Κώδικας συνόρων του Σένγκεν

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχεία β) και ε),

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία (Θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 2ας Φεβρουαρίου 2016 (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα) και απόφαση του Συμβουλίου της 29ης Φεβρουαρίου 2016),

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 562/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 105 της 13.4.2006, σ. 1) έχει επανειλημμένως τρο­ποποιηθεί ουσιωδώς (Βλ. παράρτημα ΙΧ). Είναι, ως εκ τούτου, σκόπιμη, για λόγους σαφήνειας και ορθολογισμού, η κωδικοποίηση του εν λόγω κανονισμού.

(2) Η θέσπιση μέτρων κατά το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχείο ε) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι δεν θα υπάρχει συνοριακός έλεγχος των προσώπων που διέρχονται εσωτερικά σύνορα, αποτελεί συστατικό στοιχείο του στόχου της Ένωσης για τη δημιουργία χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, όπως καθορίζει το άρθρο 26 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ.

(3) Σύμφωνα με το άρθρο 67 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ, η δημιουργία χώρου ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων πρέπει να πλαισιώνεται από άλλα μέτρα. Η κοινή πολιτική σχετικά με τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων, την οποία προβλέπει το άρθρο 77 παράγραφος 1 στοιχείο β) ΣΛΕΕ, ανήκει στα μέτρα αυτά.

(4) Τα κοινά μέτρα για τη διέλευση προσώπων από τα εσωτερικά σύνορα και τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις διατάξεις του κεκτημένου Σένγκεν που ενσωματώθηκε στην Ένωση και, κυρίως, τις αντίστοιχες διατάξεις της σύμβασης εφαρμογής της συμφωνίας του Σένγκεν της 14ης Ιουνίου 1985 μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών της Οικονομικής Ένωσης Μπενελούξ, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Γαλλικής Δημο­κρατίας σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα (ΕΕ L 239 της 22.9.2000, σ. 19) καθώς και του κοινού εγχειριδίου (ΕΕ C 313 της 16.12.2002, σ. 97).

(5) Το κοινό καθεστώς σχετικά με τη διέλευση προσώπων από τα σύνορα δεν θίγει ούτε επηρεάζει τα δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας των οποίων απολαύουν οι πολίτες της Ένωσης και τα μέλη της οικογένειάς τους, καθώς και οι υπήκοοι τρίτων χωρών και τα μέλη της οικογένειάς τους οι οποίοι, δυνάμει συμφωνιών μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και αυτών των χωρών, αφετέρου, απολαύουν δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας ισοδύναμων με εκείνα των πολιτών της Ένωσης.

(6) Ο έλεγχος των συνόρων δεν γίνεται μόνο προς το συμφέρον των κρατών μελών στα εξωτερικά σύνορα των οποίων ασκείται αλλά προς το συμφέρον όλων των κρατών μελών που έχουν καταργήσει τον έλεγχο στα εσωτερικά τους σύνορα. Ο έλεγχος θα πρέπει να συμβάλλει στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και στην πρόληψη κάθε απειλής κατά της εσωτερικής ασφάλειας, της δημόσιας τάξης, της δημόσιας υγείας και των διεθνών σχέσεων των κρατών μελών.

(7) Ο έλεγχος των συνόρων θα πρέπει να διεξάγεται υπό συνθήκες πλήρους σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο έλεγχος των συνόρων θα πρέπει να διεξάγεται κατά επαγγελματικό τρόπο και με τον δέοντα σεβασμό και να είναι ανάλογος προς τους επιδιωκόμενους στόχους.

(8) Ο έλεγχος των συνόρων περιλαμβάνει όχι μόνο τον έλεγχο προσώπων στα συνοριακά σημεία διέλευσης και την επιτήρηση μεταξύ των σημείων αυτών αλλά και ανάλυση των κινδύνων για την εσωτερική ασφάλεια και των ενδεχόμενων απειλών κατά της ασφάλειας των εξωτερικών συνόρων. Πρέπει, κατά συνέπεια, να καθορισθούν οι προϋποθέσεις, τα κριτήρια καθώς και οι λεπτομερείς κανόνες που διέπουν ταυτόχρονα τις διαδικασίες ελέγχου στα συνοριακά σημεία διέλευσης και την επιτήρηση των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων στο πλαίσιο του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS).

