Data Act: Δημοσιεύθηκε ο νέος κανονισμός για τη δίκαιη πρόσβαση σε δεδομένα και τη δίκαιη χρήση τους [Κανονισμός (ΕΕ) 2023/2854]

Δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Κανονισμός 2023/2854 για εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τη δίκαιη πρόσβαση σε δεδομένα και τη δίκαιη χρήση τους και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2017/2394 και της οδηγίας (ΕΕ) 2020/1828, γνωστός και ως Κανονισμός για τα δεδομένα - Data Act.

Όπως αναφέρεται στον Κανονισμό, τα τελευταία χρόνια οι βασιζόμενες στα δεδομένα τεχνολογίες οδήγησαν στον μετασχηματισμό όλων των τομέων της οικονομίας.

Ειδικότερα, η διάδοση προϊόντων που συνδέονται με το διαδίκτυο έχει αυξήσει τον όγκο και τη δυνητική αξία των δεδομένων για τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία. Τα διαλειτουργικά δεδομένα υψηλής ποιότητας από διάφορους τομείς αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία και εξασφαλίζουν βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Τα ίδια δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω για διάφορους σκοπούς και σε απεριόριστο βαθμό, χωρίς καμία απώλεια στην ποιότητα ή τον όγκο.

Οι φραγμοί στην κοινοχρησία δεδομένων εμποδίζουν τη βέλτιστη κατανομή των δεδομένων προς όφελος της κοινωνίας.

Στους εν λόγω φραγμούς περιλαμβάνονται η έλλειψη κινήτρων για τους κατόχους δεδομένων ώστε να συνάπτουν οικειοθελώς συμφωνίες κοινοχρησίας δεδομένων, η αβεβαιότητα σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σε σχέση με τα δεδομένα, το κόστος σύναψης συμβάσεων και εφαρμογής τεχνικών διεπαφών, το υψηλό επίπεδο κατακερματισμού των πληροφοριών σε σιλό δεδομένων, η κακή διαχείριση των μεταδεδομένων, η απουσία προτύπων για τη σημασιολογική και τεχνική διαλειτουργικότητα, τα εμπόδια που παρακωλύουν την πρόσβαση στα δεδομένα, η έλλειψη κοινών πρακτικών κοινοχρησίας δεδομένων και η κατάχρηση συμβατικών ανισορροπιών όσον αφορά την πρόσβαση στα δεδομένα και τη χρήση τους.

Για την κάλυψη των αναγκών της ψηφιακής οικονομίας και την άρση των φραγμών για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς δεδομένων, είναι αναγκαίο να θεσπιστεί εναρμονισμένο πλαίσιο το οποίο να προσδιορίζει ποιος έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί δεδομένα προϊόντος ή δεδομένα συναφούς υπηρεσίας, υπό ποιες προϋποθέσεις και σε ποια βάση. Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να θεσπίζουν ή να διατηρούν πρόσθετες εθνικές απαιτήσεις όσον αφορά τα θέματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, εκτός εάν προβλέπεται ρητά σε αυτόν, δεδομένου ότι αυτό θα επηρέαζε την άμεση και ενιαία εφαρμογή του. Ε

Eπιπλέον, οι δράσεις σε ενωσιακό επίπεδο δεν θα πρέπει να θίγουν τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις που προβλέπονται στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες που έχουν συναφθεί από την Ένωση.

Ο νέος Κανονισμός διασφαλίζει ότι οι χρήστες ενός συνδεδεμένου προϊόντος ή μιας συναφούς υπηρεσίας στην Ένωση μπορούν να έχουν πρόσβαση, εγκαίρως, στα δεδομένα που παράγονται από τη χρήση του εν λόγω συνδεδεμένου προϊόντος ή της συναφούς υπηρεσίας και ότι οι εν λόγω χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν τα δεδομένα, μεταξύ άλλων μέσω της κοινοχρησίας τους με τρίτους της επιλογής τους. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις επιβάλλει στους κατόχους δεδομένων την υποχρέωση να καθιστούν διαθέσιμα τα δεδομένα στους χρήστες και τρίτους της επιλογής των χρηστών.

Διασφαλίζει επίσης ότι οι κάτοχοι δεδομένων καθιστούν τα δεδομένα διαθέσιμα σε αποδέκτες δεδομένων στην Ένωση υπό δίκαιους, εύλογους και αμερόληπτους όρους και προϋποθέσεις και με διαφάνεια.

Όπως επισημαίνει το Συμβούλιο της ΕΕ σε σχετική του ανακοίνωση, ο κανονισμός για τα δεδομένα υποχρεώνει τους κατασκευαστές και τους παρόχους υπηρεσιών να επιτρέπουν στους χρήστες τους, είτε πρόκειται για εταιρείες είτε για ιδιώτες, να έχουν πρόσβαση και να επαναχρησιμοποιούν τα δεδομένα που παράγονται από τη χρήση των προϊόντων ή των υπηρεσιών τους, από τις μηχανές καφέ έως τις ανεμογεννήτριες.

Επιτρέπει επίσης στους χρήστες να ανταλλάσσουν τα εν λόγω δεδομένα με τρίτους — για παράδειγμα, οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων θα μπορούν να επιλέγουν στο μέλλον να ανταλλάσσουν ορισμένα δεδομένα οχημάτων με μηχανικό ή με την ασφαλιστική τους εταιρεία.

Ο κανονισμός για τα δεδομένα θα εξασφαλίσει για τα άτομα και τις επιχειρήσεις μεγαλύτερο έλεγχο των δεδομένων τους μέσω ενός ενισχυμένου δικαιώματος φορητότητας, αντιγράφοντας ή μεταφέροντας εύκολα δεδομένα από διάφορες υπηρεσίες, όταν τα δεδομένα παράγονται μέσω έξυπνων αντικειμένων, μηχανών και συσκευών.

Ο νέος κανονισμός θα ενδυναμώσει καταναλωτές και επιχειρήσεις, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να έχουν λόγο για τη χρήση των δεδομένων που παράγονται από τα συνδεδεμένα προϊόντα τους.

Δείτε αναλυτικά τον Κανονισμό για τα δεδομένα εδώ.