Κατάργηση ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης απολυθέντων ιπτάμενων χειριστών της Ολυμπιακής (ΣτΕ 223-231/2024)

Το συμβούλιο της Επικρατείας με πρόσφατες αποφάσεις του έκρινε πως η αναδρομική κατάργηση της ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης των απολυθέντων ιπτάμενων χειριστών της Ολυμπιακής, για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του Συντάγματος (ΣτΕ 223-231/2024).

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, η αναδρομική κατάργηση της ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης με το άρθρο πρώτο, παρ. Γ, υποπαρ. Γ.7 του ν. 4254/2014 υπαγορεύθηκε από τους ίδιους επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος για τους οποίους καταργήθηκαν με τον ν. 4093/2012 και οι αναφερόμενες σε αυτόν ειδικές επιδοτήσεις ανεργίας. Ειδικότερα, οι ανωτέρω σοβαροί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, συναπτόμενοι με την οικονομική αδυναμία του κράτους και την ανάγκη περιστολής των δημοσίων δαπανών σε συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης δημοσιονομικής κρίσης, συνέτρεχαν, κατά τα κοινώς γνωστά, τόσο κατά τον χρόνο στον οποίο αναγόταν, βάσει των καταργηθεισών διατάξεων του άρ. 6 του ν. 3717/2008, η υποχρέωση καταβολής των δόσεων της ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης στους πρώην ιπτάμενους χειριστές μετά τη συνταξιοδότησή τους όσο και κατά τον χρόνο θέσπισης των διατάξεων του ν. 4254/2014.

Το δικαστήριο επεσήμανε ότι η ρύθμιση αυτή, η οποία είναι γενικού χαρακτήρα και δεν αφορά ατομικώς ορισμένη υπόθεση, θεσπίστηκε στο πλαίσιο ενός προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής ενόψει και της διακοπής με την υποπαρ. ΙΑ.1.Ι της παρ. ΙΑ του άρ. πρώτου του ν. 4093/2012 της καταβολής των ειδικών επιδοτήσεων ανεργίας εργαζομένων άλλων επιχειρήσεων, των οποίων επίσης είχαν λυθεί οι συμβάσεις εργασίας, και με σκοπό να αποκατασταθεί η ανισορροπία που προκαλούσε η καταβολή όλων των εν λόγω ειδικών οικονομικών ενισχύσεων και να επιτευχθεί ορθολογικότερη κατανομή των πεπερασμένων κρατικών πόρων με ενίσχυση των κοινωνικών προγραμμάτων στήριξης των «κοινών ανέργων» και των πιο ευάλωτων τμημάτων του πληθυσμού.

Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρ. 6 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 3717/2008, ορώμενη αυτοτελώς και σε συνδυασμό με τις ως άνω ασφαλιστικές και λοιπές προστατευτικές ρυθμίσεις του ιδίου νόμου, η προβλεπόμενη με αυτήν ειδική κοινωνική ενίσχυση αποτελεί πρόσθετη κρατική παροχή προνομιακού χαρακτήρα υπέρ των απολυθέντων ιπτάμενων χειριστών, η οποία αποφασίστηκε στο πλαίσιο αποκρατικοποίησης της Ολυμπιακής, υπό διαφορετικές από τις μετέπειτα απρόβλεπτες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της χώρας. Με την αναδρομική κατάργηση με την υποπαρ. Γ7 της παρ. Γ του άρ. πρώτου του ν. 4254/2014 της ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης επήλθε μεν επέμβαση σε περιουσιακής φύσης δικαίωμα, ανεξαρτήτως του ότι η παροχή αυτή δεν συνδεόταν με προηγούμενη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, εντούτοις, η επέμβαση αυτή υπαγορεύθηκε από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, συναπτόμενους με την άμεση ανάγκη για τη λήψη μέτρων διάσωσης της οικονομίας σε συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης δημοσιονομικής κρίσης, αφού η καταβολή της εν λόγω ενίσχυσης, όπως και των λοιπών ως άνω παροχών του ν. 3717/2008 βάρυναν τον κρατικό προϋπολογισμό.

