DSA: Επίσημη διαδικασία κατά του Facebook και του Instagram κινεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε επίσημη διαδικασία για να αξιολογήσει κατά πόσον η Meta, πάροχος του Facebook και του Instagram, ενδέχεται να έχει παραβιάσει την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA).

Η πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Η παρούσα Επιτροπή έχει δημιουργήσει μέσα για την προστασία των ευρωπαίων πολιτών από στοχευμένη παραπληροφόρηση και χειραγώγηση από τρίτες χώρες. Εάν υποπτεύουμε παραβίαση των κανόνων, ενεργούμε. Αυτό ισχύει ανά πάσα στιγμή, αλλά ιδίως σε περιόδους δημοκρατικών εκλογών. Οι μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες πρέπει να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους να διαθέσουν επαρκείς πόρους σε αυτό το πλαίσιο και η σημερινή απόφαση δείχνει ότι είμαστε σοβαροί όσον αφορά τη συμμόρφωση. Η προστασία των δημοκρατιών μας αποτελεί κοινό αγώνα με τα κράτη μέλη μας. Σήμερα στην Πράγα θέλω να ευχαριστήσω τον Πρωθυπουργό κ. Fiala για τον ενεργό ρόλο του στην ανάδειξη του ζητήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και για την ενεργοποίηση από το Βέλγιο του μηχανισμού έκτακτης ανάγκης για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών.»

Οι εικαζόμενες παραβάσεις καλύπτουν τις πολιτικές και τις πρακτικές της Meta σχετικά με την παραπλανητική διαφήμιση και το πολιτικό περιεχόμενο στις υπηρεσίες της. Αφορούν επίσης τη μη διαθεσιμότητα ενός αποτελεσματικού εργαλείου πολιτικού διαλόγου και παρακολούθησης εκλογών τρίτων σε πραγματικό χρόνο πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο της υποβάθμισης από τη Meta του εργαλείου ενημέρωσης του κοινού σε πραγματικό χρόνο CrowdTangle χωρίς επαρκή αντικατάσταση.

Επιπλέον, η Επιτροπή υποψιάζεται ότι ο μηχανισμός επισήμανσης παράνομου περιεχομένου στις υπηρεσίες («αναγγελία και δράση»), καθώς και οι μηχανισμοί προσφυγής των χρηστών και οι εσωτερικοί μηχανισμοί υποβολής καταγγελιών δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες και ότι υπάρχουν ελλείψεις στην παροχή πρόσβασης των ερευνητών σε δημοσίως διαθέσιμα δεδομένα από τη Meta. Η κίνηση της διαδικασίας βασίζεται σε προκαταρκτική ανάλυση της έκθεσης αξιολόγησης κινδύνου που απέστειλε η Meta τον Σεπτέμβριο του 2023, στις απαντήσεις της Meta στις επίσημες αιτήσεις παροχής πληροφοριών της Επιτροπής (σχετικά με το παράνομο περιεχόμενο και την παραπληροφόρηση, την πρόσβαση σε δεδομένα, τη συνδρομή για πολιτική απαγόρευσης διαφημίσεων και τη γενετική ΤΝ), σε δημόσια διαθέσιμες εκθέσεις και στην ανάλυση της ίδιας της Επιτροπής.

Η παρούσα διαδικασία θα επικεντρωθεί στους ακόλουθους τομείς:

• Παραπλανητικές διαφημίσεις και παραπληροφόρηση. Η Επιτροπή υποψιάζεται ότι η Meta δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της διάδοσης παραπλανητικών διαφημίσεων, εκστρατειών παραπληροφόρησης και συντονισμένης μη αυθεντικής συμπεριφοράς στην ΕΕ. Η διάδοση του περιεχομένου αυτού μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τον πολιτικό διάλογο, τις εκλογικές διαδικασίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς και για την προστασία των καταναλωτών.

