Πρόταση για τον διαχωρισμό της καθ´ ύλην αρμοδιότητας μεταξύ Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων από την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων

Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων με την από 30-6-2021 απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου υιοθετεί την επισυναπτόμενη πρόταση – μελέτη της Επιτροπής Ειρηνοδικών για τον διαχωρισμό της καθ’ ύλην αρμοδιότητας μεταξύ Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων.

Η πρόταση αυτή θεωρούμε ότι συμβάλει ουσιαστικά στην καλύτερη κατανομή της ύλης στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, στην de facto εξειδίκευση των δικαστών κατά αντικείμενο, στην ευθυγράμμιση με τα ισχύοντα σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες,  αναβαθμίζοντας το κύρος των Ειρηνοδικείων και τελικά στην βελτίωση των όρων απονομής της πολιτικής Δικαιοσύνης. 

Είναι η πρώτη μεγάλη ολοκληρωμένη πρόταση που βασίζεται στο συγκριτικό δίκαιο και σε επίσημα στατιστικά δεδομένα.

Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων την θέτει ως βάση διαλόγου και προσδοκά σε μια ανταπόκριση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και από άλλους επιστημονικούς φορείς.

Μεταξύ άλλων, στην πρόταση αναφέρεται ότι με βάση τις διαπιστώσεις της δικαιοσυγκριτικής προσέγγισης, η κατανομή των υποθέσεων στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας φέρεται να ακολουθεί, κατά βάση, τον κανόνα το Πολυμελές Πρωτοδικείο να απασχολούν υποθέσεις μεγάλου οικονομικού αντικειμένου και, κυρίως, εφέσεις στις αποφάσεις του Ειρηνοδικείου, το Μονομελές Πρωτοδικείο υποθέσεις της τακτικής διαδικασίας, ενοχικού, εμπορικού Δικαίου κ.ο.κ., και το Ειρηνοδικείο οι μικροδιαφορές της τακτικής διαδικασίας, οι μισθώσεις, διαφορές από οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία, από την οικογένεια, το γάμο, την ελεύθερη συμβίωση, καθώς, και η εκούσια δικαιοδοσία.

Η αρμοδιότητα καθορίζεται, κυρίως, με κριτήριο τη φύση της υπόθεσης, ενώ, πραγματώνεται, με αυτόν τον τρόποη ανάγκη για κατανομή εργασίας όσο και για εγγύτητα και προσιτή δικαιοσύνη, που αποτελεί και το δικαιολογητικό λόγο ύπαρξης των Ειρηνοδικείων στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας.

Η εφαρμογή του

Ο ενισχυμένος ρόλος του Ειρηνοδικείου, συνεπώς, στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, σε αντιστοιχία με την προεισαγωγική εκπαίδευση των Ειρηνοδικών στην ΕΣΔΙ και με προσαρμογές στον ΚΟΔΚΔΛ που εκφεύγουν του αντικειμένου της παρούσας, αλλά, και σύμφωνα με την παραδοσιακή και σύγχρονη κατανομή των αστικών υποθέσεων στην χώρα μας, όπως προκύπτουν από τα στατιστικά δεδομένα, περιλαμβάνει, επί της αρχής α. την συγκράτηση της συνήθους, λόγω ποσού αρμοδιότητας του Ειρηνοδικείου και β. την επέκταση της εξαιρετικής, ανεξαρτήτως ποσού, αρμοδιότητάς του στις υποθέσεις του Μονομελούς Πρωτοδικείου, για τις οποίες ισχύει, ήδη, σημείο επαφής μεταξύ τους. Ειδικότερα:

