Σημαντική ρύθμιση για τις ένορκες βεβαιώσεις με τον Ν. 4842/2021

Με το άρθρο 21 του νόμου 4842/2021 (ΦΕΚ Α 190) «Ταχεία πολιτική δίκη, προσαρμογή των διατάξεων της πολιτικής δικονομίας για την ψηφιοποίηση της πολιτικής δικαιοσύνης, άλλες τροποποιήσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης» επήλθαν σημαντικές ρυθμίσεις αναφορικά με τις ένορκες βεβαιώσεις .

Ειδικότερα: Με το άρθρο 21 αυτού γίνεται αντικατάσταση του άρθρου 421 ΚΠολΔ που προβλέπει τα όργανα λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων που προορίζονται για δικαστική χρήση και για πρώτη φορά καθιερώνεται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας η δυνατότητα λήψης τους ενώπιον δικηγόρου, παράλληλα με την δυνατότητα που υπάρχει μέχρι τώρα να δίνεται ενώπιον ειρηνοδίκη ή συμβολαιογράφου.

Η ρύθμιση αυτή με την οποία γίνεται διεύρυνση των οργάνων λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων είναι θετική καθόσον στηρίχθηκε στο αίτημα της ΕνΔΕ που , υποβλήθηκε στον κ. Υπουργό Δικαιοσύνης ( με αριθμ. πρωτοκ. 42/9.2.2021) κατόπιν λήψης σχετικής απόφασης του Δ.Σ .Σημειωτέον ότι το πλήρες αίτημα της Ενωσης ήταν : « α) Να καθιερωθεί η δυνατότητα λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον δικηγόρου και παράλληλα να καταργηθεί η σχετική αρμοδιότητα των Ειρηνοδικών με ανάλογη τροποποίηση του άρθρου 421 ΚΠολΔ),β) να διερευνηθεί η δυνατότητα λήψης ενόρκων βεβαιώσεων από τους Δικηγορικούς Συλλόγους της Χώρας, ως ΝΠΔΔ» , σύμφωνα με την από 12.1.2021 μελέτη της Επιτροπής Ειρηνοδικών η οποία επισυνάφθηκε στην αίτηση της Ενωσης.

Το εν λόγω ζήτημα των ενόρκων βεβαιώσεων τέθηκε από την υπογράφουσα το παρόν, ως εκπρόσωπο τότε της Ενωσης και τον συνάδελφο Γεώργιο Δελή που είχε ορισθεί από την Διοίκηση του Ειρηνοδικείου Αθηνών , για πρώτη φορά στην Ομάδα Εργασίας για την αξιολόγηση του ν. 4335/2015 .Ειδικότερα στο πόρισμα της Ομάδας που κατατέθηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης τον Ιανουάριο 2020 αναφέρονται τα εξής:

« Αναφορικά με τις ένορκες βεβαιώσεις.

Με βάση τις απαντήσεις από τα Ειρηνοδικεία στο ως άνω συμπληρωματικό ερωτηματολόγιο συλλογής στατιστικών δεδομένων προέκυψε ότι έχει επέλθει ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση των ενόρκων βεβαιώσεων που δίνονται ενώπιον Ειρηνοδίκη με σκοπό να χρησιμοποιηθούν σε δίκη, ως επώνυμο αποδεικτικό μέσο. Ενδεικτικά καταγράφεται η περίπτωση του Ειρηνοδικείου Πατρών όπου κατά τα έτη 2013-2015 λήφθηκαν συνολικά 15 ένορκες βεβαιώσεις και κατά τα έτη 2016-2018 λήφθηκαν 1.356, ενώ στο Ειρηνοδικείο Αθηνών κατά τα έτη 2016-2018 λήφθηκαν συνολικά 18.520 ένορκες βεβαιώσεις. Πρέπει να επισημανθεί ότι στο εν λόγω Ειρηνοδικείο για τη λήψη των ενόρκων αυτών βεβαιώσεων απασχολούνται καθημερινά 3 Ειρηνοδίκες ( ήτοι 60 τουλάχιστον κάθε μήνα) , οι οποίοι λαμβάνουν απλώς τις ένορκες βεβαιώσεις χωρίς καμμιά άλλη αρμοδιότητα επ’ αυτών, ενώ επί πλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός της δυσλειτουργίας που προκαλείται στα μονοεδρικά (κυρίως επαρχιακά) Ειρηνοδικεία. Ωστόσο, η λήψη ενόρκων βεβαιώσεων δεν συνιστά δικαιοδοτικό έργο, καθόσον σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 423παρ 2. ΚΠολΔ « Ενστάσεις και αιτήσεις εξαίρεσης εκείνου, που δίδει τη βεβαίωση, καταχωρίζονται στο προοίμιο της ένορκης βεβαίωσης κρίνονται όμως από το Δικαστήριο» . Ετσι λοιπόν υποβλήθηκε η πρόταση η λήψη των ενόρκων βεβαιώσεων « να γίνεται ενώπιον του δικαστικού γραμματέα είτε αποκλειστικά του Ειρηνοδικείου είτε του γραμματέα του Δικαστηρίου, ενώπιον του οποίου εκκρεμεί ή πρόκειται να εγερθεί η αγωγή». Ωστόσο τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εργασίας πρότειναν τη διατήρηση της ισχύουσας νομοθετικής ρύθμισης, κρίνοντας ότι η ανάθεση της πιο πάνω αρμοδιότητας στο δικαστικό γραμματέα ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα, ως προς την εγκυρότητα του εν λόγω αποδεικτικού μέσου».

