Το Leasing - Μέρος Α: Μια μορφή χρηματοδότησης «σε είδος»

Το "Leasing" δεν είναι μια καθημερινή μίσθωση. Είναι ουσιαστικά η αγορά ενός πράγματος από μια επιχείρηση για να το μισθώσει σε έναν ενδιαφερόμενο. Αυτός καταβάλει τις δόσεις - μισθώματα για την παραχώρηση της χρήσης του πράγματος για ένα χρονικό διάστημα, στο τέλος του οποίου είτε λήγει το leasing ή ο "μισθωτής" επιλέγει να το αγοράσει.

Πιο αναλυτικά, με το Ν. 1665/1986 (ΦΕΚ Α΄ 194) «Συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης» καθιερώθηκε και στην Ελλάδα η σύμβαση της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Με τον όρο αυτό αποδόθηκε στα ελληνικά ο διεθνώς γνωστός όρος «Leasing», ένας σύγχρονος οικονομικονομικός θεσμός. 

Με το θεσμό της χρηματοδοτικής μίσθωσης δημιουργήθηκε μια νέα μορφή οικονομικής δραστηριότητας. Ένας κεφαλαιούχος διαθέτει κεφάλαια, για να αποκτήσει ορισμένα αγαθά, τα οποία στη συνέχεια εκμισθώνει, φροντίζοντας, μάλιστα, ώστε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους να καθοριστούν από αυτόν, που θα τα χρησιμοποιήσει, δηλαδή από τον μελλοντικό μισθωτή. Ως μισθωτής μπορεί να καταρτίσει χρηματοδοτική μίσθωση οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, το οποίο ασκεί επιχείρηση η επάγγελμα και επιθυμεί να προμηθευτεί μηχανήματα παραγωγής, αγαθά επαγγελματικού εξοπλισμού ή και ακίνητο, για επαγγελματικό σκοπό.

Αντικείμενο της χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να είναι μόνο η παραχώρηση της χρήσης πραγμάτων, κινητών ή ακινήτων ή συνδυασμού των δύο, τα οποία προορίζονται για την επιχείρηση ή το επάγγελμα του μισθωτή, όπως χώροι γραφείων, μηχανολογικός εξοπλισμός κ.λπ. Η παραχώρηση της χρήσης του πράγματος γίνεται έναντι μισθώματος.

Ο προσδιορισμός του μισθώματος γίνεται με βάση το κεφάλαιο, που διέθεσε ο εκμισθωτής, για την απόκτηση του αγαθού, τη διάρκεια απόσβεσής του, τα έξοδα χρηματοδότησης (τόκοι, προμήθειες στις τράπεζες κ.λπ.), τα λειτουργικά έξοδα του εκμισθωτή και τα ποσοστά κέρδους του.

Ως ελάχιστη διάρκεια της μίσθωσης είναι τα τρία έτη, για τα κινητά, τα πέντε έτη, για τα αεροσκάφη και τα δέκα έτη, για τα ακίνητα. Από τις διατάξεις των άρθρων 1 - 3 του Ν. 1665/1986, συνάγεται, ότι σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να συνάψει μόνο ανώνυμη εταιρία, που έχει συσταθεί, με αποκλειστικό σκοπό τη διενέργεια τέτοιων εργασιών και μετά, από ειδική άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος. 

Στην επίτευξη του χρηματοδοτικού σκοπού της σύμβασης leasing αποβλέπει και η σύζευξή της, με το δικαίωμα προαιρέσεως του μισθωτή είτε να αγοράσει το μίσθιο, κατά τη λήξη της μίσθωσης (ή και πριν από αυτή) είτε να ανανεώσει τη μίσθωση, για ορισμένο χρόνο.