• Προβολή πολιτικού περιεχομένου. Η Επιτροπή υποψιάζεται ότι η πολιτική της Meta που συνδέεται με την «προσέγγιση του πολιτικού περιεχομένου», η οποία υποβαθμίζει το πολιτικό περιεχόμενο στα συστήματα συστάσεων του Instagram και του Facebook, συμπεριλαμβανομένων των τροφοδοσιών τους, δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Η έρευνα θα επικεντρωθεί στη συμβατότητα της πολιτικής αυτής με τις υποχρεώσεις διαφάνειας και προσφυγής των χρηστών, καθώς και στις απαιτήσεις για την αξιολόγηση και τον μετριασμό των κινδύνων για τον πολιτικό διάλογο και τις εκλογικές διαδικασίες.
• Τη μη διαθεσιμότητα αποτελεσματικού εργαλείου πολιτικού διαλόγου και παρακολούθησης εκλογών τρίτων σε πραγματικό χρόνο πριν από τις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλες εκλογές σε διάφορα κράτη μέλη. Η Meta βρίσκεται σε διαδικασία αποτροπής του «CrowdTangle», ενός δημόσιου εργαλείου πληροφόρησης που επιτρέπει την παρακολούθηση των εκλογών σε πραγματικό χρόνο από ερευνητές, δημοσιογράφους και την κοινωνία των πολιτών, μεταξύ άλλων μέσω ζωντανών οπτικών πινάκων, χωρίς επαρκή αντικατάσταση. Ωστόσο, όπως αντικατοπτρίζεται στις πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τους παρόχους πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών σχετικά με τους συστημικούς κινδύνους για τις εκλογικές διαδικασίες, σε περιόδους εκλογών, η πρόσβαση σε τέτοια εργαλεία θα πρέπει αντ' αυτού να επεκταθεί. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή υποψιάζεται ότι, λαμβάνοντας υπόψη την αποτυχία της Meta και τη σχεδιαζόμενη διακοπή του CrowdTangle, η Meta δεν αξιολόγησε επιμελώς και δεν μετριάζει επαρκώς τους κινδύνους που σχετίζονται με τις επιπτώσεις του Facebook και του Instagram στον πολιτικό λόγο και στις εκλογικές διαδικασίες, καθώς και άλλους συστημικούς κινδύνους. Δεδομένης της εμβέλειας των πλατφορμών της Meta στην ΕΕ (που αντιπροσωπεύουν πάνω από 250 εκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες), και μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 6-9 Ιουνίου 2024 και μια σειρά άλλων εκλογών που θα διεξαχθούν σε διάφορα κράτη μέλη, η εν λόγω υποβάθμιση θα μπορούσε να προκαλέσει ζημία στον πολιτικό διάλογο και στις εκλογικές διαδικασίες σε σχέση με τις ικανότητες παρακολούθησης της εσφαλμένης και παραπληροφόρησης, τον εντοπισμό της παρέμβασης και της καταστολής των ψηφοφόρων, καθώς και τη συνολική διαφάνεια σε πραγματικό χρόνο που παρέχεται στους ελεγκτές γεγονότων, στους δημοσιογράφους και σε άλλους σχετικούς εκλογικούς φορείς. Η Επιτροπή επιφυλάσσεται να αξιολογήσει τη φύση και την επικείμενη ζημία και αναμένει ότι η Meta θα συνεργαστεί με την Επιτροπή υποβάλλοντας χωρίς καθυστέρηση τις απαραίτητες πληροφορίες για τη διενέργεια της εν λόγω αξιολόγησης. Η Επιτροπή αναμένει επίσης ότι η Meta θα λάβει ταχέως όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει τον αποτελεσματικό δημόσιο έλεγχο της υπηρεσίας της σε πραγματικό χρόνο, παρέχοντας επαρκή πρόσβαση σε ερευνητές, δημοσιογράφους και εκλογικούς υπαλλήλους σε εργαλεία παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο του περιεχομένου που φιλοξενείται στις υπηρεσίες της. Η Meta καλείται επίσης, κατόπιν αιτήματος παροχής πληροφοριών, να κοινοποιήσει εντός 5 εργάσιμων ημερών ποια διορθωτικά μέτρα έχουν ληφθεί για τον σκοπό αυτό. Η Επιτροπή επιφυλάχθηκε του δικαιώματος να λάβει μέτρα σε περίπτωση που οι ενέργειες αυτές κριθούν ανεπαρκείς. 

