσιμο στο http://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=4bb4590d2 (τελευταία πρόσβαση 21/02/2017)

Πηγή: grc.gr