Για τη σύναψη της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης απαιτείται συστατικός τύπος, ο οποίος, για τα κινητά είναι το έγγραφο (άρθρο 4 παρ. 1) , το οποίο δεν απαιτείται να είναι έγγραφο βέβαιης χρονολογίας ή συμβολαιογραφικό, με εξαίρεση τη χρηματοδοτική μίσθωση φορτηγών αυτοκίνητων. Το έγγραφο απαιτείται, μόνο, για την κυρίως σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης και όχι για τη σύμβαση, με την οποία αγοράζει το πράγμα η εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης.

Η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, που καταρτίζεται, μεταξύ εκμισθωτή (εταιρίας leasing) και μισθωτή δεν είναι απλή σύμβαση μίσθωσης πράγματος (ΑΚ 574 - 618), αλλά σύνθετη ή μεικτή σύμβαση (ή ορθότερα ένας νέος "τύπος σύμβασης"), η οποία έχει στοιχεία:

α) Σύμβασης μίσθωσης, παραλλαγμένης, όμως, σε πολλά σημεία, από τον «τύπο» που καθιερώνουν οι διατάξεις των άρθρων 574 επ. ΑΚ. Στη συνήθη μίσθωση ο εκμισθωτής υποχρεούται, κατά τη διάρκεια της σύμβασης να διατηρεί το μίσθιο κατάλληλο, για τη συμφωνηθείσα χρήση (ΑΚ 575), ευθύνεται για πραγματικά ελαττώματα κ.λπ. του μισθίου (ΑΚ 576 - 578) και φέρει τον κίνδυνο της τυχαίας καταστροφής ή χειροτερεύσεως (ΑΚ 380, 585 - 586). Στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, ο εκμισθωτής εκχωρεί μεν στον μισθωτή όλες τις αξιώσεις του, κατά του προμηθευτή από τη σύμβαση πωλήσεως, αποκλείει, όμως, οποιαδήποτε δική του ευθύνη. Τυχόν ελαττώματα του πράγματος δεν παρέχουν στον μισθωτή δικαίωμα μείωσης ή μη καταβολής του μισθώματος. Ο μισθωτής υποχρεούται να διατηρεί το πράγμα κατάλληλο, για τη συμφωνηθείσα χρήση και να φέρει όλες τις δαπάνες του πράγματος, καθ’ όλη τη διάρκεια της μίσθωσης. Ο εκμισθωτής φέρει απλώς τον κίνδυνο της χρηματοδότησης, δηλαδή τον κίνδυνο τυχόν αδυναμίας του μισθωτή να πληρώσει το μίσθωμα.

β) Σύμβασης εντολής, με την οποία ο εκμισθωτής εντέλλεται τον μισθωτή να διαπραγματευτεί με τον προμηθευτή το αντικείμενο και τους όρους της σύμβασης πωλήσεως, την οποία θα καταρτίσει ο εκμισθωτής με τον προμηθευτή. Η επιλογή του αγαθού, που θα αποτελέσει αντικείμενο της μίσθωσης γίνεται από τον μελλοντικό μισθωτή, ο οποίος είναι ελεύθερος να διαλέξει μόνος του το αγαθό και τον αντίστοιχο προμηθευτή του.

γ) Εκχώρησης απαίτησης, από την εταιρία Leasing (εκμισθωτή), προς τον μισθωτή, που έχει αυτή κατά του προμηθευτή από τη σύμβαση της πώλησης. Πρόκειται για εκχώρηση συγκεκριμένων απαιτήσεων (ένεκα υπάρξεως ελαττωμάτων ή ελλείψεως συμφωνημένων ιδιοτήτων κ.λπ.) και όχι, για την μεταβίβαση ολόκληρου του συμβατικού δεσμού. Και

δ) συμφώνου προαιρέσεως, συμφωνίας δηλαδή, μεταξύ εκμισθωτή και μισθωτή, ότι ο τελευταίος θα έχει το δικαίωμα είτε να αγοράσει το πράγμα είτε να ανανεώσει τη μίσθωση, για ορισμένο χρόνο.

Τα δικαιώματα του εκμισθωτή σε περίπτωση καθυστέρησης μισθωμάτων leasing θα τα δούμε στο μέρος Β.