Επιπλέον, η αναδρομική κατάργηση της κοινωνικής ενίσχυσης, ενόψει και του προνομιακού χαρακτήρα της οικονομικής αυτής παροχής, δεν έθεσε σε διακινδύνευση το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης των πρώην ιπτάμενων χειριστών που επέλεξαν τη συνταξιοδότησή τους και μάλιστα ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας και με ιδιαίτερα ευνοϊκές για αυτούς προϋποθέσεις, όπως το επίπεδο αυτό προσδιορίζεται με βάση τις γενικότερα επικρατούσες συνθήκες κατά τον κρίσιμο χρόνο. Η νέα αυτή νομοθετική ρύθμιση έλαβε χώρα στο πλαίσιο ενός προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, ως μέτρο, το οποίο, λόγω της φύσης του, συνέβαλε αμέσως στην περιστολή των δημοσίων δαπανών.

Ενόψει των ανωτέρω, το δικαστήριο έκρινε πως η αναδρομική κατάργηση της ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης, υπό τις ανωτέρω όλως εξαιρετικές δημοσιονομικές συνθήκες της χώρας, δεν είναι προδήλως απρόσφορη ούτε δυσανάλογη με τον επιδιωκόμενο σκοπό και δεν παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας ούτε τα άρ. 2 παρ. 1, 5 παρ. 1 και 17 του Συντ. και 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ.

Περαιτέρω, το δικαστήριο επεσήμανε πως οι αρχές της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας του δικαίου δεν εμπόδιζαν τον νομοθέτη να προβεί, ενόψει της απρόβλεπτης μεταβολής των δημοσιονομικών συνθηκών της χώρας και του ιδιαιτέρως ευνοϊκού χαρακτήρα της επίμαχης ενίσχυσης, στη θέσπιση νέας ρύθμισης με την αναδρομική κατάργηση της εν λόγω παροχής για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, έστω και αν ορισμένοι εκ των πρώην ιπτάμενων χειριστών, μεταξύ των οποίων και ο αναιρεσείων, απέβλεψαν, μεταξύ άλλων, στη λήψη της παροχής αυτής, κατά την επιλογή της συνταξιοδότησής τους, αντί της μεταφοράς και εργασίας τους στην ΥΠΑ κατά την παρ. 5 του άρ. 7 του ν. 3717/2008. Ούτε υπήρχε δέσμευση του νομοθέτη να θεσπίσει ειδική διάταξη για τη δυνατότητα μεταφοράς και εργασίας των πρώην ιπτάμενων χειριστών στην ΥΠΑ σε χρόνο κατά τον οποίο αυτοί είχαν ήδη συνταξιοδοτηθεί, δεδομένου ότι οι ως άνω απρόβλεπτες εξαιρετικές καταστάσεις και οι λόγοι υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος που υπαγόρευσαν τη νομοθετική κατάργηση της κοινωνικής ενίσχυσης ανέκυψαν μετά τη συνταξιοδότησή τους. Με τα δεδομένα αυτά, εφόσον ο αναιρεσείων είχε δηλώσει, κατ’ ενάσκηση του σχετικού δικαιώματός του, ότι δεν επιθυμούσε τη μεταφορά και εργασία του στην ΥΠΑ, δεν τίθεται ζήτημα «απώλειας» του δικαιώματος αυτού από την επιγενόμενη κατάργηση της ειδικής κοινωνικής ενίσχυσης. Ούτε, άλλωστε, η κατάργηση αυτή χωρίς πρόβλεψη του δικαιώματος εργασίας στην ΥΠΑ, ενόσω μάλιστα ο αναιρεσείων είχε ήδη λάβει από το έτος 2010 πλήρη σύνταξη γήρατος με ιδιαίτερα ευνοϊκές προϋποθέσεις, παραβιάζει το άρθρο 22 παρ.1 του Συντάγματος περί προστασίας του δικαιώματος στην εργασία ή άλλη συνταγματική διάταξη.

Δείτε την περίληψη των αποφάσεων στο adjustice.gr.