Πότε μπορεί να αναβληθεί ή να διακοπεί η στερητική της ελευθερίας ποινή

Η στερητική της ελευθερίας ποινή, η φυλάκιση, αποτελεί το κατ’ εξοχήν κυρωτικό υλικό της ποινικής νομοθεσίας. Όταν εκδοθεί μία καταδικαστική απόφαση στερητικής της ελευθερίας ποινής εκτελείται, μόλις καταστεί αμετάκλητη, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά σε ειδικές περιπτώσεις. Αμετάκλητη καθίσταται μία απόφαση μόλις εκδοθεί, αν δεν επιτρέπεται οποιοδήποτε ένδικο μέσο εναντίον της ή μόλις παρέλθει η νόμιμη προθεσμία άσκησης του ενδίκου μέσου χωρίς να ασκηθεί αυτό ή μόλις απορριφθεί το ένδικο μέσο που επιτρέπεται κατά της απόφασης και ασκήθηκε εμπρόθεσμα, αλλά απορρίπτεται για οποιοδήποτε λόγο είτε ως απαράδεκτο είτε ως αβάσιμο νομικά και ουσιαστικά.

Ο νόμος όμως προβλέπει περιπτώσεις κατά τις οποίες η εκτέλεση της ποινής μπορεί να διακοπεί ή να αναβληθεί για συγκεκριμένους λόγους όπως ορίζονται στα άρθρα 555-559 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Συγκεκριμένα:

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΑΝΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ (άρθρο 555 ΚΠΔ)

Η εκτέλεση της στερητικής της ελευθερίας ποινής αναβάλλεται υποχρεωτικά, αν ο καταδικασμένος παρουσίασε μετά την καταδίκη του ψυχική ή διανοητική διαταραχή τέτοιας έντασης, ώστε να μην έχει συνείδηση της εκτελούμενης ποινής και συγχρόνως διατάσσεται ο εγκλεισμός του καταδίκου σε δημόσιο ψυχιατρείο ή γενικό νοσοκομείο, εφαρμοζόμενου αναλόγως και του άρθρου 70 ΠΚ.

Η αναβολή της εκτέλεσης στην περίπτωση αυτή είναι υποχρεωτική, εφόσον βέβαια το αρμόδιο δικαστήριο πεισθεί για τη συνδρομή της στη συγκεκριμένη περίπτωση, έστω και αν ο καταδικασθείς προσβλήθηκε πριν την καταδίκη, αλλά αυτή είτε δεν έγινε αντιληπτή είτε δεν λήφθηκε υπόψη από το δικαστήριο για την εφαρμογή του άρθρου 80, επειδή συντρέχει και εδώ ο ίδιος λόγος δηλαδή η έλλειψη της απαιτούμενης ικανότητας του καταδικασθέντος προς υποβολή σε εκτέλεση της ποινής, αρκεί να εξακολουθεί η ψυχική διανοητική διαταραχή κατά το χρόνο που πρόκειται να εκτελεσθεί η ποινή.

Πάντως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας του, εκείνος που καταδικάσθηκε εκτίει την ποινή του, από την οποία αφαιρείται ο χρόνος νοσηλείας του.

Την ανωτέρω αναβολή διατάσσει ύστερα από αίτηση του καταδίκου ή του εισαγγελέα το δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση.

ΔΥΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ (άρθρο 556 ΚΠΔ)

Επιπλέον, η εκτέλεση της στερητικής της ελευθερίας ποινής μπορεί να αναβληθεί -περιοριστικά- με αιτιολογημένη διάταξη του εισαγγελέα που έχει την επιμέλεια εκτέλεσης της ποινής, είτε αυτεπαγγέλτως είτε με αίτηση του καταδίκου, στις ακόλουθες περιπτώσεις :

α. Αν η γυναίκα που καταδικάσθηκε έχει συμπληρώσει πάνω από τρεις μήνες εγκυμοσύνης ή γέννησε πρόσφατα, μέχρις ότου παρέλθουν έξι το πολύ μήνες από τον τοκετό.

β. Στην περίπτωση που έχει ασκηθεί αίτηση ακύρωσης της απόφασης και εφόσον το διατάξει ο εισαγγελέας σύμφωνα με η διάταξη 430 ΚΠΔ.

γ. Αν η ποινή δεν υπερβαίνει τα τρία έτη, λόγω αποδεδειγμένων οικογενειακών ή επαγγελματικών αναγκών και έως έξι το πολύ μήνες για μία μόνο φορά.

δ. Αν εκείνος που καταδικάστηκε πάσχει από σοβαρή ασθένεια και η άμεση εκτέλεση της ποινής εμφανίζεται ως υπέρμετρα σκληρή μεταχείριση.

ε. Αν η ποινή έχει μετατραπεί σε χρηματική και δεν καθίσταται δυνατή από τον συλληφθέντα η καταβολή του ποσού της λόγω της μη λειτουργίας της αρμόδιας προς είσπραξη δημόσιας υπηρεσίας, όπως επίσης και στην περίπτωση του άρθρου 80 παρ. 6 ΠΚ. Η αναβολή, για το αναγκαίο προς εξαγορά της ποινής χρονικό διάστημα, διατάσσεται, έστω και προφορικά, από τον αρμόδιο εισαγγελέα πρωτοδικών του τόπου της σύλληψης.

ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ (άρθρο 557 ΚΠΔ σε συνδυασμό με το άρθρο 559, στοιχείο δ’ ΚΠΔ)

Η εκτέλεση της περιοριστικής της ελευθερίας ποινής που έχει αρχίσει μπορεί να διακοπεί και να διαταχθεί αποφυλάκιση αν εκείνος που εκτίει την ποινή νοσηλεύεται σε νοσοκομείο σύμφωνα με τις διατάξεις για τη νοσηλεία των κρατουμένων και αν εξαιτίας βαριάς νόσου βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, ώστε η συνέχιση της νοσηλείας του σε οποιοδήποτε τέτοιο νοσοκομείο να μην μπορεί να αποτρέψει ανήκεστη βλάβη της υγείας του ή κίνδυνο της ζωής του, μπορεί, αν η αποτροπή είναι δυνατή με νοσηλεία του σε άλλο νοσηλευτικό ίδρυμα που κατονομάζεται ειδικά, να ζητήσει να εισαχθεί σε αυτό για να συνεχίσει με δικές του δαπάνες τη νοσηλεία του. Η κατ’ οίκον νοσηλεία αποκλείεται. Σχετικά με την ανωτέρω αίτηση αποφαίνεται το δικαστήριο. Σε περίπτωση αποδοχής της αίτησης το δικαστήριο διατάσσει της διακοπή της εκτέλεσης της ποινής μέχρι πέντε μήνες, αλλά ο χρόνος αυτός μπορεί να παρατείνεται, εφόσον η ανάγκη διακοπής εξακολουθεί να υπάρχει.

*Ο Σοφιανός Σακκάς είναι δικηγόρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών με μεγάλη εμπειρία στο χειρισμό υποθέσεων Ποινικού Δίκαιου, Δίκαιου της Εκτέλεσης και Σωφρονιστικού Κώδικα.