(9) Είναι αναγκαίο να θεσπισθούν κανόνες σχετικά με τον υπολογισμό της επιτρεπόμενης διάρκειας των παραμονών σύντομης διάρκειας στην Ένωση. Με τη θέσπιση σαφών, απλών και εναρμονισμένων κανόνων σε όλες τις νομικές πράξεις που αφορούν το θέμα αυτό εκτιμάται ότι θα ωφεληθούν τόσο οι ταξιδιώτες όσο και οι συνοριακές αρχές και οι αρχές θεώρησης.

(10) Επειδή μόνον η επαλήθευση δακτυλικών αποτυπωμάτων μπορεί να επιβεβαιώσει με ασφάλεια ότι ένα πρόσωπο που επιθυμεί να εισέλθει στον χώρο του Σένγκεν είναι το πρόσωπο για το οποίο εκδόθηκε η θεώρηση, θα πρέπει να προβλεφθεί η χρήση στα εξωτερικά σύνορα του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), το οποίο προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 767/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ((ΕΕ L 218 της 13.8.2008, σ. 60).

(11) Για να ελεγχθεί κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις εισόδου για υπηκόους τρίτων χωρών, οι οποίες καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό, και για να επιτευχθεί η επιτυχής διαχείριση των σχεδιασμών τους, οι συνοριοφύλακες θα πρέπει να χρησιμοποιούν όλες τις διαθέσιμες απαραίτητες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων που μπορεί να αναζητηθούν στο VIS.

(12) Για να αποφευχθούν οι παραβιάσεις των σημείων συνοριακής διέλευσης στα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί το VIS και να υπάρξουν εγγυήσεις για την πλήρη αποτελεσματικότητα του VIS, κρίνεται ότι υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη να χρησιμο­ ποιείται το VIS με εναρμονισμένο τρόπο κατά τη διεξαγωγή ελέγχων εισόδου στα εξωτερικά σύνορα.

(13) Επειδή σε περιπτώσεις πολλαπλών αιτήσεων θεώρησης ενδείκνυνται η εκ νέου χρήση και η αντιγραφή από την πρώτη αίτηση βιομετρικών στοιχείων στο VIS, η χρήση του VIS για ελέγχους εισόδου στα εξωτερικά σύνορα θα πρέπει να είναι υποχρεωτική.

(14) Η χρήση του VIS θα πρέπει να συνεπάγεται συστηματική έρευνα στο VIS με χρήση του αριθμού της αυτοκόλλητης θεώρησης σε συνδυασμό με την επαλήθευση των δακτυλικών αποτυπωμάτων. Ωστόσο, δεδομένου του δυνητικού αντί­ κτυπου αυτών των ερευνών στον χρόνο αναμονής στα σημεία διέλευσης των συνόρων, θα πρέπει να είναι δυνατόν, κατά παρέκκλιση και για μεταβατική περίοδο σε αυστηρά καθορισμένες περιστάσεις, να χρησιμοποιείται το VIS χωρίς συστη­ ματική επαλήθευση των δακτυλικών αποτυπωμάτων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι αυτή η παρέκκλιση χρησιμοποιείται μόνον όταν οι οικείες προϋποθέσεις πληρούνται εντελώς και ότι η διάρκεια και η συχνότητα της εφαρμογής αυτής της παρέκκλισης περιορίζεται στο απολύτως ελάχιστο στα μεμονωμένα σημεία διέλευσης των συνόρων.

(15) Για να αποφευχθεί η υπερβολική αναμονή στα σημεία διέλευσης των συνόρων, θα πρέπει να προβλέπεται η δυνατότητα απλούστευσης των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα σε περίπτωση εξαιρετικών και απρόβλεπτων συνθηκών. Η συστηματική επίθεση σφραγίδων στα έγγραφα υπηκόων τρίτων χωρών θα παραμείνει υποχρεωτική σε περίπτωση απλούστευσης των συνοριακών ελέγχων. Με τις σφραγίδες αποδεικνύεται με ασφάλεια η ημερομηνία και το σημείο διέλευσης των συνόρων, χωρίς πάντοτε να αποδεικνύεται ότι έχουν διεξαχθεί όλοι οι απαιτούμενοι έλεγχοι των ταξιδιωτικών εγγράφων.

