Πνευματική Ιδιοκτησία - Διάθεση και διαχείριση πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο (ΔΕΕ C-682/18 και C-683/18)

Στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-682/18 και C-683/18 Frank Peterson κατά Google LLC, YouTube Inc., YouTube LLC, Google Germany GmbH (C-682/18) και Elsevier Inc. κατά Cyando AG (C-683/18), το Bundesgerichtshof (Aνώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο Γερμανίας) αιτήθηκε την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως, θέτοντας ερωτήματα τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην Κοινωνία της Πληροφορίας (Οδηγία 2001/29), της Οδηγίας σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (οδηγία 2004/48) και της Οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο (οδηγία 2000/31), αναφορικά με την ευθύνη των διαδικτυακών πλατφορμών για παράνομες μεταφορτώσεις έργων από χρήστες, που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.

Ο Frank Peterson, μουσικός παραγωγός, άσκησε αγωγή κατά του YouTube (YT) - της πλατφόρμας κοινής χρήσης βίντεο - ενώπιον του γερμανικού δικαστηρίου σχετικά με τις ηχογραφήσεις που ανέβηκαν από χρήστες του YT χωρίς την άδειά του. Eιδικότερα, o F. Peterson συνήψε με την καλλιτέχνιδα Sarah Brightman αποκλειστική σύμβαση παροχής καλλιτεχνικών υπηρεσιών παγκόσμιας ισχύος, η οποία είχε ως αντικείμενο την εκμετάλλευση ηχογραφήσεων και μαγνητοσκοπήσεων των εμφανίσεών της. Mετά, όμως, την κυκλοφορία του δίσκου της το 2008, έργα προερχόμενα από τον εν λόγω δίσκο και από ιδιωτικές ηχογραφήσεις συναυλιών της περιοδείας αυτής, ήταν προσβάσιμα στη διαδικτυακή πλατφόρμα YouTube και συνδυάστηκαν με σταθερές και κινούμενες εικόνες. Το Bundesgerichtshof αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο ΔΕΕ προδικαστικά ερωτήματα.

Ο εκδότης Elsevier, διεθνής εξειδικευμένος εκδοτικός οίκος και δικαιούχος αποκλειστικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης έργων, άσκησε παρόμοια αγωγή κατά της πλατφόρμας Cyando, μίας πλατφόρμας φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων «Uploaded», η πρόσβαση στην οποία είναι δυνατή μέσω των διαδικτυακών τόπων uploaded.net, uploaded.to και ul.to. Η πλατφόρμα αυτή προσφέρει δωρεάν, σε όλους τους χρήστες του διαδικτύου χώρο αποθήκευσης για την ανάρτηση (upload) αρχείων οιουδήποτε περιεχομένου. Για την ανάρτηση των αρχείων στην εν λόγω πλατφόρμα είναι αναγκαία η δημιουργία λογαριασμού με όνομα του χρήστη και κωδικό πρόσβασης, με την παροχή, μεταξύ άλλων, μιας διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η αγωγή που άσκησε ο εκδοτικός Οίκος Elsevier αφορούσε σε ηλεκτρονικές αναρτήσεις από χρήστες Cyando διαφόρων έργων, για τα οποία κατείχε ο Elsevier αποκλειστικά δικαιώματα, χωρίς την άδειά του.

Τα ερωτήματα που απέστειλε το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας στο ΔΕΕ αφορούσαν στα κάτωθι.

• Το δικαστήριο ρώτησε εάν οι φορείς εκμετάλλευσης πλατφορμών κοινής χρήσης βίντεο που περιέχουν έργα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα και δημοσιοποιούνται από τους χρήστες χωρίς τη συγκατάθεση των κατόχων δικαιωμάτων, συνιστούν δημόσια επικοινωνία και παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια του άρθρου 3 παρ. 1 της Οδηγίας 2001/29, όταν αποκτούν διαφημιστικά έσοδα μέσω της πλατφόρμας ή όταν αναγράφουν, εμφανίζουν και προτείνουν βίντεο στους χρήστες τους, και ως εκ τούτου, ενέχουν ευθύνη.

