Online πειρατεία: Διαδικασία επιβολής και είσπραξης διοικητικών προστίμων για παραβάσεις πνευματικής ιδιοκτησίας

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β’ 4218/2025) η υπ’ αριθμ. 358834 κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Πολιτισμού, με την οποία θεσπίζεται ένα νέο και πλήρες σύστημα για την επιβολή και είσπραξη των διοικητικών προστίμων που προβλέπονται στο άρθρο 65Α του ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Η απόφαση αυτή έρχεται ως συνέχεια της τροποποίησης του άρθρου 65Α με το άρθρο 82 του ν. 5179/2025 και ενσωματώνει ουσιαστικές καινοτομίες για την καταπολέμηση των παραβάσεων σε φυσικό και ψηφιακό περιβάλλον.

Σκοπός της υπουργικής απόφασης είναι να ρυθμίσει αναλυτικά τη διαδικασία με την οποία διαπιστώνονται οι παραβάσεις, επιβάλλονται και εισπράττονται τα αντίστοιχα πρόστιμα, διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα των διοικητικών ελέγχων. Η απόφαση καλύπτει όλο το φάσμα των παραβάσεων, από την κατοχή και διανομή παράνομων αντιγράφων λογισμικού ή υλικών φορέων ήχου, μέχρι την αναμετάδοση και παράνομη εκμετάλλευση οπτικοακουστικών έργων στο διαδίκτυο με χρήση εξοπλισμού ή λογισμικού χωρίς άδεια.

Η απόφαση καθορίζει ρητά τις αρμόδιες αρχές που έχουν την εξουσία να διαπιστώνουν τις παραβάσεις και να επιβάλλουν τα πρόστιμα. Πρόκειται για την ΑΑΔΕ, τη Γενική Διεύθυνση του ΣΔΟΕ, τη ΔΙΜΕΑ, καθώς και τις Αστυνομικές, Λιμενικές και Τελωνειακές Αρχές. Οι έλεγχοι μπορεί να διενεργούνται είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν καταγγελίας, ενώ για τις παραβάσεις ψηφιακής φύσης – όπως αυτές της παραγράφου 2Β – είναι δυνατή η διαβίβαση πληροφοριών και από τις δικαστικές αρχές, ιδίως όταν αυτές προκύπτουν από ποινική δικογραφία.

Η διαπίστωση της παράβασης αποτυπώνεται σε πράξη, η οποία περιλαμβάνει όλα τα κρίσιμα στοιχεία: την ταυτότητα του παραβάτη, την περιγραφή της παράβασης, τον αριθμό των αντικειμένων ή των παράνομων συσκευών, το ύψος του προστίμου, προηγούμενες παραβάσεις (σε περίπτωση υποτροπής) και την προβλεπόμενη διαδικασία για την υποβολή αντιρρήσεων. Παρέχεται στον παραβάτη η δυνατότητα να προβάλει έγγραφες αντιρρήσεις εντός δέκα ημερών από την κοινοποίηση της διαπιστωτικής πράξης. Οι αντιρρήσεις εξετάζονται από τον προϊστάμενο της αρχής που διενήργησε τον έλεγχο, ο οποίος μπορεί να ακυρώσει τη διαπιστωτική πράξη παράβασης ή να εκδώσει πράξη επιβολής διοικητικού προστίμου, η οποία βεβαιώνεται και εισπράττεται με βάση τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων. Οι αρμόδιες για την είσπραξη υπηρεσίες είναι η ΔΟΥ ή το ΚΕ.Β.ΕΙΣ. της ΑΑΔΕ και τα Τελωνεία.

Η απόφαση ενσωματώνει ρυθμίσεις που καθιστούν σαφές πως η καταβολή του προστίμου, εφόσον πραγματοποιηθεί χωρίς αντιρρήσεις, οδηγεί σε μη άσκηση ποινικής δίωξης ή ακόμη και σε κατάργηση ήδη ασκηθείσας δίωξης. Στις πιο βαριές περιπτώσεις, και ιδίως για ψηφιακές παραβάσεις του άρθρου 2Β, η καταβολή του διπλάσιου του προστίμου οδηγεί σε πλήρη εξάλειψη του αξιόποινου, σύμφωνα με την παρ. 3Α του άρθρου 66 του βασικού νόμου.

Ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στις ρυθμίσεις που σχετίζονται με την κατάσχεση υλικού ή εξοπλισμού που συνδέεται με τις παραβάσεις. Οι ελεγκτικές αρχές έχουν το δικαίωμα να προβαίνουν σε κατασχέσεις λογισμικού, συσκευών, προγραμμάτων ή εξοπλισμού, ακόμη και προσωρινής δέσμευσης υπολογιστών και διακομιστών για τη διευκόλυνση της διαπίστωσης των παραβάσεων. Ειδικά για τους Η/Υ, προβλέπεται η δυνατότητα πραγματογνωμοσύνης βάσει του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, προκειμένου να τεκμηριωθεί το αδίκημα.

Σημαντική καινοτομία είναι η διασύνδεση της διαδικασίας με την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς οι αρμόδιες αρχές αναγνωρίζονται ως υπεύθυνοι επεξεργασίας, οι οποίοι ενεργούν στη βάση της εκπλήρωσης καθήκοντος που εκτελείται προς το δημόσιο συμφέρον (άρθρο 6 παρ.1ε’ ΓΚΠΔ). Επιπλέον, θεσμοθετείται η δημιουργία και χρήση βάσης δεδομένων για τις παραβάσεις του άρθρου 65Α, στην οποία έχουν πρόσβαση οι ελεγκτικές αρχές, ενώ ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας ορίζεται ως φορέας που συλλέγει και κοινοποιεί πληροφορίες προς τους δικαιούχους.

Η απόφαση προβλέπει επίσης ότι η πληρωμή του προστίμου δεν απαλλάσσει από την υποχρέωση καταβολής αποζημιώσεων και δικαιωμάτων στους δικαιούχους των έργων. Όλες οι παραβάσεις γνωστοποιούνται στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας, ώστε οι δικαιούχοι να μπορούν να διεκδικήσουν επιπλέον αξιώσεις.

Το νέο διοικητικό σύστημα στοχεύει σε μια πιο ευέλικτη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της πειρατείας, χωρίς να εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την ποινική διαδικασία, η οποία συχνά αποδεικνύεται χρονοβόρα και ανεπαρκής ως μέσο αποτροπής. Η προσέγγιση αυτή έχει ως στόχο την αλλαγή συμπεριφοράς των παραβατών μέσα από άμεσες συνέπειες και ευκαιρίες συμμόρφωσης, διατηρώντας παράλληλα ανοιχτό το παράθυρο για ποινική αντιμετώπιση των σοβαρότερων υποθέσεων.

Η ΚΥΑ 358834/2025 είναι διαθέσιμη εδώ.