Αμέλεια τραπεζικών υπαλλήλων: Επένδυση χωρίς εντολή σε τραπεζικό ομόλογο (ΑΠ 114/2022)

Απορρίφθηκε αίτηση αναίρεσης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, σε υπόθεση αγωγής αποζημίωσης από αδικοπραξία, κατόπιν επένδυσης από προστηθέντες υπαλλήλους της  Τράπεζας ποσών σε τραπεζικό ομόλογο χωρίς εντολή και γνώση των πελατών της Τράπεζας (ΑΠ 114/2022).

Με τον πρώτο λόγο αναίρεσης, η Τράπεζα προέβαλε τον ισχυρισμό ότι το Εφετείο δέχθηκε ισχυρισμούς, οι οποίοι δεν προτάθηκαν από τους ενάγοντες. Συγκεκριμένα, με την αγωγή τους οι ενάγοντες επικαλέστηκαν δόλια παραπλάνησή τους από τους προστηθέντες υπαλλήλους της Τράπεζας, με τη χωρίς εντολή και γνώση τους επένδυση των χρημάτων τους σε τραπεζικό ομόλογο, και επικουρικά αμελή συμπεριφορά τούτων. Η προσβαλλόμενη απόφαση τελικά έκανε δεκτό ότι  οι προστηθέντες υπάλληλοι της Τράπεζας παρέλειψαν, υπαιτίως, επιδεικνύοντας αμέλεια, την υποχρέωσή τους να τους ενημερώσουν και να τους διαφωτίσουν σχετικά με τα χαρακτηριστικά της επένδυσης, την οποία τους υπέδειξαν να επιχειρήσουν, με συνέπεια οι ενάγοντες να μην έχουν κατανοήσει, τουλάχιστον, τους κινδύνους να υποστούν απώλεια του κεφαλαίου τους.

Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε πως, εν προκειμένω, δεν μεταβάλλεται, κατά τα ουσιώδη στοιχεία, η επικουρική ιστορική βάση της αγωγής, αλλά συγκεκριμενοποιείται, με βάση τα περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, έστω και αν αυτά δεν συμπίπτουν πλήρως με τα εκτιθέμενα στην αγωγή. Συνεπώς, έκρινε ότι δεν μεταβάλλεται ριζικά η έννοια της αμέλειας ούτε προσδίδεται σε αυτήν εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο σε σχέση με το αντίστοιχο περιεχόμενο της αγωγής, απορρίπτοντας τον σχετικό λόγο αναίρεσης.

Περαιτέρω, απορριπτέος κρίθηκε και ο λόγος αναίρεσης σχετικά την με την προβληθείσα από την Τράπεζα ένσταση περί συνυπολογισμού κέρδους και ζημίας, ώστε να αφαιρεθεί από την θετική ζημία των εναγόντων η ωφέλεια που αποκόμισαν από τους τόκους, τους οποίους εισέπραξαν, για το χρονικό διάστημα που κατείχαν το επίδικο ομόλογο.

Το ανώτατο δικαστήριο, συμφώνως προς τη γνώμη του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, έκρινε ότι δεν συντρέχει, εν προκειμένω, περίπτωση συνυπολογισμού ζημίας και κέρδους. Τούτο διότι, ναι μεν τα ποσά από τους τόκους αποτελούν κέρδος των εναγόντων από τον τίτλο που κατείχαν, πλην όμως, το κέρδος αυτό δεν προέρχεται από τη ζημία που αυτοί υπέστησαν, εξαιτίας της απώλειας του κεφαλαίου τους, αλλά από την παραχώρηση του κεφαλαίου αυτού στην τράπεζα, η οποία το εκμεταλλεύθηκε, αποδίδοντας τους συμφωνημένους καρπούς του.

Κρίθηκε δε ότι ο προτεινόμενος συνυπολογισμός αντίκειται στην καλή πίστη, η οποία δεν ανέχεται το κέρδος από το ζημιογόνο γεγονός να αποβεί σε ωφέλεια του ζημιώσαντος.

