Ποιος ελέγχει τους δικαστές και τις αποφάσεις τους;

​Διάβασα σήμερα στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»  το άρθρο της κας Μάνδρου με τίτλο «Δικαστικές αποφάσεις εκτός λογικής»1. Το άρθρο τούτο έχει πολλά ενδιαφέροντα σημεία να σχολιάσει κανείς και δεν θα παραλείψω να τα σχολιάσω. Η γράφουσα διαπίστωσε στο άρθρο της ότι θα πρέπει οι αποφάσεις να ακολουθούν την λογική, ορμώμενη απ’ το γεγονός ότι ένας 23χρονος κατηγορούμενος για βιασμό είχε αφεθεί με απόφαση του συμβουλίου εφετών Αθηνών ελεύθερος τον Αύγουστο του 2023 ενώ είχε συλληφθεί και κατηγορείται για απόπειρα βιασμού μιας εβδομήντα εξάχρονης γυναίκας και κατόπιν τούτος συνελήφθη για διάπραξη επτά βιασμών. Μάλιστα αναρωτήθηκε πως είναι δυνατόν το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών να στείλει έναν κατηγορούμενο για βιασμό να μείνει σε μια δομή όπου υπάρχουν γυναίκες και παιδιά. Επειδή δε, δεν γνωρίζω τις δικογραφίες του κατηγορουμένου δεν θα μπορούσα να σχολιάσω σχετικό, αλλά αν υπάρχουν δομές που μένουν μόνο άνδρες θα ήταν σωστότερο να μείνει σ’ αυτές.

Προσωπικά με ενδιαφέρουν από τα γραφόμενα της κας Μάνδρου τα κατωτέρω τα οποία και θα σχολιάσω:

1ον «Καλούνται ( εννοεί οι δικαστές) να αποδώσουν δικαιοσύνη εφαρμόζοντας τους νόμους, επιλύοντας τις υποθέσεις, οι οποίες, δυστυχώς στη χώρα μας, με δεδομένη τη δικομανία, είναι σαν την άμμο της θαλάσσης. »

Εδώ όμως τίθεται το ερώτημα. Τί είναι η δικομανία ;  Είναι μήπως το να πας στα δικαστήρια κάποιον, ή το κράτος, αν θεωρείς ότι σε έχει αδικήσει; Άρα αν κάποιος πάει τον γείτονά του στα δικαστήριο για τον λόγο π.χ.  ότι του χάλασε τον φράχτη και δεν πληρώνει την επισκευή του είναι δικομανής ;. Αν κάποιος πήγε τον εργοδότη του στο δικαστήριο γιατί του χρωστάει μισθούς είναι δικομανής;  Πότε άραγε μπορούμε να κάνουμε λόγο για δικομανία;  