(16) Για να μειωθεί η αναμονή των δικαιούχων του ενωσιακού δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας, πρέπει επίσης να προβλεφθούν, εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες, χωριστές λωρίδες στα σημεία διέλευσης των συνόρων, σηματοδοτημένες με ενιαίες σε όλα τα κράτη μέλη ενδείξεις. Χωριστές λωρίδες πρέπει να προβλέπονται στους διεθνείς αερολιμένες. Όπου θεωρείται σκόπιμο και εφόσον το επιτρέπουν οι τοπικές συνθήκες, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο χωριστών λωρίδων σε χερσαία και θαλάσσια συνοριακά σημεία διέλευσης.

(17) Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε ο έλεγχος στα εξωτερικά σύνορα να μην εμποδίζει σοβαρά τις εμπορικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συναλλαγές. Προς τον σκοπό αυτό, πρέπει να διαθέτουν επαρκές προσωπικό και πόρους.

(18) Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίσουν την εθνική υπηρεσία ή τις εθνικές υπηρεσίες που είναι αρμόδιες, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, να εκτελούν αποστολές ελέγχου των συνόρων. Όταν υπάρχουν στο ίδιο κράτος μέλος περισσότερες υπηρεσίες αρμόδιες για τον έλεγχο των συνόρων θα πρέπει να εξασφαλίζεται η στενή και διαρκής συνεργασία τους.

(19) Η επιχειρησιακή συνεργασία και η βοήθεια μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά τον έλεγχο των συνόρων θα πρέπει να διοικείται και να συντονίζεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ο Οργανισμός»), που δημιουργήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2007/2004 του Συμβουλίου (ΕΕ L 349 της 25.11.2004, σ. 1).

(20) Ο παρών κανονισμός δεν επηρεάζει τους ελέγχους στο πλαίσιο των γενικών αστυνομικών αρμοδιοτήτων, τους ελέγχους ασφαλείας επί προσώπων που είναι ανάλογοι με τους ελέγχους που διεξάγονται για εσωτερικές πτήσεις ούτε τις δυνατότητες των κρατών μελών να διενεργούν εκτάκτως ελέγχους των αποσκευών σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3925/91 του Συμβουλίου (ΕΕ L 374 της 31.12.1991, σ. 4) ούτε τις εθνικές νομοθεσίες που αφορούν την επίδειξη ταξιδιωτικών εγγράφων και δελτίων ταυτότητας ή την υποχρέωση γνωστοποίησης της παρουσίας προσώπου στην επικράτεια του συγκεκριμένου κράτους μέλους.

(21) Σε έναν χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, η επαναφορά του ελέγχου των εσωτερικών συνόρων θα πρέπει να αποτελεί εξαίρεση. Δεν θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος των συνόρων ή να επιβάλλονται διατυπώσεις εκ μόνου του γεγονότος της διέλευσης συνόρων.

(22) Η δημιουργία ενός χώρου στον οποίο διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός των εσωτερικών συνόρων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Ένωσης. Σε έναν τέτοιο χώρο χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, είναι απαραίτητη η κοινή αντιμετώπιση καταστάσεων που επηρεάζουν σοβαρά τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια του χώρου αυτού ή μερών του, ή ενός ή περισσότερων κρατών μελών, επιτρέποντας προσωρινά την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε εξαιρετικές περιστάσεις, χωρίς ωστόσο να τίθεται σε κίνδυνο η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων. Με δεδομένες τις επιπτώσεις αυτών των μέτρων έσχατης ανάγκης σε όλα τα πρόσωπα που έχουν το δικαίωμα να κυκλοφορούν εντός του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, θα πρέπει να προβλεφθούν οι προϋποθέσεις και διαδικασίες για την επαναφορά τέτοιων μέτρων για να διαφυλαχθεί ο εξαιρετικός χαρακτήρας τους και η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας. Η εμβέλεια και η διάρκεια κάθε προσωρινής επαναφοράς τέτοιων μέτρων θα πρέπει να περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα για την αντιμετώπιση σοβαρής απειλής της δημόσιας τάξης ή της εσωτερικής ασφάλειας.