•Το δικαστήριο ρώτησε περαιτέρω εάν η πλατφόρμα κοινής χρήσης βίντεο θα μπορούσε να επωφεληθεί από την «απαλλαγή από ευθύνη» που προβλέπεται στο άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο (Οδηγία 2000/31)1, και είναι σύμφωνη με το άρθρο 8, παρ. 3 της Οδηγίας 2001/292.

Στις απαντήσεις του, το ΔΕΕ τόνισε ότι:

• Οι φορείς εκμετάλλευσης διαδικτυακών πλατφορμών δεν κάνουν, κατ 'αρχήν, επικοινωνία με το κοινό αναφορικά με περιεχόμενο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα και δημοσιεύτηκε παράνομα στο διαδίκτυο από χρήστες αυτών των πλατφορμών, εκτός εάν αυτοί οι φορείς εκμετάλλευσης συμβάλλουν, πέρα από την απλή διάθεση των πλατφορμών, στην παροχή πρόσβασης σε τέτοιο περιεχόμενο στο κοινό κατά παράβαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Αυτό συμβαίνει, μεταξύ άλλων:

- όταν η πλατφόρμα έχει συγκεκριμένη γνώση ότι υπάρχει παράνομο περιεχόμενο στην πλατφόρμα της και απέχει από την ταχεία αφαίρεσή του,

- όπου η πλατφόρμα, παρά το γεγονός ότι γνωρίζει ότι οι χρήστες διαθέτουν παράνομο περιεχόμενο, απέχει από τη θέσπιση κατάλληλων τεχνολογικών μέτρων για την αντιμετώπιση της παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων σε αυτήν,

- ή όταν η πλατφόρμα συμμετέχει στην επιλογή προστατευμένου περιεχομένου που κοινοποιήθηκε παράνομα δημόσια, παρέχοντας εργαλεία που προορίζονται για την παράνομη κοινοποίηση τέτοιου περιεχομένου ή την εν γνώσει της προώθησή του.

Ειδικότερα, το ΔΕΕ τόνισε ότι το άρθρο 3, παρ. 1, της Οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, έχει την έννοια ότι ο διαχειριστής πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο ή πλατφόρμας φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων, στην οποία οι χρήστες μπορούν να θέτουν παρανόμως στη διάθεση του κοινού προστατευόμενο περιεχόμενο, δεν τελεί πράξη «παρουσίασης στο κοινό» του εν λόγω περιεχομένου, κατά την έννοια της διάταξης αυτής, εκτός εάν συμβάλλει, κατά τρόπο που δεν περιορίζεται απλώς στη διάθεση της πλατφόρμας, στην παροχή στο κοινό πρόσβασης σε προστατευόμενο περιεχόμενο, η οποία συνεπάγεται προσβολή του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Τέτοια περίπτωση συντρέχει, μεταξύ άλλων,

-όταν ο διαχειριστής γνωρίζει συγκεκριμένα ότι είναι παρανόμως διαθέσιμο στην πλατφόρμα του προστατευόμενο περιεχόμενο και παραλείπει να το διαγράψει ή να καταστήσει ταχέως αδύνατη την πρόσβαση σε αυτό, ή

-όταν ο διαχειριστής, μολονότι γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι, γενικώς, τίθεται παρανόμως στη διάθεση του κοινού προστατευόμενο περιεχόμενο μέσω της πλατφόρμας του από τους χρήστες αυτής, δεν λαμβάνει τα κατάλληλα τεχνικά μέτρα που θα ήταν ευλόγως αναμενόμενο να ληφθούν από έναν ευρισκόμενο στη θέση του επιχειρηματία ο οποίος επιδεικνύει τη συνήθη επιμέλεια, για να αντιμετωπίσει με αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο τις προσβολές του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στην πλατφόρμα αυτή,

- ή ακόμη όταν συμμετέχει στην επιλογή του προστατευόμενου περιεχομένου που παρουσιάζεται παρανόμως στο κοινό, παρέχει στην πλατφόρμα του εργαλεία τα οποία προορίζονται ειδικώς για την παράνομη ανταλλαγή του εν λόγω περιεχομένου ή ενθαρρύνει ηθελημένα την ανταλλαγή αυτή, σχετική δε ένδειξη μπορεί να αποτελεί το γεγονός ότι ο διαχειριστής έχει υιοθετήσει ένα οικονομικό μοντέλο που παροτρύνει τους χρήστες της πλατφόρμας του να παρουσιάζουν παρανόμως στο κοινό προστατευόμενο περιεχόμενο μέσω αυτής.