Εν συνεχεία και εν όψει της πανδημίας που ξεκίνησε στην χώρα μας τον Μάρτιο 2020 , η Ενωση με το απο 30.4.2020 και αριθμό πρωτ. 200 έγγραφό της ΄ προς τον κ. Υπουργό Δικαιοσύνης, -με θέμα την ανάγκη τήρησης αναγκαίων μέτρων προστασίας μεταξύ άλλων και στην διαδικασία της λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων στα Ειρηνοδικεία προς αποφυγή του συνωστισμού λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού- ζήτησε το πρώτον να εξετασθεί το ζήτημα και να ληφθεί έγκαιρα κάθε αναγκαίο μέτρο. Είχε προηγηθεί το απο 5.5.2020 έγγραφο εμού και του συναδέλφου Γεωργίου Δελή που αναρτήθηκε αυθημερόν στην επίσημη ιστοσελίδα της ΕνΔΕ, με το οποίο προτεινόταν η προσαρμογή των διατάξεων του ΚΠολΔ στις νέες συνθήκες με σκοπό την αποφυγή του συνωστισμού στους χώρους των Ειρηνοδικειακών καταστημάτων με την υιοθέτηση, επιπλέον των προβλεπόμενων στην διάταξη του άρθρου 421 ΚΠολΔ, τρόπων, και της δυνατότητας λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων παρουσία των πληρεξουσίων δικηγόρων των διαδίκων, στο Δικηγορικό γραφείο του υπερ ου εντολοδόχου, και, μετέπειτα, η κατάθεσή τους στο Δικαστικό Γραμματέα, ο οποίος θα την καταχωρεί στα οικεία βιβλία και θα της δίνει μοναδικό αριθμό, προκειμένου εν συνεχεία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια Δίκης ,κατά τα πρότυπα συγγενών δικονομικών τάξεων. Η πρόταση αυτή παρουσιάσθηκε απο την Ενδε, μεταξύ άλλων εναλλακτικών προτάσεων, στην σύσκεψη των θεσμικών φορέων υπό την προεδρία του Υφυπουργού Δικαιοσύνης κ. Κράνη, που έλαβε χώρα την 6.5.2020 στα γραφεία του ΔΣΑ , εν συνεχεία ως λύση εφικτή, υιοθετήθηκε απο τη Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της Χώρας και τελικά νομοθετήθηκε με το αρ. 74 παρ. 6 ν. 4690/2020 και τις διαδοχικές ΚΥΑ που εκδόθηκαν σχετικά με την λειτουργία των Δικαστηρίων.