(23) Δεδομένου ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων επηρεάζεται από την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, οποιαδήποτε απόφαση περί επαναφοράς τέτοιου ελέγχου θα πρέπει να λαμβάνεται σύμφωνα με αμοιβαίως συμφωνημένα κριτήρια και θα πρέπει να κοινοποιείται δεόντως στην Επιτροπή ή να συνιστάται από θεσμικό όργανο της Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να παραμένει εξαίρεση και να αποτελεί μόνο μέτρο έσχατης ανάγκης, αυστηρά περιορισμένης εμβέλειας και διάρκειας και βασιζόμενο σε συγκεκριμένα αντικειμενικά κριτήρια και σε εκτίμηση αναγκαιότητας, το οποίο θα πρέπει να παρακολουθείται σε επίπεδο Ένωσης. Στις περιπτώσεις που η σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια απαιτεί άμεση δράση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επαναφέρουν τους ελέγχους στα εσωτερικά τους σύνορα για περίοδο που δεν υπερβαίνει τις 10 ημέρες. Οποιαδήποτε παράταση της περιόδου αυτής πρέπει να παρακολουθείται σε επίπεδο Ένωσης.

(24) Η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα του μέτρου της επαναφοράς των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με την απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια που αποτέλεσε το έναυσμα για την ανάγκη για αυτή την επαναφορά, όπως θα πρέπει να εξετάζονται και εναλλακτικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν σε εθνικό ή ενωσιακό επίπεδο, ή αμφότερα, και παράλληλα με τις επιπτώσεις ενός τέτοιου μέτρου στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα.

(25) Η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα μπορεί να είναι κατ’ εξαίρεση αναγκαία σε περίπτωση σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια στο επίπεδο του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα ή σε εθνικό επίπεδο, ειδικότερα μετά από τρομοκρατικά συμβάντα ή απειλές, ή μετά από απειλές που συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα.

(26) Η μετανάστευση και η διέλευση των εξωτερικών συνόρων από μεγάλο αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών δεν θα πρέπει καθαυτή να θεωρείται απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια.

(27) Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παρέκκλιση από τη θεμελιώδη αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων πρέπει να ερμηνεύεται αυστηρά, η δε έννοια της δημόσιας τάξης προϋποθέτει την ύπαρξη πραγματικής, συντρέχουσας και αρκούντως σοβαρής απειλής για κάποιο από τα θεμελιώδη συμφέροντα της κοινωνίας.

(28) Βάσει της πείρας που αποκτήθηκε ως προς τη λειτουργία του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα και προκειμένου να διευκολυνθεί η διασφάλιση της συνεκτικής εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν, η Επιτροπή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να χαράσσει κατευθυντήριες γραμμές για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, τόσο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα τέτοιο μέτρο απαιτείται σε προσωρινή βάση, όσο και σε περιπτώσεις που χρήζουν άμεσης δράσης. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές θα πρέπει να προβλέπουν σαφείς δείκτες που θα διευκολύνουν την αξιολόγηση των περιστάσεων οι οποίες θα μπορούσαν να συνιστούν σοβαρές απειλές για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια.

(29) Όταν διαπιστώνονται σοβαρές αδυναμίες στην πραγματοποίηση ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα σε έκθεση αξιολόγησης που συντάσσεται δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 του Συμβουλίου (1) και με σκοπό να διασφαλίζεται η συμμόρφωση προς τις συστάσεις που έχουν εγκριθεί δυνάμει του εν λόγω κανονισμού, θα πρέπει να εκχωρηθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή ώστε να προβαίνει σε συστάσεις στο αξιολογούμενο κράτος μέλος για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων όπως η ανάπτυξη ευρωπαϊκών ομάδων συνοριοφυλάκων, η υποβολή στρατηγικών σχεδίων ή, ως έσχατη ανάγκη και συνεκτιμώντας τη σοβαρότητα της κατάστασης, το κλείσιμο ενός συγκεκριμένου σημείου διέλευσης των συνόρων. Οι αρμοδιότητες αυτές θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 55 της 28.2.2011, σ. 13). Λαμβανομένου υπόψη του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο β) σημείο iii) του εν λόγω κανονισμού, θα πρέπει να εφαρμόζεται η διαδικασία εξέτασης.