Απόσπασμα απόφασης

Περαιτέρω, από την επιτρεπτή, κατ' άρθρο 561 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ., επισκόπηση της προσβαλλόμενης απόφασης, κατά το ενδιαφέρον τον αναιρετικό έλεγχο κεφάλαιο αυτής, προκύπτει ότι το Εφετείο διέλαβε τα εξής: «Οι ενάγοντες είναι σύζυγοι... το έτος 2005, που συνταξιοδοτήθηκαν, λαμβάνοντας ως αποζημίωση το ποσό των 200.000 ευρώ. Θέλοντας να επενδύσουν τα χρήματα τους αυτά, απευθύνθηκαν στο υποκατάστημα της εναγομένης στη Ρόδο, όπου ήταν η κατοικία τους... Επιθυμούσαν οι ενάγοντες να τοποθετήσουν τα χρήματα τους σε μια επένδυση με υψηλότερη απόδοση από εκείνη της προθεσμιακής κατάθεσης, στην οποία είχαν αρχικά τοποθετήσει το ποσό αυτά, αλλά εξίσου ασφαλή. Ο τότε διευθυντής του καταστήματος τους πρότεινε να επενδύσουν το ποσό αυτά σε τρία ομόλογα, των οποίων εγγυήτριες για την πληρωμή τους στο χρόνο λήξης τους ήταν οι τραπεζικές εταιρείες ΕΓΝΑΤΙΑ, ΑΣΠΙΣ και ΑΤΤΙΚΑ, αντιστοίχως. Έτσι, οι ενάγοντες διέθεσαν το άνω ποσό για την αγορά των ομολόγων και συγκεκριμένα ενός ομολόγου της ΕΓΝΑΤΙΑ Τράπεζας, ονομαστικής αξίας 50.000 ευρώ, τριετούς διάρκειας, το οποίο πληρώθηκε κανονικά κατά τη λήξη του, ενός ομολόγου με την ονομασία Attica Funds, έκδοσης της θυγατρικής εταιρείας της ΑΤΤΙΚΑ τράπεζας Attica Funds Pls, στο οποίο τοποθέτησαν το ποσό των 65.876,69 ευρώ, δεκαετούς διάρκειας, λήξης την 24-3-2015, το οποίο, όμως οι ενάγοντες αποδεχόμενοι πρόταση της ΑΤΤΙΚΑ τράπεζας το εξαγόρασαν στο 60% της αξίας του, την 30-9-2013, ενώ σ' αυτούς (επενδυτές), που το κατείχαν κατά τη λήξη του (24-3-2015) η εν λόγω τράπεζα κατέβαλε το 100% της ονομαστικής του αξίας και τέλος το επίδικο ομόλογο …, με την ονομασία Aspis Funds Pls, έκδοσης της θυγατρικής εταιρείας της ΑSPIS ΒΑΝΚ, ΑSPIS ΡΙΝΑΝCΕ ΡΙC, την 10-2-2015, στο οποίο τοποθέτησαν το ποσό των 86.276 ευρώ... Οι ενάγοντες σχετικώς με το τελευταίο επίδικο ομόλογο ελάμβαναν έως την 10-11-2011 τους συμφωνημένους τόκους και συγκεκριμένα έλαβαν 22.018,64 ευρώ... τον Δεκέμβριο του έτους 2011... ανακλήθηκε η άδεια λειτουργία της εγγυήτριας του ομολόγου ΑSΡΙS ΒΑΝΚ, λόγω ανεπάρκειας των κεφαλαίων της... Οι ενάγοντες γνώριζαν πολύ καλά ότι αγοράζουν τρία ομόλογα συγκεκριμένης διάρκειας και λήξης, καθόσον επιθυμούσαν να επενδύσουν τα χρήματα τους, προσδοκώντας μεγαλύτερη απόδοση από εκείνη της προθεσμιακής, στην οποία τα είχαν αρχικά τοποθετήσει... Το επίδικο ομόλογο ήταν προϊόν μειωμένης διασφάλισης, κατά την έκδοση του... αυξημένου επενδυτικού κινδύνου... και μειωμένης διασφάλισης... Περαιτέρω, οι αρμόδιοι υπάλληλοι της εναγομένης, κατά την παροχή των επενδυτικών τους συμβουλών