Αστική ευθύνη για πυρκαγιά σε δημόσιο ψυχιατρικό νοσοκομείο (ΔΠΑ 14122/2023)

Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών επιδίκασε εύλογη χρηματική ικανοποίηση σε συγγενείς νοσηλευόμενου σε δημόσιο ψυχιατρικό νοσοκομείο, ο οποίος πέθανε κατά την εκδήλωση πυρκαγιάς σε αυτό (ΔΠΑ 14122/2023).

Αρχικά, το δικαστήριο έκρινε ότι απαραδέκτως η αγωγή στρέφεται κατά φυσικών προσώπων οργάνων του εναγομένου δημοσίου νοσοκομείου, διότι κατ’ αυτών γεννάται διαφορά ιδιωτικού δικαίου υπαγόμενη στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, καθώς και κατά του Ελληνικού Δημοσίου, λόγω άσκησης εκ μέρους του πλημμελούς εποπτείας επί του εναγόμενου νοσοκομείου.

Ιδίως ως προς την παθητική νομιμοποίηση του Ελληνικού Δημοσίου, το δικαστήριο τόνισε ότι, μετά τη δημοσίευση του ν. 3329/2005, το οργανωτικό σχήμα του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όπως είχε διαμορφωθεί με το ν. 2889/2001, αναμορφώθηκε ουσιωδώς. Ειδικότερα, τα Νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ., τα οποία αποτελούσαν, αρχικά, ν.π.δ.δ., εν συνεχεία δε είχαν μετατραπεί σε αποκεντρωμένες και ανεξάρτητες υπηρεσιακές μονάδες του οικείου Περιφερειακού Συστήματος Υγείας, χωρίς νομική προσωπικότητα, αλλά με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, διατηρώντας τη διαχείριση της περιουσίας τους, μετετράπησαν, εκ νέου, με το νόμο 3329/2005 σε αυτοτελή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ.Κ.Α.). Υπό το νέο αυτό οργανωτικό σχήμα, αποτελούν πλέον διακριτή βαθμίδα της υγειονομικής πυραμίδας της χώρας, έχουν δικά τους όργανα και προϋπολογισμό, εκπροσωπούνται από το Διοικητή τους και υπόκεινται στον έλεγχο και την εποπτεία του διοικητή της αντίστοιχης Υγειονομικής Περιφέρειας.

Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τα όργανα του εναγομένου, ως ψυχιατρικού θεραπευτικού καταστήματος, είναι επιφορτισμένα με το ιδιαίτερο καθήκον και την υποχρέωση, πέραν την διάγνωσης, θεραπείας και ανάρρωσης των ψυχικά νοσούντων ασθενών αυτού, για την πλήρη επίβλεψη, την ασφαλή φύλαξη των νοσηλευόμενων σε αυτό και τη λήψη μέτρων για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για αυτούς, την προστασία τους από οποιαδήποτε βλάβη στο χώρο του και την αποτροπή έκθεσής τους σε κίνδυνο, ενόψει μάλιστα των ιδιαίτερων συνθηκών της συγκεκριμένης υπηρεσίας και της ψυχικής και νοητικής κατάστασης των ασθενών.

Ανεξαρτήτως της αιτίας και του τρόπου πρόκλησης της επίδικης πυρκαγιάς, το δικαστήριο έκρινε πως τα αρμόδια για την διοίκηση, οργάνωση και λειτουργία όργανα του εναγόμενου νοσοκομείου δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα και δεν προέβησαν στις ενέργειες, που όφειλαν ως εκ των καθηκόντων τους, προκειμένου να αποφευχθεί η εκδήλωση της πυρκαγιάς και να μην απολέσει τη ζωή του ο νοσηλευόμενος σε αυτό αδελφός των εναγόντων. Το εναγόμενο με ειδικευμένο προσωπικό για την παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σε ψυχικώς ή νοητικώς πάσχοντες που δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν ή να αξιολογούν ορθά τους κινδύνους που ενέχουν οι ενέργειές τους, δια των αρμοδίων οργάνων του, όφειλε και μπορούσε να επιβάλει στους νοσηλευόμενους τους σχετικούς με την ασφάλεια τόσο των ίδιων όσο και του προσωπικού του νοσοκομείου κανονισμούς ή οδηγίες, δεδομένου μάλιστα ότι σύμφωνα και με τις εφαρμοστέες διατάξεις απαγορεύεται η κατοχή αναπτήρα και τσιγάρων από τους ασθενείς.