• Τον μηχανισμό επισήμανσης παράνομου περιεχομένου. Η Επιτροπή υποψιάζεται ότι ο μηχανισμός ειδοποίησης και δράσης της Meta, ο οποίος επιτρέπει στους χρήστες να κοινοποιούν την παρουσία παράνομου περιεχομένου στις υπηρεσίες της, δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Αυτό περιλαμβάνει την υπόνοια ότι δεν πληρούνται οι απαιτήσεις, με τις οποίες ο μηχανισμός αυτός πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμος και φιλικός προς τον χρήστη. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή υποψιάζεται ότι η Meta δεν έχει θέσει σε εφαρμογή αποτελεσματικό εσωτερικό σύστημα διεκπεραίωσης καταγγελιών για την υποβολή καταγγελιών κατά των αποφάσεων ελέγχου περιεχομένου που έχουν ληφθεί.

Εάν αποδειχθούν, οι παραλείψεις αυτές θα συνιστούσαν παραβάσεις των άρθρων 14 (1), 16 (1), 16 (5), 17 (6), 20 (1), 20 (3), 24 (1), 16 (1), 34 (1), 34 (2), 35 (1) και 40 (12) της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Η Επιτροπή θα διεξαγάγει τώρα διεξοδική έρευνα κατά προτεραιότητα. Η κίνηση επίσημης διαδικασίας δεν προδικάζει την έκβασή της.

Η τρέχουσα έναρξη της διαδικασίας δεν θίγει οποιαδήποτε άλλη διαδικασία την οποία η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να κινήσει σχετικά με οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά που ενδέχεται να συνιστά παράβαση βάσει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Επόμενα βήματα

Μετά την επίσημη κίνηση της διαδικασίας, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συλλέγει αποδεικτικά στοιχεία, για παράδειγμα αποστέλλοντας πρόσθετα αιτήματα παροχής πληροφοριών, διεξάγοντας συνεντεύξεις ή επιθεωρήσεις.

Η κίνηση επίσημης διαδικασίας εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να λάβει περαιτέρω μέτρα επιβολής, όπως προσωρινά μέτρα και αποφάσεις μη συμμόρφωσης. Η Επιτροπή έχει επίσης την εξουσία να αποδεχθεί τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Meta για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που ανέκυψαν στο πλαίσιο της διαδικασίας. Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες δεν ορίζει νόμιμη προθεσμία για τη λήξη της επίσημης διαδικασίας. Η διάρκεια μιας διεξοδικής έρευνας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η πολυπλοκότητα της υπόθεσης, ο βαθμός συνεργασίας της ενδιαφερόμενης εταιρείας με την Επιτροπή και η άσκηση των δικαιωμάτων υπεράσπισης.

Η κίνηση επίσημης διαδικασίας απαλλάσσει τους συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών ή οποιαδήποτε άλλη αρμόδια αρχή των κρατών μελών της ΕΕ από τις εξουσίες εποπτείας και επιβολής της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες σε σχέση με τις εικαζόμενες παραβάσεις των άρθρων 14 (1), 16 (1), 16 (5), 16 (6), 17 (1), 20 (1), 20 (3), 24 (5), 25 (1) και 40 (12).

Ιστορικό

Το Facebook και το Instagram ορίστηκαν ως πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες (VLOP) στις 25 Απριλίου 2023 στο πλαίσιο της πράξης της ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες, δεδομένου ότι και οι δύο έχουν περισσότερους από 45 εκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες στην ΕΕ. Ως VLOP, τέσσερις μήνες από τον χαρακτηρισμό τους, δηλαδή στα τέλη Αυγούστου 2023, το Facebook και το Instagram έπρεπε να αρχίσουν να συμμορφώνονται με μια σειρά υποχρεώσεων που ορίζονται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Από τις 17 Φεβρουαρίου, ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες εφαρμόζεται σε όλους τους διαδικτυακούς μεσάζοντες στην ΕΕ.