προς τους ενάγοντες, τον Αύγουστο του 2005, παρότι είχαν ενημέρωση για το ως άνω επενδυτικό προϊόν, δεδομένου ότι είχαν γνώση ως εκ της αρμοδιότητας των, του ως άνω ενημερωτικού δελτίου της εκδότριας του άνω ομολόγου που κυκλοφόρησε στις 28-2-2005, δηλαδή, πριν την επίδικη επένδυση και γνώριζαν ότι επρόκειτο για επενδυτικό προϊόν μειωμένης διασφάλισης καθώς και την πιθανότητα απώλειας των κεφαλαίων των επενδυτών, δεν αποδείχθηκε ότι ενημέρωσαν τους ενάγοντες εγγράφως αλλά ούτε και προφορικώς για τα προαναφερόμενα ειδικότερα χαρακτηριστικά της προτεινόμενης από τους ίδιους επένδυσης και για τους κινδύνους που διέτρεχαν, ενόψει και της προαναφερόμενης πιστοληπτικής διαβάθμισης του επίδικου ομολόγου αλλά και της εγγυήτριας τράπεζας. Ούτε βεβαίως αποδείχθηκε ότι ήλεγξαν την καταλληλότητα του για τους ενάγοντες, με βάση την επενδυτική τους εμπειρία καθώς και την προθυμία τους για διακινδύνευση, καθόσον αυτοί επιθυμούσαν... τοποθέτηση των χρημάτων τους σε μια ασφαλή επένδυση, αποδοτικότερη από εκείνη της προθεσμιακής κατάθεσης και όχι μειωμένης διασφάλισης, όπως το επίδικο ομόλογο... Λόγω των ως άνω παραλείψεων των εναγομένων, οι ενάγοντες πίστευαν πεπλανημένα ότι η επένδυση τους ήταν εξασφαλισμένη, τουλάχιστον, ως προς το κεφάλαιο, ενώ ο κίνδυνος που αναλάμβαναν ήταν, μόνον ως προς την απόδοση της επένδυσης. Οι ενάγοντες δεν ήταν γνώστες των χρηματοοικονομικών επενδύσεων... υπάγονται στην έννοια του καταναλωτή και πρέπει να τύχουν προστασίας του ν. 2251/1994, διότι δεν υπερβαίνουν το πρότυπο του μέσου αποταμιευτή... και δεν μπορεί να θεωρηθούν κατ' αντικειμενική κρίση ως επαγγελματίες στο πλαίσιο της συγκεκριμένης συναλλαγής..., οι δε προστηθέντες υπάλληλοι της εναγομένης παρέλειψαν, υπαιτίως, επιδεικνύοντας αμέλεια, την υποχρέωση τους να τους ενημερώσουν και να τους διαφωτίσουν σχετικά με τα ανωτέρω αναφερόμενα χαρακτηριστικά της επένδυσης, την οποία τους υπέδειξαν να επιχειρήσουν, με συνέπεια οι συγκεκριμένοι διάδικοι να μην έχουν κατανοήσει, τουλάχιστον, τους κινδύνους να υποστούν απώλεια του κεφαλαίου...». Από τις ανωτέρω παραδοχές καταδεικνύεται ότι δεν μεταβάλλεται, κατά τα ουσιώδη στοιχεία, η επικουρική ιστορική βάση της αγωγής, αλλά συγκεκριμενοποιείται, με βάση τα περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, έστω και αν αυτά δεν συμπίπτουν πλήρως με τα εκτιθέμενα στην αγωγή και, συνεπώς, δεν μεταβάλλεται ριζικά η έννοια της αμέλειας ούτε προσδίδεται σ' αυτήν εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο σε σχέση με το αντίστοιχο περιεχόμενο της αγωγής.

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο dsanet.gr.