Συγκεκριμένα, τα όργανα του εναγομένου (Διοίκηση, ιατροί και νοσηλευτές) δεν προέβησαν στην ασφαλή επίβλεψη και φύλαξη ιδιαιτέρως επικίνδυνου ασθενούς του, ώστε είτε να παρεμποδιστεί, κατά τρόπο αποτελεσματικό, δια της διενέργειας του ενδεδειγμένου και επιβαλλόμενου από τα πράγματα ελέγχου, η προμήθεια σε αυτόν από τρίτους ή η κατοχή από τον ίδιο στο θάλαμό του επικίνδυνων ή/και εν δυνάμει επικίνδυνων αντικειμένων, εν όψει της νοσηρής κατάστασης της νοητικής και ψυχικής του υγείας, είτε να εξασφαλισθεί η αμέσως μετά τα επισκεπτήρια έγκαιρη αφαίρεση ή απομάκρυνση τέτοιων αντικειμένων από τον ασθενή και μάλιστα, παρά τις όποιες αντιδράσεις αυτού ή των συγγενών του.

Λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις του επιχειρησιακού σχεδίου ΠΕΡΣΕΑΣ, την αποδεδειγμένη μη διενέργεια πρόσφατης εκπαίδευσης του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού και γενικά όλων των εργαζομένων του εναγομένου σε θέματα πυρόσβεσης σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο ΠΕΡΣΕΑΣ, καθώς και ότι το προσωπικό του εναγομένου δεν γνώριζε την ύπαρξη του τελευταίου σχεδίου εκτάκτων αναγκών, τα αμφίβολης λειτουργικότητας υπάρχοντα μέτρα πυρασφάλειας – πυροπροστασίας του εναγόμενου, καθόσον δεν είχε λάβει χώρα αναγόμωση των πυροσβεστήρων του οικείου τμήματος του εναγομένου νοσοκομείου, για τον έλεγχο και τη συντήρηση των οποίων υπεύθυνοι ήταν ο αρχηγός πυρασφάλειας και ο αναπληρωτής αρχηγός πυρασφάλειας του εναγομένου (με τον τελευταίο μάλιστα να αγνοεί τον ορισμό του ως αναπληρωτή αρχηγού),  το ότι η πυρόσβεση, η παροχή βοήθειας και ο απεγκλωβισμός των ασθενών ιδίως τα πρώτα κρίσιμα λεπτά έγιναν αποκλειστικά από την αυτόβουλη και ευσυνείδητη προσπάθεια ορισμένων νοσηλευτών και υπαλλήλων του εναγομένου που αυθόρμητα παρέμειναν ή/και προσέτρεξαν στο κτίριο όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά, χωρίς να προηγηθεί συντονισμός μεταξύ τους και σίγουρα χωρίς να ακολουθηθούν οι προβλέψεις του επιχειρησιακού σχεδίου ΠΕΡΣΕΑΣ και το ότι αν και η πυρκαγιά, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της δικογραφίας, ήταν μικρής εκτάσεως και δεν υπήρξαν σημαντικές υλικές ζημιές, επήλθε ο θάνατος τριών ασθενών και ο τραυματισμός τριών άλλων προσώπων, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι ανωτέρω παράνομες παραλείψεις των οργάνων του εναγομένου, αυτοτελώς αλλά και συνδυαστικά, τελούν σε αιτιώδη σύνδεσμο με το επελθόν αποτέλεσμα του θανάτου του νοσηλευόμενου στο εναγόμενο νοσοκομείο ασθενούς.

Δείτε την περίληψη της απόφασης στο adjustice.gr.