Πιλοτική δίκη: Αγωγή δικηγόρου συνταξιούχου που υπέστη περικοπές στη σύνταξή του (ΣτΕ 2166/2022)

Το Συμβούλιο της Επικρατείας, στο πλαίσιο πιλοτικής δίκης, εξέτασε αγωγή δικηγόρου  συνταξιούχου λόγω γήρατος κατά τις διατάξεις του Ν. 612/1977 των πρώην ΕΤΑΑ-ΤΑΝ και ΕΤΕΑΕΠ, ο οποίος έχει υποστεί περικοπές στις συντάξεις του δυνάμει των υποπαρ. ΙΑ5 και ΙΑ6 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012 (ΣτΕ 2166/2022).

Αρχικά το δικαστήριο έκρινε κατά πλειοψηφία ότι για το παραδεκτό της άσκησης της αγωγής δεν απαιτείται να αποδεικνύεται η ύπαρξη της επιδιωκόμενης χρηματικής αξίωσης του ενάγοντος, διότι η απόδειξη αυτή συναρτάται με το βάσιμο και όχι με το παραδεκτό της αγωγής, αλλά αρκεί η κατά την περ. β΄ της παρ. 1 του άρ. 73 Κ.Δ.Δ. επίκληση (έκθεση) στο δικόγραφο της αγωγής των πραγματικών περιστατικών και των λόγων που θεμελιώνουν κατά νόμο την αξίωση αυτή. Διάφορο δε ζήτημα αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία, ενόψει των πραγματικών περιστατικών που απλώς επικαλείται ο ενάγων για να θεμελιώσει την αξίωσή του, προκύπτει έλλειψη εννόμου συμφέροντός του προς άσκηση της αγωγής.

Περαιτέρω, το δικαστήριο επεσήμανε ότι, ανεξαρτήτως της αντισυνταγματικότητας και της αντίθεσης προς το άρ. 1 του 1ου Π.Π. της Ε.Σ.Δ.Α. των περικοπών των συντάξεων των εν γένει συνταξιούχων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που επιβλήθηκαν από τις διατάξεις των υποπαρ. ΙΑ5 και ΙΑ6 της παρ. ΙΑ του άρ. πρώτου Ν. 4093/2012, όπως τροποποιήθηκαν με το άρ. 34 του Ν. 4111/2013,  για τους λόγους που αναφέρονται στις  αποφάσεις ΣτΕ Ολ. 2287-2288/2015, μόνη η μη εξαίρεση από τις εν λόγω περικοπές των συνταξιούχων του Ν. 612/1977 (τυφλών) αυτή καθ’ εαυτήν:

(α) Δεν παραβιάζει τις σχετικές με την προστασία των ατόμων με αναπηρία διατάξεις του άρ. 21 Συντ. ούτε τις διατάξεις των άρ. 22 και 25 αυτού στο μέτρο που οι διατάξεις αυτές  κατοχυρώνουν, ως προς τα άτομα αυτά, το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου, αντίστοιχα.

Το άρ. 21 Συντ. έχει κατευθυντήριο χαρακτήρα και απευθύνει έντονη υπόδειξη προς τον νομοθέτη να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των ατόμων με αναπηρία και τη συμμετοχή τους στην οικονομική, επαγγελματική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Χώρας και δεν επιβάλλει τη θέσπιση υπέρ αυτών συγκεκριμένων ευνοϊκών συνταξιοδοτικών διατάξεων, πολλώ δε μάλλον τη θέσπιση εξαιρετικών ρυθμίσεων από μέτρα, η λήψη των οποίων στοχεύει στην εξυπηρέτηση υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος, όπως στην αντιμετώπιση της οξείας δημοσιονομικής κρίσης, ενώ ο έλεγχος από τα δικαστήρια της εκτίμησης του νομοθέτη ως προς τα ληπτέα προς προστασία των προσώπων αυτών μέτρα εξικνείται σε έλεγχο ορίων και δεν εκτείνεται σε έλεγχο της ορθότητάς της.

(β) Δεν είναι αντίθετη, από την άποψη της αναγκαιότητας λήψης μέτρων προς προστασία των ατόμων με αναπηρία, στο άρ. 1 του 1ου Π.Π. της Ε.Σ.Δ.Α. (κατά το οποίο δεν κατοχυρώνεται δικαίωμα σε σύνταξη ορισμένου ύψους, με συνέπεια να μην αποκλείεται, καταρχήν, διαφοροποίηση του ύψους της συνταξιοδοτικής παροχής ανάλογα με τις επικρατούσες εκάστοτε συνθήκες) ούτε στα άρ. 12 και 15 του Μέρους ΙΙ του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη και 2, 9 και 11 του Διεθνούς Συμφώνου για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα, ενόψει προεχόντως του ότι οι διατάξεις αυτές δεν παρέχουν μείζονα προστασία των εν λόγω ατόμων σε σχέση με τις σχετικές διατάξεις του άρ. 21 Συντ. 

(γ) Δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας λόγω του ότι οι διατάξεις των υποπαρ. ΙΑ.5 και ΙΑ.6 της παρ. ΙΑ του άρ. πρώτου του Ν. 4093/2012, όπως τροποποιήθηκαν με το άρ. 34 του ν. 4111/2013, προβλέπουν τέτοια εξαίρεση για τους συνταξιούχους των πρώην φορέων κοινωνικής ασφάλισης που λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα των παρ. 1 και 2 του άρ. 42 του Ν. 1140/1981.

Και τούτο, διότι οι συνταξιούχοι αυτοί δεν τελούν κάτω από τις ίδιες συνθήκες με συνταξιούχους που εμφανίζουν διαφορετική μορφή αναπηρίας, δεν συντρέχει δε παράβαση της αρχής της ισότητας σε περίπτωση διαφορετικής νομοθετικής αντιμετώπισης διαφορετικών παθήσεων ούτε επιβάλλεται η ίδια μεταχείριση διαφορετικών παθήσεων από την διάταξη του άρ. 21 παρ. 2 Συντ.

(δ) Δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας λόγω του ότι από τις υποπαρ. Β.3 και Β.4 της παρ. Β του άρ. πρώτου του ν. 4093/2012 προβλέπεται εξαίρεση από τις αντίστοιχες περικοπές των συντάξεων των ανάπηρων συνταξιούχων του Δημοσίου που φέρουν ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.

Και τούτο γιατί, προκειμένου περί ασφαλισμένων σε διαφορετικούς ασφαλιστικούς οργανισμούς ή ακόμα και στον ίδιο ασφαλιστικό οργανισμό, προερχόμενων όμως από συγχώνευση διαφορετικών ασφαλιστικών φορέων, με ειδικό μεταβατικό σύστημα διατάξεων, η τήρηση της αρχής της ισότητας ελέγχεται μόνο όσον αφορά την εξασφάλιση ελάχιστου καθεστώτος ισοδύναμης ασφαλιστικής προστασίας, περίπτωση που δεν συντρέχει εν προκειμένω.

(ε) Τέλος,  δεν παραβιάζει τις διατάξεις της Οδηγίας 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5.7.2006 για την εφαρμογή των αρχών των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης ούτε τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου της 27.11.2000 για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και στην εργασία.

Δείτε την περίληψη της απόφασης στο adjustice.gr.