Επιπροσθέτως, υπογράμμισε ότι το άρθρο 14, παράγραφος 1, της Οδηγίας 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 8ης Ιουνίου 2000, για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά, έχει την έννοια ότι η δραστηριότητα του διαχειριστή πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο ή πλατφόρμας φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης αυτής, υπό την προϋπόθεση ότι ο εν λόγω διαχειριστής δεν διαδραματίζει ενεργό ρόλο ικανό να του παράσχει γνώση ή έλεγχο του περιεχομένου που αναρτάται στην πλατφόρμα του.

1 Άρθρο 14

Φιλοξενία

1. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι σε περίπτωση παροχής μιας υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας η οποία συνίσταται στην αποθήκευση πληροφοριών παρεχόμενων από έναν αποδέκτη υπηρεσίας, δεν υφίσταται ευθύνη του φορέα παροχής της υπηρεσίας για τις πληροφορίες που αποθηκεύονται μετά από αίτηση αποδέκτη της υπηρεσίας, υπό τον όρο ότι:

α) ο φορέας παροχής της υπηρεσίας δεν γνωρίζει πραγματικά ότι πρόκειται για παράνομη δραστηριότητα ή πληροφορία και ότι, σε ό,τι αφορά αξιώσεις αποζημιώσεως, δεν γνωρίζει τα γεγονότα ή τις περιστάσεις από τις οποίες προκύπτει η παράνομη δραστηριότητα ή πληροφορία, ή

β) ο φορέας παροχής της υπηρεσίας, μόλις αντιληφθεί τα προαναφερθέντα, αποσύρει ταχέως τις πληροφορίες ή καθιστά την πρόσβαση σε αυτές αδύνατη.

2. Η παράγραφος 1 δεν εφαρμόζεται όταν ο αποδέκτης της υπηρεσίας ενεργεί υπό την εξουσία ή υπό τον έλεγχο του φορέα παροχής της υπηρεσίας.

3. Το παρόν άρθρο δεν θίγει τη δυνατότητα δικαστικής ή διοικητικής αρχής, σύμφωνα με τα νομικά συστήματα των κρατών μελών, να απαιτούν από τον φορέα παροχής υπηρεσιών να προβεί στην παύση ή στην πρόληψη παράβασης, ούτε θίγει τη δυνατότητα των κρατών μελών να θεσπίζουν διαδικασίες για την απόσυρση των πληροφοριών ή την απενεργοποίηση της πρόσβασης σε αυτές.

2 Άρθρο 8

Κυρώσεις και μέσα έννομης προστασίας

1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν κατάλληλες κυρώσεις και μέσα έννομης προστασίας έναντι της προσβολής των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αναφέρονται στην παρούσα οδηγία και λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την εξασφάλιση της εφαρμογής τους. Οι κυρώσεις είναι αποτελεσματικές, ανάλογες και αποτρεπτικές.

2. Κάθε κράτος μέλος μεριμνά ώστε οι δικαιούχοι των οποίων τα συμφέροντα θίγονται από προσβολές τελεσθείσες στο έδαφός του να μπορούν να ασκούν αγωγή αποζημίωσης ή/και να ζητούν τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων και, κατά περίπτωση, την κατάσχεση του σχετικού υλικού καθώς και των συσκευών, προϊόντων ή συστατικών στοιχείων που αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 2.

3. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι δικαιούχοι να μπορούν να ζητούν τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά των διαμεσολαβητών οι υπηρεσίες των οποίων χρησιμοποιούνται από τρίτο για την προσβολή δικαιώματος του δημιουργού ή συγγενικού δικαιώματος.