Συγκράτηση της συνήθους, λόγω ποσού, αρμοδιότητας

Εγκατάλειψη της ατελέσφορης, συγκυριακής αυξομείωσης της αρμοδιότητας του Ειρηνοδικείου και συγκράτησή της σε σταθερό ύψος. Η ποσοτική οριοθέτησηθα μπορούσε να διαμορφωθεί στο ποσό των 5.000,00 ευρώ, όπως άλλωστε αναλογεί στα Ειρηνοδικεία της ευρύτερης οικογένειας του Ηπειρωτικού Δικαίου, αλλά, κυρίως, εναρμονίζεται και με την διαμορφωθείσα, στο μεταξύ, κατάσταση στην χώρα μας, ιδίως, αν ληφθεί υπόψη ότι οι μικροδιαφορές είναι, διαχρονικά, περισσότερες των υποθέσεων της νέας τακτικής διαδικασίας. Παράλληλα, ενόψει της εμβάθυνσης στην κοινότητα της διαδικασίας των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων, είναι δογματικά, αλλά, και λόγω του όγκου των σχετικών υποθέσεων, αναγκαία και η αντικατάσταση του δικαίου των μικροδιαφορών με απλουστευμένη διαδικασία ενώπιον του Ειρηνοδικείου για τις υποθέσεις της μητέρας τακτικής διαδικασίας, προκειμένου να συμβαδίσουν, τηρουμένων των αναλογιών, με την έγγραφη διεξαγωγή που εισήγαγε ο ν.4335/2015 και στα Ειρηνοδικεία, προς ενίσχυσή τους.

Επέκταση της εξαιρετικής αρμοδιότητας του Ειρηνοδικείου

Αναγνώριση της de facto πραγματικότητας που θέλει την τάση οι περισσότερες δίκες των περιουσιακών διαφορών εξαιρετικής αρμοδιότητας του Μονομελούς Πρωτοδικείου σε βάρος του Πολυμελούς, κατ΄αρ. 16 ΚΠολΔ, να διεξάγονται, ήδη, ενώπιον του Ειρηνοδικείου και μεταφορά της σχετικής αρμοδιότητας επί αυτών, ανεξαρτήτως ποσού. Λ.χ:

Οι περιουσιακές μισθωτικές διαφορές και οι διαφορές για ζημίες από αυτοκίνητα μπορούν να υπαχθούν - απορροφηθούν από το Ειρηνοδικείο, ανεξαρτήτως ποσού και μισθώματος, αντίστοιχα, ενόψει της καθολικής διείσδυσής του στις σχετικές υποθέσεις. Παρόλο που δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για το Ειρηνοδικείο, το ίδιο, τηρουμένων των αναλογιών, μπορεί να λάβει χώρα και για τις περιουσιακές διαφορές από αμοιβές των αρ. 16 περ. 7, 614 περ. 5 ΚΠολΔ, δεδομένου του περιορισμένου όγκου των σχετικών εισερχόμενων υποθέσεων στο Μονομελές Πρωτοδικείο, για το οποίο διατίθενται στατιστικά2. Εξ αντιδιαστολής, οι περισσότερες περιουσιακές διαφορές από αμοιβές διεξάγονται, ήδη, ενώπιον του Ειρηνοδικείου.

Παράλληλα, από τα πορίσματα τηςσυγκριτικής έρευνας των άλλων ευρωπαϊκών δικαίων, αλλά, και την πρόσφατη προσθήκη εδ. γ’ στο αρ. 14 ΚΠολΔ, δυνάμει του οποίου επεκτάθηκε το Ειρηνοδικείο στις διαφορές από οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία των αρ. 614 παρ. 2 ΚΠολΔ, προκύπτει ότι είναι δυνατή η θεμελίωση αρμοδιότητάς του ανεξαρτήτως ποσού για τις σχετικές διαφορές, ενώ, επιπλέον, η υπαγωγή της εκούσιας δικαιοδοσίας στο Ειρηνοδικείο βρίσκει έρεισμα τόσο στη δικαιοσυγκριτική προσέγγιση όσο και στον πρόσφατο ν. 4055/20123, που τροποποίησε το αρ. 740 ΚΠολΔ.

Τέλος, η έλλειψη ειδικής δικαιοδοσίας επί εργατικών διαφορών στην χώρα μας, πέραν λοιπών εξαιρέσεών τους από την συστηματική ενότητα των περιουσιακών διαφορών στις οποίες ανήκουν, όπως, λ.χ. ότι δεν ισχύει για αυτές το πλάσμα ομολογίας4, καθιστά αναπόφευκτο τον επιμερισμό τους στα μονομελή πρωτοβάθμια δικαστήρια. Μπορεί, όμως, να εισαχθεί ποιοτικό κριτήριο στην κατανομή σε αντικατάσταση του απολύτου αξίας τους, έτσι ώστε, οι εργατικές διαφορές να εισάγονται στο Ειρηνοδικείο ανεξαρτήτως ποσού, εκτός αν πρόκειται να κριθεί η όλη έννομη σχέση σε περιπτώσεις καταχρηστικότητας καταγγελίας, μισθών υπερημερίας, επίσχεσης εργασίας κ.ο.κ..

Δείτε αναλυτικά την πρόταση στο ende.gr