Μια απλή ετοιμολογηκή ανάλυση της λέξης θα μας καταδείξει ότι ο όρος δικομανία αποτελείτε από δύο λέξεις :  α) την λέξη δίκη και β) την λέξη μανία. Η λέξη δίκη αποτελεί την σε όλους μας γνωστή διαδικασία που διεξάγεται σε δικαστήριο και στην οποία ο δικαστής αποφένεται είτε για την επιβολή ή μη ποινών είτε για την λύση διαφορών αστικής ή διοικητικής φύσεως που έρχονται ενώπιον τους. Ενίοτέ δίκη έχουμε και στην περίπτωση όπου δημοσιογράφοι σε ποινικές κυρίως υποθέσεις νοσφίζονται την εξουσία των δικαστών και συνήθως καταδικάζουν τον εκάστοτε κατηγορούμενο, αφού η καταδίκη φέρνει τηλεθέαση. Δια την λέξη μανία εις το διαδίκτυο2 μπορεί κανείς να βρει ενδεικτικά τους ακόλουθους ορισμούς «1. έντονη αγάπη κάποιου για κτ. με αποτέλεσμα να το επιδιώκει ή να ασχολείται υπερβολικά με αυτό· πάθος: Έχει ~ με το κυνήγι / τα σπορ / για τη μουσική / την καθαριότητα. Tώρα του κόλλησε η ~ να μαζεύει γραμματόσημα. Bρε ~ που την έχει!, για κπ. που επιμένει πολύ σε κτ. || Aγοραστική / καταναλωτική ~. (λόγ. έκφρ.) μετά μανίας, με πάθος: Επιδιώκει μετά μανίας να διακριθεί. 2α. πολύ μεγάλη ένταση ή βιαιότητα: H ~ των εχθρικών επιθέσεων. Δουλεύει με ~. Tο πλοίο δεν μπόρεσε να αντέξει στη ~ των ανέμων. β. μεγάλος και συνήθ. παράλογος θυμός: Tον πιάνει ~, όταν βλέπει το γραφείο του βρόμικο. ΦΡ γίνομαι / είμαι πυρ* και ~. 3. (ιατρ.) ψυχοπνευματική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από κυριαρχία έμμονων ιδεών: Πάσχει από ~ καταδιώξεως / φυγής. Bαριές μορφές ανωμαλίας της συναισθηματικής ζωής είναι η ~ και η μελαγχολία. ». Συνεπώς συνδέοντας κανείς τις δύο λέξεις μπορεί να κατανοήσει ότι ο δικομανής είναι αυτός που αγαπά να κάνει δίκες σε μεγάλο βαθμό και μάλιστα τόσο μεγάλο που θα μπορούσε κανείς να πει ότι γίνεται εμμονικός. Στο ερώτημά μας τώρα αν είμαστε δικομανείς οι Έλληνες η ορθή απάντηση είναι ως σύνολο όχι. Φυσικά και υπάρχουν δικομανείς, αλλά δεν μπορεί κανείς να πει ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων προστρέχει σε καθημερινή βάση στον Δικηγόρο δια να της συντάξει αγωγές και μηνύσεις για να πάει στα δικαστήρια. Δεν έχω εγώ π.χ. τον Α κάθε μέρα στο γραφείο μου να με εντέλει να συντάξω και μια ακόμα αγωγή ή μια ακόμα μήνυση. Αυτό που είμαστε εμείς οι Έλληνες είναι φιλόδικοι και άρα διακατεχόμαστε από φιλοδικία, αφού θεωρούμε ότι όταν έχουμε κάποιο πρόβλημα αυτό θα μας το λύσει ο δικαστής . Άρα ο Α θα έρθει στο γραφείο μου μόνο όταν αισθάνεται ότι έχει αδικηθεί για να συνάξουμε αγωγή ή μήνυση και όχι για ψύλλου πήδημα.

Είναι κάτι κακό η φιλοδικία ; Η απάντηση είναι όχι, αφού υποδηλώνει ότι το φιλόδικο ( και όχι το δικομανές ) άτομο πάει στο δικαστήριο μόνο όταν θεωρεί ότι έχει αδικηθεί και υπερασπίζεται το δίκιο του όντας μια δυναμική προσωπικότητα. Παρ’ αυτά όμως όντως θα πρέπει η φιλοδικία να συνδέεται και με άλλα προτερήματα όπως η νηφαλιότητα, η λογική και η πρακτικότητα ώστε να μπορεί να δει, να σταθμίσει και να αξιοποιήσει ο φιλόδικος κι’ άλλες εναλλακτικές του δικαστηρίου όπου είναι δυνατόν ( π.χ. σύνταξη ιδιωτικού συμφωνητικού, προσφυγή σε διαιτησία ή σε διαμεσολάβηση κλπ)

2ον «Οι δικαστές όμως και οι εισαγγελείς που καλούνται να εφαρμόσουν τους νόμους αν τους κρίνουν σωστούς ……»

