ΝΟΚ ΝΟΚ. Who΄s there?
Σύντομα για την απόφαση του ΣτΕ για τα "Bonus"
05/03/2025
12/03/2025
Με τον ν. 4067/2012 (Α' 79) θεσπίσθηκε Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (εφεξής ΝΟΚ), ο οποίος αντικατέστησε τον ΓΟΚ 1985. Ο ΝΟΚ προβλέπει σε διάφορα άρθρα του κίνητρα για κατασκευή κτιρίων ενεργειακά αποδοτικότερων, έναντι "bonus" μεγαλύτερης δόμησης/ ύψους.
Κατόπιν αίτησης ακύρωσης, προτάθηκε ότι οι διατάξεις των άρθρων 10 παρ. 1 περ. β' (αύξηση σ.δ. οικοπέδου έναντι κατεδάφισης προϋφιστάμενου κτίσματος και μείωσης της κάλυψης), 15 παρ. 8 περ. γ' (προσαύξηση ύψους κατά 1 μ., λόγω φυτεμένου δώματος), 19 παρ. 2 (προσθήκη χώρου κύριας χρήσης 35 τ.μ. στο δώμα λόγω φύτευσης) και 25 (αύξηση σ.δ. λόγω ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου) του ΝΟΚ, είναι αντισυνταγματικές, αντιβαίνιουσες στο άρθρο 24 του Συντάγματος.
Κατά το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας μας, οι ανωτέρω διατάξεις αποτελούν διατάξεις προεχόντως πολεοδομικής φύσεως και δεν αφορούν απλώς τον τρόπο δόμησης και παραγωγής κτηρίων, ούτε έχουν αμιγώς τεχνικό χαρακτήρα.
Η εφαρμογή τους δε, συνεπάγεται ουσιώδεις αποκλίσεις από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης (σ.δ., ύψος), οι οποίες, κατά το Σύνταγμα, δεν είναι επιτρεπτές διά της θεσπίσεως γενικών διατάξεων, οριζόντιας εφαρμογής, αλλά επιτρέπονται μόνον στο πλαίσιο του ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού, με τον καθορισμό των όρων δομήσεως που προσιδιάζουν σε κάθε περιοχή, επί τη βάσει αντικειμενικών πολεοδομικών κριτηρίων, την τήρηση των οποίων διασφαλίζει η, εκπονούμενη σε κάθε στάδιο σχεδιασμού, ειδική επιστημονική μελέτη των τοπικών συνθηκών και της φυσιογνωμίας της περιοχής και με τη συμμετοχή του οικείου ΟΤΑ.
Για τον λόγο αυτόν, οι ως άνω ρυθμίσεις δεν μπορούν να υλοποιούνται απευθείας με την έκδοση ατομικών πράξεων, ήτοι συγκεκριμένων οικοδομικών αδειών.
Έτσι, κατά το ΣτΕ, το σύστημα των κινήτρων του ΝΟΚ δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο ρύθμισης σε γενικό και αφηρημένο επίπεδο αλλά πρέπει, κατά το Σύνταγμα, να ενταχθεί στον πολεοδομικό σχεδιασμό, ο οποίος υπόκειται στον θεμελιώδη κανόνα της προστασίας και βελτίωσης του οικιστικού περιβάλλοντος και, κατ' επέκταση, στη βελτίωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων της περιοχής που αφορά. Απόκειται, κατά το ΣτΕ, στον πολεοδομικό νομοθέτη να συμπεριλάβει τα κίνητρα στον τοπικό σχεδιασμό, κατόπιν σταθμίσεως των συνεπειών τους στο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής, όπου αυτά εφαρμόζονται, τεκμηριώνοντας τη σχετική κρίση του με ειδική επιστημονική μελέτη.
Ωστόσο, η απόφαση αυτή δεν έχει "αναδρομική ισχύ". Το ΣτΕ, σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον, κρίνει ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει έως και τις 11.12.2024, ημερομηνία κατά την οποία το Δικαστήριο, διά του Προέδρου, προέβη σε ανακοίνωση του περιεχομένου της παρούσας απόφασης, κατά το άρθρο 34 παρ. 8 του π.δ. 18/1989, όπως ισχύει.
Ως έναρξη υλοποίησης των οικοδομικών αδειών νοούνται οι εργασίες εκσκαφής για την ανέγερση της οικοδομής, ο χρόνος πραγματοποίησης των οποίων πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο, όπως, ιδίως, α) με τη γνωστοποίηση, καθ' οιονδήποτε τρόπο, της έναρξης των εργασιών εκσκαφής σε οποιαδήποτε διοικητική αρχή (ενδεικτικά: Υπουργεία, Δήμους, Αστυνομικά Τμήματα, Περιφέρειες, Επιθεώρηση Εργασίας κ.λπ.), β) την ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης (ΑΠΔ) από τον εργοδότη στη βάση δεδομένων του ΕΦΚΑ κ.ο.κ., εφόσον η γνωστοποίηση ή η υποβολή των ως άνω στοιχείων έχει λάβει χώρα έως και την κρίσιμη ημερομηνία της ανακοίνωσης, δηλαδή έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024. Δεν αρκούν, όμως, η ηλεκτρονική αυτόματη έκδοση της οικοδομικής άδειας και η λήψη αριθμού άδειας, η οποία απλώς επιτρέπει την έναρξη των οικοδομικών εργασιών (άρθρο 38 του ΝΟΚ), αλλά δεν αποδεικνύει τον χρόνο έναρξης των εργασιών, ούτε η ηλεκτρονική ενημέρωση άλλων Υπηρεσιών