Η προσαύξηση του ποσοστού της νόμιμης μοίρας κατ´ άρθρο 1826 ΑΚ στην περίπτωση των παλαιών συμμεριδούχων

Σε υπόθεση που χειρίστηκε πρόσφατα το γραφείο μας, τέθηκε το νομικό ζήτημα του κατά πόσο δύναται να συνυπολογιστεί κατ’ άρθρο 1826 ΑΚ στη νόμιμη μοίρα της ενάγουσας (η οποία ζητούσε από τον αδελφό της τη νόμιμη μοίρα επί της περιουσίας του θανόντος πατρός της) το ποσοστό της νόμιμης μοίρας της μητέρας τους (προσαύξηση κατ’ άρθρο 1826 ΑΚ), δεδομένης της παραίτησης της τελευταίας (μητρός των διαδίκων) από το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας επί της κληρονομιάς του συζύγου της (και πατρός των διαδίκων).

Το Δικαστήριο ορθά (σύμφωνα και με τη διαμορφωθείσα νομολογία επί του θέματος), έκρινε ότι η παραίτηση της μητέρας της ενάγουσας από το δικαίωμα επίκλησης της νόμιμης μοίρας της, δεν προσαυξάνει την μερίδα της ιδίας της ενάγουσας ως συμμεριδούχου. Ειδικότερα:

Κατά το άρθρο 1826 ΑΚ: «Αν κάποιος μεριδούχος ολικά ή μερικά αποκληρώθηκε νόμιμα ή παραιτήθηκε από το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας ή λόγω αναξιότητας εξέπεσε, το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας ασκούν οι μεριδούχοι που έρχονται στη θέση του κατά την σειρά της εξ αδιαθέτου διαδοχής».

Από το κείμενο του άνω άρθρου 1826 ΑΚ σαφώς συνάγεται ότι σε περίπτωση νόμιμης αποκλήρωσης ολικά ή μερικά, κάποιου μεριδούχου ή παραιτήσεώς του από το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας ή εκπτώσεως λόγω αναξιότητας, στη θέση του αποκληρωθέντος, παραιτηθέντος ή εκπεσόντος υπεισέρχεται, αν υπάρχει, ο μεριδούχος κατιών του κληρονομουμένου, ή, όταν δεν υπάρχει τέτοιος, ο μεριδούχος της δεύτερης τάξης, δηλαδή οι γονείς του κληρονομουμένου (Μπαλής: ο.π. § 141), αποκλειομένου του παλαιού συμμεριδούχου (ΜΠΚέρκυρας 1521/2019 αδημοσίευτη, ΑΠ 108/2000 ΕλΔ 41.1021, ΕΦ ΑΘ 843/2002 Δ/ΝΗ 2002/1484, Σταθόπουλο στον ΑΚ Γεωργιάδη- Σταθόπουλου άρθρο 1826 αρ. 7 επ.).

Ειδικότερα, από το κείμενο της προπαρατιθέμενης διατάξεως σαφώς συνάγεται, ότι σε περίπτωση νόμιμης αποκλήρωσης, εν όλω ή εν μέρει, κάποιου μεριδούχου ή παραιτήσεώς του από το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας, ή εκπτώσεώς του, λόγω αναξιότητας, το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας ασκούν οι μεριδούχοι που έρχονται στη θέση του, κατά τη σειρά της εξ αδιαθέτου διαδοχής.

Δηλαδή στη θέση του αποκληρωθέντος ή παραιτηθέντος, ή του εκπεσόντος λόγω αναξιότητας, υπεισέρχεται, αν υπάρχει, ο μεριδούχος του, ήτοι ο απώτερος κατ αυτού, επόμενης τάξης (λ.χ. γονέας), κατά τη σειρά της εξ αδιαθέτου διαδοχής, και συνεπώς η μερίδα του εκπεσόντος δεν προσαυξάνει τις μερίδες των συμμεριδούχων του αποκληρωθέντος, παραιτηθέντος ή εκπεσόντος. Και τούτο διότι η διάταξη επιβάλλει την διαδοχή βαθμών ή τάξεων και αποκλείει την προσαύξηση των συμμεριδούχων του αποκληρωθέντος, παραιτηθέντος ή εκπεσόντος. Τούτο ενισχύεται και από το άρθρο 1830 Α.Κ. το οποίο ορίζει ότι για τον προσδιορισμό της εξ αδιαθέτου μερίδας με βάση την οποία οφείλεται η νόμιμη μοίρα, συναριθμούνται όσοι έχουν αποκληρωθεί με τη διαθήκη, όσοι έχουν αποποιηθεί την κληρονομία και όσοι έχουν κηρυχθεί ανάξιοι να κληρονομήσουν. Η επιβαλλόμενη δε από τη διάταξη αυτή συναρίθμηση των αποκληρωθέντων, των αποποιηθέντων και των κηρυχθέντων αναξίων να κληρονομήσουν, για τον προσδιορισμό της εξ αδιαθέτου μερίδας αποκλείει την προσαύξηση.

Και ναι μεν στον παράτιτλο του εν λόγω άρθρου 1826 αναφέρεται όχι μόνο ο όρος «διαδοχή», στη νόμιμη μοίρα, που συμφωνεί με το κείμενο του άρθρου, αλλά και ο όρος «προσαύξηση» στη νόμιμη μοίρα, που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το ως άνω κείμενο της διατάξεως του άρθρου 1826 ΑΚ. Όμως, σε κάθε περίπτωση αντιθέσεως του παράτιτλου οιουδήποτε άρθρου οιουδήποτε νόμου, προς το κείμενο αυτού, υπερισχύει το κείμενο. Τα παράτιτλα εκάστου άρθρου μπορούν να χρησιμεύσουν μόνο σε διασάφηση και ερμηνεία του κυρίου κειμένου, όχι δε να υπερισχύσουν αυτού (έτσι ΑΠ 108/2000 ΕλΔ 41.1021, Σταθόπουλος στον ΑΚ Γεωργιάδη- Σταθόπουλου άρθρο 1826 αρ. 7 επ. όπου και περαιτέρω παραπομπές σε θεωρία και νομολογία).

Η νομική υπό-ομάδα του Αστικού Δικαίου, που έχει συσταθεί από μάχιμους δικηγόρους, εξειδικευμένους σε υποθέσεις Κληρονομικού Δικαίου, είναι έτοιμη να σας παρέχει άμεση και αποτελεσματική νομική υποστήριξη.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΣΤΟ 693 2212338 ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Ομίλου μας (https://www.provataslaw.gr) για περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με κληρονομικά ζητήματα που ανακύπτουν μετά το θάνατο του κληρονομούμενου.