Όχι. ……  Το ορθό είναι οι δικαστές και οι εισαγγελείς έχουν υποχρέωση να εφαρμόσουν τους νόμους εκτός αν τους κρίνουν ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ και όχι σωστούς. Ο δικαστής δεν εφαρμόζει τον νόμο αν του γουστάρει, αλλά εφ’ όσον ΔΕΝ ΑΝΤΙΚΕΙΤΑΙ ( ο νόμος ) στο Σύνταγμα ( άρθρο 93 παρ 4 ΣΥΝΤ ). Για να είμαι δίκαιος η γράφουσα αναφέρει ότι οι δικαστές δεν εφαρμόζουν τους νόμους αν τους κρίνουν αντισυνταγματικούς παρ’ αυτά η λέξη  «σωστούς» είναι εσφαλμένη σ’ αυτήν την περίπτωση ενώ η σωστή φράση είναι «σύμφωνους με το Σύνταγμα»

3ον  «Ετσι, δικαστικές αποφάσεις που εκδίδονται πολύ συχνά προβληματίζουν για τις αστοχίες τους, καθώς στηρίζονται μεν σε εφαρμογή του νόμου, αλλά οι δικαστές έχουν παραβλέψει την ουσία της υπόθεσης που κλήθηκαν να κρίνουν.»

Κάθε νόμος ορίζει στην αντικειμενική υπόστασή του ή γερμανιστί στον Tatbestand ( der Tatbestand σε μια πρόχειρη μετάφραση = το πραγματικό ) του ορισμένα πραγματικά στοιχεία που αν αποδειχθούν ότι έλαβαν χώρα ή ισχύουν τότε ο δικαστής θα πρέπει να εφαρμόσει τον νόμο εκτός αν τον κρίνει αντισυνταγματικό. Συνεπώς κανείς δικαστής δεν κρίνει ή τουλάχιστον δεν πρέπει να κρίνει ( αφού τα πάντα είναι δυνατόν να συμβούν ) και να εφαρμόσει έναν νόμο χωρίς να λάβει υπόψιν του και την ουσία της υπόθεσης.

4ον «Μήπως η ηγεσία της Δικαιοσύνης οφείλει να το δει το θέμα; Διότι, ανεξάρτητη η κρίση του δικαστή και απολύτως σεβαστή, ανεξέλεγκτη όμως όχι.»

Ο δικαστής δεν ελέγχεται από κανέναν υπουργό για το «ορθό» των αποφάσεών του, ούτε και από τους δημοσιογράφους επίσης. Φανταστείτε κα Μάνδρου έναν κόσμο που ο υπουργός θα έλεγχε έναν δικαστή για τις «σωστές» ή «λάθος» αποφάσεις του….. Θα κινούμασταν εκτός των δημοκρατικών πλαισίων αφού τελικά τις δικαστικές αποφάσεις θα τις βγάζει είτε ο υπουργός, είτε ο πρωθυπουργός, είτε κάποιος δημοσιογράφος που κάνει μεγάλα νούμερα και όχι ο δικάζων δικαστής

Ελέγχεται όμως ο δικάζων δικαστής ;

Βεβαίως και ελέγχεται απ’ τους ανώτερους του δικαστές και από τους Δικηγόρους αφού αυτοί είναι επιστημονικά κατηρτισμένοι να ελέγξουν αν ορθώς ο δικαστής δίκασε.  Κατά την γνώμη μου θα έπρεπε να υπάρχει όντως αυστηρότερος έλεγχος των δικαστών, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε ο ελεγκτής να είναι ο υπουργός, ο πρωθυπουργός ή ο δημοσιογράφος, άλλως η δικαστική εξουσία δεν θα ήτο ανεξάρτητη κατ’ άρθρο 26 ΣΥΝΤ.

Ευάγγελος Κ. Νασίου

Δικηγόρος Αθηνών - Διαμεσολαβητής

Σημειώσεις:

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο της Κας Μάνδρου στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.kathimerini.gr/opinion/562752610/dikastikes-apofaseis-ektos-logikis/  

Δια τον ορισμό της λέξης «μανία» ανέτρεξα στο διαδικτυακό λεξικό «πύλη για την ελληνική γλώσσα» δείτε τον πλήρη ορισμό της λέξεως στον σύνδεσμο: https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1&dq=​