Ο Έγγραφος Τύπος στη Σύμβαση

Μια γενική αρχή του δικαίου των συμβάσεων, που αποτυπώνει το Συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα συμμετοχής στην οικονομική ζωής της χώρας (άρθρο 5 παρ. 1 Σ) αλλά και συμπληρώνει τη γενική αρχή της "ελευθερίας των συμβάσεσων" εκ του άρθρου 361 ΑΚ, είναι το άτυπο των συμβάσεων.

Τι σημαίνει άτυπο των συμβάσεων; Κατά το άρθρο 158 ΑΚ, μια "δικαιοπραξία", άρα και σύμβαση, απαιτεί τύπο μόνο όπου το προβλέπει ο νόμος. Έτσι, κάθε σύμβαση που καταρτίζεται στην καθημερινότητα (π.χ. μια πώληση πράγματος, μια μίσθωση ακινήτου, μια "εργολαβία" για την ανακαίνιση ενός ακινήτου) είναι έγκυρη από τη στιγμή που συμφωνούνται μεταξύ των συμβαλλομένων μερών αυτό που λέγεται "ουσιώδη στοιχεία της" (π.χ. τίμημα και πράγμα στην πώληση, μίσθωμα και πράγμα στη μίσθωση, κτλ), χωρίς να πρέπει να υπογραφεί και κάποιο συμβόλαιο.

Αν οι συμβαλλόμενοι συμφωνήσουν ότι παρά το "άτυπο" των δικαιοπραξιών θα πρέπει να συμφωνήσουν εγγράφως, τότε και μόνο τότε, θα πρέπει να τηρείται ο τύπος. Κατά το άρθρο 160 ΑΚ, αν ο νόμος ή τα μέρη όρισαν για τη δικαιοπραξία έγγραφο τύπο, το έγγραφο πρέπει να έχει την ιδιόχειρη υπογραφή του εκδότη. Αν πρόκειται για σύμβαση, η υπογραφή των συμβαλλομένων πρέπει να τεθεί στο ίδιο έγγραφο. Αν συνταχθούν για τη σύμβαση περισσότερα πρωτότυπα, αρκεί η υπογραφή του κάθε μέρους στο έγγραφο που προορίζεται για το άλλο.

Επίσης, το άρθρο 164 του ΑΚ ορίζει ότι "...ο τύπος που ο νόμος ορίζει για τη δικαιοπραξία απαιτείται και για τις τροποποιήσεις της".

Από τις ανωτέρω διατάξεις σε συνδυασμό με τη διάταξη του άρθρου 361 ΑΚ προκύπτει ότι, αν συμφωνήθηκε η τήρηση τύπου για δικαιοπραξία, για την οποία δεν απαιτείται η τήρησή του από τον νόμο, οι τροποποιήσεις της εν λόγω δικαιοπραξίας, έστω και αν μεταβάλλουν ουσιώδη όρο της αρχικής ή αν με αυτές διευρύνονται οι υποχρεώσεις των μερών, είναι έγκυρες, έστω και αν γίνουν ατύπως.

Τούτο συμβαίνει, επειδή μπορεί με νεότερη συμφωνία, έστω και σιωπηρή, να τροποποιηθεί η αρχική σύμβαση, καθόσον η νεότερη συμφωνία καταργεί αυτήν περί εγγράφου τροποποίησης της αρχικής συμφωνίας (ΑΠ 776/2018, ΑΠ 1842/2013, ΑΠ 424/2011, ΑΠ 766/2003).

Τέλος, τυπικές (δηλαδή πρέπει να γίνονται με συγκεκριμένο έγγραφο) είναι κάποιες κατηγορίες συμβάσεων που απαιτούν "αυξημένη περίσκεψη". Χαρακτηριστική, εδώ, η πώληση (369 ΑΚ), η μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου (1033 ΑΚ), η εγγύηση (849 ΑΚ) και η δωρεά (498 παρ. 2 ΑΚ)