Δίκαιο και Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things): Νομικές Προκλήσεις

Το διαδίκτυο των πραγμάτων (ΔτΠ) βασίζεται σε ένα δίκτυο αντικειμένων, που συνδέονται πχ. με μια ετικέτα ή ένα μικροτσίπ και στέλνουν δεδομένα σε ένα σύστημα λήψης.

Το ΔτΠ συγχωνεύει το φυσικό και το εικονικό στοιχείο, προσφέροντας σύγχρονες, καινοτόμες λύσεις σε έξυπνα περιβάλλοντα.

Μαζί με την τεχνητή νοημοσύνη  και τα μεγάλα δεδομένα, οι τεχνολογίες ΔτΠ αποτελούν την εμπροσθοφυλακή του ψηφιακού μετασχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας, δημιουργώντας ένα περιβάλλον τεχνικής και θεσμικής πολυπλοκότητας.

Αυτά τα «πράγματα», συνεπώς, επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Το δίκτυο μπορεί να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, ιατρικές συσκευές που χορηγούν φάρμακα σε προγραμματισμένα χρονικά διαστήματα, ή παιχνίδια στα πλαίσια εκπαιδευτικών διαδικασιών, που μοιάζουν με φαινομενικά ζωντανά και αλληλοεπιδρούν με τους χρήστες με ρεαλιστικούς τρόπους.

Το οικοσύστημα, λοιπόν, του ΔτΠ επιτρέπει την ανάπτυξη πολλών εφαρμογών για διαφορετικούς «έξυπνους»· κλάδους: έξυπνο δίκτυο, έξυπνο αυτοκίνητο, έξυπνο σπίτι κλπ. με εφαρμογές που επιτρέπουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ιδίων των αντικειμένων, μεταφέροντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Για παράδειγμα, για τον έλεγχο των οικιακών συσκευών σε ένα έξυπνο σπίτι, βιομηχανίες έχουν αναπτύξει αισθητήρες για την αυτόνομη ώρα ενεργοποίησης ή απενεργοποίησης τους και κοινοποίησης οποιασδήποτε λειτουργίας στον ιδιοκτήτη, φαινόμενο γνωστό και ως domotics.

Η πραγματικότητα του ΔτΠ και του αυξανόμενου αριθμού των συσκευών στον καταναλωτικό τομέα που εισέρχονται στην αγορά κάθε μέρα, αφήνει ψηφιακά αποτυπώματα και ο όγκος των δεδομένων που συλλέγονται και διανέμονται σε καθημερινή βάση είναι τεράστιος, με αυξητική τάση. Στα πλαίσια αυτά, μία σωρεία νομικών θεμάτων φαίνεται ότι θα απασχολήσουν την επιστήμη του δικαίου, μεταξύ αυτών τηλεπικοινωνίες, διανοητική ιδιοκτησία, δίκαιο του ανταγωνισμού, δίκαιο προστασίας των καταναλωτών, ευθύνη και υπαιτιότητα, έξυπνες συμβάσεις.

1. Ζητήματα απορρήτου, προστασίας δεδομένων και ασφάλειας στον κυβερνοχώρο του ΔτΠ: συσκευές fitness στα ρολόγια, κινητές συσκευές GPS, κινητά τηλέφωνα, tablet, έξυπνα αυτοκίνητα και έξυπνες τηλεοράσεις. Όλες οι συσκευές συλλέγουν δεδομένα και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω του διαδικτύου, ανταλλάσσοντας πληροφορίες. Τέτοια δεδομένα περιλαμβάνουν, συχνά, πληροφορίες τοποθεσίας, οικονομικά δεδομένα, προσωπικές πληροφορίες υγείας και ακόμη και κωδικούς pin. Ως εκ τούτου, η πιθανότητα παραβίασης της ασφάλειας δεδομένων είναι υψηλή και θα συνεχίσει να αυξάνεται καθώς ολοένα και περισσότερες νέες συσκευές εντάσσονται στο ΔτΠ.  

2. Το blockchain είναι μια κατανεμημένη βάση δεδομένων και σε αυτήν την τεχνολογία βασίζεται η φιλοσοφία των κρυπτονομισμάτων. Το blockchain έχει αποτελέσει αντικείμενο τεχνικής ανάλυσης στον τομέα της πληροφορικής: από άποψη τεχνολογίας βασίζεται σε έναν ισχυρό αλγόριθμο, όμως κατά γενική παραδοχή δεν μπορεί να χειριστεί θέματα απορρήτου. Το τεράστιο μέγεθος του ΔτΠ  το καθιστά δεκτικό επίθεσης και δεν δύναται να προστατευτεί εύκολα μέσω των συμβατικών τειχών  προστασίας και εργαλείων. Επιπλέον, ένας σημαντικός αριθμός καταναλωτικών συσκευών που είναι συνδεδεμένες στο ΔτΠ συχνά στερούνται βασικών ελέγχων ασφαλείας και είναι άμεσα επιρρεπείς σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Στο σημείο αυτό, τίθεται το εύλογο ερώτημα του εάν μπορούν οι κατασκευαστές να παράγουν συσκευές που είναι απολύτως ασφαλείς και εντελώς απαλλαγμένες από τον κίνδυνο hacking. Προς το παρόν η απάντηση τείνει να είναι αρνητική, στο μέλλον όμως αυτό μπορεί να αλλάξει.  

Το ΔτΠ υπόσχεται μία προηγμένη τεχνολογία, αλλά η αγορά μπορεί να λειτουργεί σε ένα καθεστώς νομικής αβεβαιότητας, εάν δεν υπάρξει ένα νομικό «δίχτυ ασφαλείας»  αναφορικά με τις νέες τεχνολογικές προκλήσεις σε βασικούς τομείς όπως η ασφάλεια, η σφαίρα του απορρήτου, οι συμβάσεις και η ευθύνη προϊόντων.