Έκθεση της Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων για την Ελλάδα

Η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (ΕΠΒ - CPT) δημοσίευσε την έκθεση για την ad hoc επίσκεψή της στην Ελλάδα, η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 8 έως τις 11 Νοεμβρίου 2022, μαζί με την απάντηση των ελληνικών αρχών.

Η ΕΠΒ συστάθηκε με το άρθρο 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης  για  την  πρόληψη  των  βασανιστηρίων  και   της  απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, όπως αυτή κυρώθηκε με τον ν.1949/1991 (ΦΕΚ τ.Α΄ 83/31-5-1991), με αντικείμενο την εξέταση της μεταχείρισης προσώπων που έχουν στερηθεί την ελευθερία τους και με σκοπό την ενίσχυση, αν  υπάρχει  ανάγκη, της προστασίας τους από βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία. Σύμφωνα με το άρθρο 7 της Σύμβασης, η Επιτροπή οργανώνει επισκέψεις σε κάθε  περιοχή της δικαιοδοσίας των Μερών, όπου κρατούνται  πρόσωπα,  τα  οποία  με εντολή δημόσιας αρχής, έχουν στερηθεί την ελευθερία τους.

Κύριος στόχος της επίσκεψης ήταν να εξεταστούν η μεταχείριση και οι συνθήκες διαβίωσης των ατόμων που κρατούνται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού (το Νοσοκομείο).

Η ΕΠΒ διαπίστωσε ότι σε κάθε περίπτωση το Νοσοκομείο εξακολουθεί να είναι φυλακή τόσο ως προς το σχεδιασμό όσο και ως προς τη λειτουργία του. Περαιτέρω, η υποσχεθείσα μεταφορά της ευθύνης λειτουργίας του Νοσοκομείου στο Υπουργείο Υγείας δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί. Οι ασθενείς του Νοσοκομείου κρατούνται σε υπερπλήρεις και ερειπωμένους χώρους και τους προσφέρονται ελάχιστες εποικοδομητικές δραστηριότητες. Η θεραπεία βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στη φαρμακοθεραπεία, χωρίς να προσφέρονται πραγματικές δραστηριότητες εργοθεραπείας. Δεν υπήρχαν ατομικά σχέδια θεραπείας και η τήρηση αρχείων ήταν ανεπαρκής. Η κατάσταση επιδεινωνόταν από την άθλια στελέχωση: δεν υπήρχε μόνιμος ψυχίατρος, ενώ υπήρχε μόνο ένας πλήρως εκπαιδευμένος νοσηλευτής για 170 ασθενείς. Η καθημερινή διαχείριση του νοσοκομείου είχε αφεθεί στα χέρια μιας μικρής ομάδας αφοσιωμένων σωφρονιστικών υπαλλήλων χωρίς επίσημη εκπαίδευση σε θέματα ψυχικής υγείας. Η έκθεση εκφράζει επίσης ανησυχίες για την απουσία πολιτικής περιορισμού και για τον τρόπο με τον οποίο διερευνώνται οι θάνατοι στο νοσοκομείο.

Η ΕΠΒ επισκέφθηκε επίσης την πρόσφατα δημιουργηθείσα μονάδα διεμφυλικών στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού, όπου οι συνθήκες διαβίωσης που παρέχονται αποτελούν τεράστια βελτίωση σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν στις φυλακές Κέρκυρας το 2021. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν περισσότερα για την ανάπτυξη ενός σαφούς πλαισίου πολιτικής για τα διεμφυλικά άτομα στις φυλακές, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτόκολλα για θέματα όπως οι έρευνες, η στελέχωση με προσωπικό, η υγειονομική περίθαλψη και θεραπεία και η πρόσβαση σε εποικοδομητικές δραστηριότητες.

Μια στοχευμένη επίσκεψη επαναξιολόγησης στην Ειδική Πτέρυγα Γ΄ στις Ανδρικές Φυλακές Κορυδαλλού αποκάλυψε ότι οι συνθήκες διαβίωσης για τα άτομα που κρατούνται στη μονάδα παρέμεναν προσβλητικές για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι ισοδυναμούν με απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Τα κελιά ήταν βρώμικα, ανθυγιεινά, ετοιμόρροπα και υπερπλήρη. Παρόλο που οι αρχές έσπευσαν να αναλάβουν δράση για την ανακαίνιση της μονάδας, αυτή παραμένει εξαιρετικά υπερπλήρης με κάθε άτομο να εξακολουθεί να έχει λιγότερο από 2 τετραγωνικά μέτρα χώρου διαβίωσης.

Γενικότερα, η ΕΠΒ επαναλαμβάνει τη σημασία της λήψης δραστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού σε πολλά σωφρονιστικά καταστήματα. Η ΕΠΒ υπογραμμίζει επίσης για άλλη μια φορά την ανάγκη να αναπτυχθεί ένα αναθεωρημένο στρατηγικό σχέδιο με σαφή χρονοδιαγράμματα και οικονομικό κόστος.

Στην απάντησή τους, οι ελληνικές αρχές παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται για την εφαρμογή των συστάσεων που διατυπώνονται στην έκθεση της ΕΠΒ, ενώ παράλληλα αναφέρονται στους περιορισμούς υπό τους οποίους ενεργεί η διοίκηση των φυλακών.

​Από την ανακοίνωση της ΕΠΒ

Η έκθεση της Επιτροπής είναι διαθέσιμη εδώ: https://rm.coe.int/1680ac59d6

Η απάντηση της Ελληνικής Κυβέρνησης είναι διαθέσιμη εδώ: https://rm.coe.int/1680ac59d7

Πληροφορίες για το έργο και την αποστολή της Επιτροπής είναι διαθέσιμες εδώ: https://rm.coe.int/16806dbbf7