Εξάλλου όπως αναφέρεται στην από 12.1.2021 μελέτη της Επιτροπής Ειρηνοδικών (η οποία αποτέλεσε την βάση συζήτησης και λήψης απόφασης του Δ.Σ της Ενδε) , με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του ΔΣΑ, το διάστημα από 1.7.2020 έως 31.12.2020 είχαν ληφθεί 3.803 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον Δικηγόρου. Το ίδιο διάστημα στο Ειρηνοδικείου Αθηνών ελήφθησαν 3.468 ένορκες βεβαιώσεις για δικαστική χρήση. Ο νομικός κόσμος, δηλαδή, έχει, ήδη, αποδεχτεί τη δυνατότητα λήψης ένορκης βεβαίωσης από Δικηγόρο, η οποία χρειάζεται ακόμα χρόνο να εμπεδωθεί, ιδίως, στην επαρχία, ενώ, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το διάστημα του lockdown η λήψη της ένορκης βεβαίωσης ενώπιον Ειρηνοδίκη ελάμβανε χώρα ατελώς, κατά την ΚΥΑ 44564/28.9.2020.

Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, η νέα διάταξη σίγουρα κινείται προς την θετική κατεύθυνση και αποτελεί μια πολύ σημαντική και ρηξικέλευθη ρύθμιση στο θεσμό των ενόρκων βεβαιώσεων . Ωστόσο ευελπιστούμε σύντομα να γίνει συνείδηση ότι το έργο αυτό της λήψης ενόρκων βεβαιώσεων δεν είναι δικαιοδοτικό ,ώστε να υπάρχει λόγος να παραμένει η παράλληλη αρμοδιότητα ενός δικαστικού οργάνου ως οργάνου λήψης τους και να απασχολείται ένας τόσο μεγάλος αριθμός Ειρηνοδικών με καθήκον που όχι μόνο δεν του ανήκει αλλά επί πλέον του στερεί πολύτιμες ώρες από τα πραγματικά δικαιοδοτικά του καθήκοντα με κυρίαρχο εκείνο την έκδοση δικαστικών αποφάσεων. Η αρμοδιότητα αυτή που ανάγεται στο απώτερο παρελθόν και που θεμελιώθηκε στην αρχή εθιμικά και εκτός δικονομικού πλαισίου [1] ,συνδέθηκε όλως εσφαλμένα με το θεσμό των Ειρηνοδικείων και τα καθήκοντα του Ειρηνοδίκη και αποκρυσταλλώθηκε με το τρόπο αυτό στην συνείδηση των πολιτών με την πάροδο των ετών . Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Ομάδα Εργασίας για την αξιολόγηση του νόμου 4335/2015 όπου ,όπως προανέφερα ,τέθηκε για πρώτη φορά το ζήτημα , η πρώτη αντίδραση θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως «ξάφνιασμα» και η αιτιολογία για την μη προώθηση οποιασδήποτε αλλαγής ήταν ακριβώς ο δισταγμός των μελών της Ομάδας μήπως τυχόν δημιουργηθεί ζήτημα έλλειψης κύρους, χωρίς την παρουσία του Δικαστή. Θα πρέπει όμως να γίνει πλήρως κατανοητό ότι ούτε δικαιοδοτικό έργο αποτελεί ,ούτε το επιχείρημα του κόστους για την λήψη της είναι ο λόγος για να παραμένει αυτή ακόμη ως αρμοδιότητα των Ειρηνοδικών , έτσι ώστε σε δεύτερο πλην άμεσο χρόνο να ληφθεί νομοθετική πρωτοβουλία για την πλήρη κατάργησή της .Σε κάθε περίπτωση ωστόσο αξίζει να τονισθεί ότι με την συγκεκριμένη πρωτοποριακή ρύθμιση για τις ένορκες βεβαιώσεις, που αποτελεί ένα θετικό βήμα για την απαγκίστρωση από ζητήματα που πλέον δεν θεωρούνται αυτονόητα και δεδομένα, αποδεικνύεται ότι κάθε σοβαρή και τεκμηριωμένη προσπάθεια των εκπροσώπων μας στην Ενδε που καταλήγει σε επίσης σοβαρές και υλοποιήσιμες προτάσεις προς το αρμόδιο Υπουργείο Δικαιοσύνης μπορούν να μας καταστήσουν αξιόπιστους συνομιλητές και να επιφέρουν την επίλυση χρονίων παθογενειών στο χώρο της Δικαιοσύνης.

[1] Βλ. αναλυτικά την ιστορική τους πορεία : Επιτροπή Ειρηνοδικών της ΕΔΕ «Ένορκες Βεβαιώσεις ενώπιον Ειρηνοδίκη» δημοσ. στην ιστοσελίδα της Ενδε.