(30) Η προσωρινή επαναφορά ελέγχων σε ορισμένα εσωτερικά σύνορα βάσει συγκεκριμένης διαδικασίας σε επίπεδο Ένωσης θα μπορούσε επίσης να δικαιολογηθεί στην περίπτωση εξαιρετικών περιστάσεων και ως μέτρο έσχατης ανάγκης όταν η συνολική λειτουργία του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα τίθεται σε κίνδυνο επειδή παραμένουν σοβαρές αδυναμίες που σχετίζονται με τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα και διαπιστώνονται στο πλαίσιο αυστηρής διαδικασίας αξιολόγησης σύμφωνα με τα άρθρα 14 και 15 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013, εφόσον οι εν λόγω περιστάσεις θα αποτελούσαν σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια εντός του χώρου αυτού ή σε τμήματά του. Μια τέτοια ειδική διαδικασία για την προσωρινή επαναφορά ελέγχων σε ορισμένα εσωτερικά σύνορα θα μπορούσε επίσης να ενεργοποιηθεί, υπό τις ίδιες συνθήκες, ως αποτέλεσμα σοβαρής αμέλειας του αξιολογούμενου κράτους μέλους να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Λόγω της πολιτικά ευαίσθητης φύσης των μέτρων αυτών, τα οποία άπτονται των εθνικών εκτελεστικών εξουσιών και εξουσιών εφαρμογής των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, οι εκτελεστικές αρμοδιό­τητες για την έγκριση συστάσεων στο πλαίσιο αυτής της ειδικής διαδικασίας σε επίπεδο Ένωσης θα πρέπει να ανατίθενται στο Συμβούλιο, το οποίο θα ενεργεί κατόπιν πρότασης της Επιτροπής.

(31) Πριν εγκριθεί σύσταση για την προσωρινή επαναφορά ελέγχων σε ορισμένα εσωτερικά σύνορα, θα πρέπει να διερευνάται πλήρως και εγκαίρως η δυνατότητα προσφυγής σε μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της υποκείμενης κατά­στασης, περιλαμβανομένης της συνδρομής από φορείς, όργανα και οργανισμούς της Ένωσης, όπως ο Οργανισμός ή η Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία (Ευρωπόλ), που ιδρύθηκε με την απόφαση 2009/371/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 121 της 15.5.2009, σ. 37), καθώς και τεχνικών ή οικονομικών μέτρων στήριξης σε εθνικό επίπεδο, επίπεδο Ένωσης ή σε αμφότερα. Εάν διαπιστωθούν σοβαρές αδυναμίες, η Επιτροπή μπορεί να προβεί σε μέτρα χρηματοδοτικής στήριξης για να βοηθήσει το συγκεκριμένο κράτος μέλος. Επιπλέον, κάθε σύσταση της Επιτροπής και του Συμβουλίου θα πρέπει να στηρίζεται σε τεκμηριωμένα στοιχεία.

(32) Η Επιτροπή θα πρέπει να δύναται να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις με άμεση εφαρμογή όταν, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις που σχετίζονται με την ανάγκη επέκτασης του συνοριακού ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα, συντρέχουν προς τούτο εξαιρετικοί λόγοι έκτακτης ανάγκης.

(33) Οι εκθέσεις αξιολόγησης και οι συστάσεις που αναφέρονται στα άρθρα 14 και 15 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 θα πρέπει να αποτελούν τη βάση για την ενεργοποίηση των ειδικών μέτρων, σε περίπτωση σοβαρών αδυναμιών που συνδέονται με τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, και της ειδικής διαδικασίας, σε περίπτωση εξαιρετικών περιστάσεων που θέτουν σε κίνδυνο τη συνολική λειτουργία του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, κατά τα προβλεπόμενα σε αυτό τον κανονισμό. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή προβαίνουν από κοινού σε τακτικές, αντικειμενικές και αμερόλη­ πτες αξιολογήσεις προκειμένου να ελέγξουν την ορθή εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, η δε Επιτροπή συντονίζει τις αξιολογήσεις σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη. Ο εν λόγω μηχανισμός αξιολόγησης συνίσταται στα εξής στοιχεία: πολυετή και ετήσια προγράμματα αξιολόγησης, προαναγγελλόμενες και απροειδοποίητες επιτόπιες επισκέψεις από μικρή ομάδα εκπροσώπων της Επιτροπής και εμπειρογνωμόνων που υποδεικνύουν τα κράτη μέλη, εκθέσεις για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης τις οποίες εγκρίνει η Επιτροπή και συστάσεις για διορθωτικές ενέργειες τις οποίες εγκρίνει το Συμβούλιο ύστερα από πρόταση της Επιτροπής, ενδεδειγμένη εκ των υστέρων παρακολούθηση, ενεργό παρακολούθηση και υποβολή αναφορών.

(34) Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 562/2006 και οι διαδοχικές τροποποιήσεις του, δηλαδή η θέσπιση κανόνων για τη διέλευση των συνόρων, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη αλλά μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικό­τητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ίδιου άρθρου, ο εν λόγω κανονισμός και οι διαδοχικές τροποποιήσεις του δεν υπερέβησαν τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(35) Θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τη θέσπιση πρόσθετων ρυθμίσεων για το θέμα της επιτήρησης, καθώς και ορισμένων τροποποιήσεων των παραρτημάτων του παρόντος κανονισμού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διενεργεί η Επιτροπή τις δέουσες διαβουλεύσεις κατά τη διάρκεια των προπαρασκευαστικών εργασιών της, συμπεριλαμβανομένων των διαβουλεύσεων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων. Η Επιτροπή, κατά την επεξεργασία και κατάρτιση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, θα πρέπει να διασφαλίζει την ταυτόχρονη, έγκαιρη και κατάλληλη διαβίβαση των σχετικών εγγράφων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο.

(36) Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται κυρίως από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τίθεται σε εφαρμογή τηρουμένων των υποχρεώσεων των κρατών μελών όσον αφορά τη διεθνή προστασία και τη μη επαναπροώθηση.

(37) Κατά παρέκκλιση του άρθρου 355 ΣΛΕΕ, ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται μόνο στα ευρωπαϊκά εδάφη της Γαλλίας και των Κάτω Χωρών. Δεν θίγει τις ειδικές ρυθμίσεις που ισχύουν για τη Θέουτα και τη Μελίλια, όπως ορίζονται με τη συμφωνία για την πράξη προσχώρησης του Βασιλείου της Ισπανίας στη σύμβαση εφαρμογής της συμφωνίας του Σένγκεν της 14ης Ιουνίου 1985 (ΕΕ L 239 της 22.9.2000, σ. 69).

(38) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 για τη θέση της Δανίας, που προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του. Δεδομένου ότι ο παρών κανονισμός αναπτύσσει το κεκτημένο Σένγκεν, η Δανία, σύμφωνα με το άρθρο 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, πρέπει να αποφασίσει εντός έξι μηνών από την απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τον παρόντα κανονισμό, εάν θα τον μεταφέρει στο εθνικό της δίκαιο.

(39) Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που συνήφθη από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας σχετικά με τη σύνδεση των εν λόγω χωρών προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη του κεκτημένου Σένγκεν (ΕΕ L 176 της 10.7.1999, σ. 36), που υπάγονται στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1 σημείο Α της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 176 της 10.7.1999, σ. 31).

(40) Όσον αφορά την Ελβετία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (ΕΕ L 53 της 27.2.2008, σ. 52), οι οποίες εμπίπτουν στον τομέα του άρθρου 1 σημείο Α της απόφασης 1999/437/ΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης του Συμβουλίου 2008/146/ΕΚ (ΕΕ L 53 της 27.2.2008, σ. 1).

(41) Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν κατά την έννοια του πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβε­τικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (ΕΕ L 160 της 18.6.2011, σ. 21.) οι οποίες εμπίπτουν στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1 σημείο Α της απόφασης 1999/437/ΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/350/ΕΕ του Συμβουλίου (ΕΕ L 160 της 18.6.2011, σ. 19).

(42) Ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει, σύμφωνα με την απόφαση 2000/365/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 131 της 1.6.2000, σ. 43). Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει, κατά συνέπεια, στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(43) Ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες η Ιρλανδία δεν συμμετέχει, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 64 της 7.3.2002, σ. 20). Η Ιρλανδία δεν συμμετέχει, συνεπώς, στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(44) Σε ό,τι αφορά τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Κύπρο και τη Ρουμανία, το άρθρο 1 πρώτη παράγραφος, το άρθρο 6 παράγραφος 5 στοιχείο α), ο τίτλος ΙΙΙ, καθώς και οι διατάξεις του τίτλου ΙΙ και τα παραρτήματά του που αφορούν το σύστημα SIS και το σύστημα VIS, αποτελούν διατάξεις βασιζόμενες στο κεκτημένο του Σένγκεν ή άλλως σχετιζόμενες με αυτό, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2003, του άρθρου 4 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2005 και του άρθρου 4 παράγραφος 2 της πράξης προσχώρησης του 2011, αντιστοίχως

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ: