Αίτημα περί κατάργησης δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές (άρθρο 42 του Ν. 4640/2019)

ΑΙΤΗΜΑ ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 42 ΤΟΥ Ν. 4640/2019 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΝΣΗΜΟΥ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ

Του Νικόλαου Διαλυνά του Αθανασίου, Δικηγόρου Θεσσαλονίκης (ΑΜΔΣΘ 1529), κατοίκου Θεσσαλονίκης, οδός 26ης Οκτωβρίου αρ. 26)

ΠΡΟΣ

- ΤΟΝ Κ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΥΤΟΥ

- ΤΟΝ Κ. ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Κ. ΤΑΣΟΥΛΑ

-ΤΟΝ Κ. ΥΠΟΥΡΓΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ Κ. ΤΣΙΑΡΑ

Κοινοποιείται στον κ. ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ

Κοινοποιείται στον Κ. ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Θεσσαλονίκη 12-05-2020

Ενόψει της ψηφίσεως του κατατεθέντος την 11-05-2020 στη Βουλή από το Υπουργείο Δικαιοσύνης σχεδίου νόμου με τίτλο "Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών (ΕΕ) 2016/800, 2017/1371, 2017/541, 2016/1919, 2014/57/ΕΕ, κύρωση του Μνημονίου Διοικητικής Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, τροποποιήσεις του ν.3663/2008 (Α΄ 99) προς εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/1727 και άλλες διατάξεις" σε συνδυασμό με το γεγονός ότι λόγω της υφισταμένης οικονομικής κρίσεως συνεπεία του κορωνοϊού και της λήψεως από την Κυβέρνηση σωρείας μέτρων οικονομικής φύσεως για την αντιμετώπιση της απευθύνομαι προς Υμάς κύριε Πρωθυπουργέ και εν συνεχεία και στον κ. Πρόεδρο της Βουλής αλλά και στον κ. Υπουργό Δικαιοσύνης προκειμένου να συμπεριληφθεί στο προς ψήφιση νομοσχέδιο διάταξη με την οποία να καταργείται το άρθρο 42 του ν. 4640/2019 με το οποίο επαναφέρθηκε το τέλος δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές.

Και μάλιστα το εν λόγω άρθρο εφαρμόζεται και στις αγωγές που έχουν ασκηθεί πριν από τη δημοσίευση του νόμου 4640/2019 και εισάγονται σε πρώτη συζήτηση μετά την 1-1-2020.

Στο σημείο αυτό κύριε Πρωθυπουργέ απευθύνομαι και προς Υμάς προσωπικώς και θεωρώ αναγκαίο να επεξηγήσω διότι δεν τυγχάνετε νομικός ότι αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι ο οποιοσδήποτε πολίτης έχει υποστεί κατά την κρίση του ζημία από έναν άλλο συμπολίτη του ή από ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου οφείλει να καταβάλλει για το ποσό για το οποίο ζητά στο δημόσιο ταμείο το 11 τοις χιλίοις κατά τη συζήτηση της αγωγής του δηλαδή για ζημία άνω των 250.000 οφείλει να καταβάλλει 2.500 ευρώ για να μπορέσει να συζητηθεί η αγωγή του.

Σκεφτείτε λοιπόν κύριε Πρωθυπουργέ ανθρώπους, πολίτες, συμπολίτες σας οι οποίοι συνεπεία παραδείγματος χάριν ιατρικής αμέλειας έχουν καταστεί τετραπληγικοί, παραπληγικοί, έχουν απολέσει την όραση τους, έχουν ανάπηρο παιδί, κατάκοιτη σύζυγο ή σύζυγο σε κώμα.

Όλοι λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι μέχρι την 1-1-2020 μπορούσαν να διεκδικήσουν τη ζημία την οποία είχαν υποστεί και τα υπέρογκα έξοδα τους από το δικαστήριο χωρίς να καταβάλλουν το 11 τοις χιλίοις, σήμερα έχουν 3 επιλογές οι οποίες και οι 3 είναι κατάφωρα άδικες και αντίθετες με το άρθρο 20 του Συντάγματος και με το άρθρο 4 περί ισότητας των πολιτών.

Η πρώτη τους επιλογή είναι και θα είναι και πιο συνηθισμένη τώρα με την μεγάλη οικονομική κρίση να μην καταφύγουν στο δικαστήριο αφού για να συζητηθεί απλά και μόνο η αγωγή τους θα πρέπει στην καλύτερη περίπτωση να καταβάλλουν 2.500 ευρώ.

Η δεύτερη επιλογή τους είναι να περιορίσουν το ποσό το οποίο ζητούν κάτω των 250.000 ευρώ ( σκεφθείτε τα έξοδα μιας οικογένειας που έχει ανήλικο τετραπληγικό παιδί, τα έξοδα για εγχειρήσεις και τα έξοδα για τυχόν μετάβαση στο εξωτερικό).

Η τρίτη λύση είναι να πληρώσουν 2.500 ευρώ σαν κατώτατο όριο ενώ έχουν παραδείγματος χάριν έξοδα 500.000 ευρώ (φυσιοθεραπείες, επεμβάσεις κλπ).

Κύριε Πρωθυπουργέ,

Μέσα στις δύσκολες μέρες που έχουμε μπροστά μας και την οικονομική κρίση η οποία ξεκίνησε και θα είναι σκληρή η ύπαρξη αυτής της διατάξεως ενόψει μάλιστα των οικονομικών μέτρων που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση προς στήριξη των αδυνάμων, των ανέργων κλπ αποτελεί μία κατάφωρη αδικία και μια παρανομία διότι κύριε Πρωθυπουργέ η διάταξη αυτή πλήττει όχι μόνο τους φτωχούς αλλά τους φτωχούς οι οποίοι παράλληλα είναι ανάπηροι, είναι παραπληγικοί ή έχουν μέλος της οικογένειας τους ανάπηρο ή παραπληγικό ή ανήμπορο.

Πιστεύω ότι η αδικία αυτή θα τελειώσει επιτέλους και πρέπει κύριε Πρωθυπουργέ να την τελειώσετε εσείς γιατί εσείς είστε Πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων, πλουσίων και φτωχών, υγιών και ανημπόρων.

Τα όσα εν συνεχεία θα αναφέρω αφορούν τους νομικούς στους οποίους απευθύνομαι καθώς και στα πολιτικά πρόσωπα τα οποία ηγούνται των αρμόδιων υπουργείων.

Το μόνο το οποίο αφορά εσάς κύριε Πρωθυπουργέ προσωπικώς είναι μία παράγραφος της αιτιολογικής εκθέσεως επί της παραπάνω διατάξεως που «εξηγεί» τον λόγο ψηφίσεως αυτής της διατάξεως της οποίας αιτούμαι την κατάργηση.

Λέει λοιπόν η αιτιολογική έκθεση σε κάποιο σημείο της ότι η θέσπιση της διατάξεως αυτής θα συμβάλλει εκτός των άλλων στην αύξηση των δημοσίων εσόδων και στην ενίσχυση της διαδικασίας διαμεσολάβησης.

Όμως κύριε Πρωθυπουργέ η αιτιολογική έκθεση παρέλειψε τον κυριότερο παράγοντα τον άνθρωπο που είναι φτωχός, που έχει πληγεί από την οικονομική κρίση και που ταυτόχρονα είναι και άρρωστος. Αυτός δε θα μπορέσει να βρει το δίκιο του χάριν της αυξήσεως των δημοσίων εσόδων και της διαμεσολάβησης.

Κύριε Πρόεδρε της Βουλής, Κύριε Υπουργέ Δικαιοσύνης τώρα απευθύνομαι πλέον σε Σας για να αναφερθώ στους νομικούς λόγους για τους οποίους η διάταξη αυτή πρέπει άμεσα να καταργηθεί και είναι η μοναδική ευκαιρία τώρα με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο.

Αναφέρων τα εξής:

Κατόπιν της διάταξης του άρθρου 42 του ν. 4640/2019, επαναφέρθηκε το τέλος δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές.

Ειδικότερα, η ως άνω διάταξη υπό τον τίτλο «Δικαστικό Ένσημο» ορίζει:

"1. Η παράγραφος 3 του άρθρου 7 του ν.δ. 1544/1942 (Α' 189), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 70 του ν. 3994/2011 (Α' 165), το άρθρο 21 του ν. 4055/2012 (Ά' 51) και το άρθρο 33 του ν. 4446/2016 (Α' 240), αντικαθίσταται ως εξής:

«3. Στο τέλος, που επιβάλλεται κατά το άρθρο 2 του ν. ΓΠΟΗ/1912, δεν υπόκεινται οι αναγνωριστικές αγωγές για όλες τις διαφορές που υπάγονται στην καθ' ύλην αρμοδιότητα των ειρηνοδικείων και των μονομελών πρωτοδικείων, καθώς και οι αγωγές για την εξάλειψη υποθήκης και προσημείωσης και εκείνες που αφορούν την ακύρωση πλειστηριασμού.»

Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς αναγνωριστικές αγωγές, για τις οποίες η πρώτη συζήτηση στο ακροατήριο διενεργείται μετά την 1η Ιανουαρίου 2020, καθώς και στις αγωγές που έχουν ασκηθεί ως καταψηφιστικές πριν από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, εφόσον έχουν ήδη μετατραπεί ή μετατραπούν σε αναγνωριστικές μετά τη δημοσίευσή του και εισαχθούν σε πρώτη συζήτηση μετά την ως άνω ημερομηνία."

Ο λόγος εισαγωγής της ερευνώμενης διάταξης, όπως περιέχεται στην επ' αυτής Αιτιολογική Έκθεση, έχει ως εξής;

«Με την άσκηση και συζήτηση μίας αγωγής, ο πολίτης κινητοποιεί έναν πολυπρόσωπο και πολυδάπανο δημόσιο μηχανισμό. Οφείλει, συνεπώς να καταβάλει τέλος, ώστε να ενισχύεται η δυνατότητα της πολιτείας να οργανώνει κατά τον καλύτερο τρόπο το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Κατά τη συζήτηση των αγωγών τα καταψηφιστικά αιτήματα τούτων, ως επί τω πλείστον τρέπονται σε αναγνωριστικά, με συνέπεια να αποφεύγεται η καταβολή δικαστικού ενσήμου επί του αντικειμένου της δίκης (αιτούμενου κεφαλαίου και των επ' αυτού τόκων). Η πρακτική αυτή οδηγεί σε καταστρατηγήσεις και κατάχρηση δικονομικών δυνατοτήτων, που έχουν ως αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη επιβάρυνση της δικαιοσύνης, ενώ στερεί το Ελληνικό Δημόσιο και άλλους φορείς (ΤΑΧΔΙΚ και άλλα ασφαλιστικά ταμεία) από σημαντικά έσοδα. Η επαναφορά του τέλους δικαστικού ενσήμου (το οποίο είχε επιβληθεί και στο πρόσφατο παρελθόν με ευρύτατη αποδοχή) και επί αναγνωριστικών αγωγών που υπάγονται στην καθ' ύλην αρμοδιότητα των πολυμελών πρωτοδικείων, στις οποίες περιλαμβάνονται αυτονοήτως και οι καταψηφιστικές μετά τη μετατροπή τους σε αναγνωριστικές θα συμβάλλει στην καταπολέμηση της δικομανίας και στον εξορθολογισμό και στην επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, μέσω της αποτροπής προπετών και αβάσιμων αγωγών, αλλά και στην ενίσχυση της διαδικασίας διαμεσολάβησης που είναι τόσο σημαντική για την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων και την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλει και στην αύξηση των δημοσίων εσόδων.»

Η εν λόγω διάταξη πάσχει αντισυνταγματικότητας, καθώς παραβιάζει κατάφωρα το δικαίωμα δικαστικής προστασίας των πολιτών κατά το άρθρο 20 του Συντάγματος, αλλά και το ίδιο το λειτούργημα των δικηγόρων, οι οποίοι απεκδύονται επιπλέον δικηγορικής ύλης, δεδομένης της περιορισμένης δυνατότητας των πολιτών να ανταπεξέλθουν στα υψηλά χρηματικά ποσά που απαιτούνται για την προσφυγή στη δικαιοσύνη.

Ήδη, σύμφωνα με την από 24-02-2020 γνωμοδότηση των καθηγητών, κ. Δρόσου, κ. Βλαχόπουλου και κ. Δελλή, η εν λόγω διάταξη:

Αντίκειται στο Σύνταγμα και στην ΕΣΔΑ η επιβολή τέλους δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές αρμοδιότητας Πολυμελούς Πρωτοδικείου, όπως νομοθετήθηκε με το άρθρο 42 παρ.1 ν. 4640/2019.

Η ως άνω γνωμοδότηση επισυνάπτεται κατωτέρω αυτούσια:

Ο εν λόγω περιορισμός είναι δυσανάλογος προς τους σκοπούς τους οποίους επιδιώκει να επιτύχει. Η «καταπολέμηση της δικομανίας» και η «αποτροπή προπετών και αβάσιμων αγωγών», πέραν του ότι δεν προκύπτουν από κανένα στοιχείο της Αιτιολογικής Έκθεσης ούτε αναλύονται με ειδικότερα στατιστικά στοιχεία ή άλλα πραγματικά δεδομένα (π.χ. στοιχεία που να αποδεικνύουν τον αυξανόμενο ρυθμό άσκησης αναγνωριστικών αγωγών τα τελευταία τρία έτη και την αιτιώδη σχέση της αύξησης αυτής με την κατάργηση του επιβληθέντος το 2011 και καταργηθέντος το 2016 δικαστικού ενσήμου) δεν τελούν σε αναλογία με τον εν δυνάμει απόλυτο φραγμό που τίθεται στη προσφυγή στη δικαιοσύνη.

Η εν λόγω διάταξη αποτελεί έναν μέσο, ώστε σταδιακά, αν δεν καταργηθεί, να επαναφέρει το δικαστικό ένσημο, στις αναγνωριστικές αγωγές ενώπιον των ειρηνοδικείων, μονομελών πρωτοδικείων και διοικητικών δικαστηρίων.

Ταυτόχρονα, με την «υποτιθέμενη» επίτευξη της αποσυμφόρησης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, θα ακολουθήσει η σίγουρη συμφόρηση του Μονομελούς Πρωτοδικείου, καθώς ο κύριος όγκος των αγωγών θα απευθύνονται ενώπιον αυτού.

Συνδυάζοντας όλα τα ανωτέρω, το επίμαχο μέτρο ελέγχεται ως ατεκμηρίωτο, αποσπασματικό, δυσανάλογο και επιζήμιο ως προς το σκοπό τον οποίο δηλώνεται ότι επιδιώκει. Η δικηγορία δέχεται ένα ακόμα πλήγμα, το οποίο σε συνδυασμό και με τη διαμεσολάβηση, απομακρύνει τους δικηγόρους από τις δικαστικές αίθουσες.

Η επιτάχυνση στην απονομή της Δικαιοσύνης προφανώς συναρτάται με την παροχή αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας κατά την έννοια τόσο του άρθρου 20.1 Σ όσο και του άρθρου 6.1 ΕΣΔΑ. Συναφώς, η χρήση οικονομικών εργαλείων μέσω της επίρριψης του κόστους της δίκης στα μέρη τα οποία επιβαρύνουν την ένδικη διαδικασία συνιστά καταρχήν νοητό μέσο επιδίωξης του ως άνω συνταγματικού σκοπού. Ωστόσο, η χωρίς όριο και χωρίς καμία τεκμηρίωση επιβολή οικονομικού βάρους ειδικά στον ενάγοντα και μάλιστα για αναγνωριστικής φύσεως αίτημα δεν αποδεικνύεται ούτε αναγκαία ούτε πρόσφορη. Εισάγει ένα δυσανάλογο εμπόδιο στο δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη.

Επιπρόσθετα, ενδέχεται να υπονομεύει και άλλα συνταγματικής φύσεως αγαθά: αφενός, την ασφάλεια των ενοχικών σχέσεων και δικαιωμάτων {η οποία συναρτάται με το άρθρο 5.1 Σ) και αφετέρου, την ασφάλεια των συναλλαγών, ως συνιστώσα της οικονομικής ζωής της Χώρας, την οποία εγγυάται το Κράτος δυνάμει του άρθρου 106.1 Σ. Η θέσπιση τέτοιων εμποδίων σε βάρος εκείνων οι οποίοι προσφεύγουν στην πολιτική Δικαιοσύνη για να διασφαλίσουν τα οικονομικά τους δικαιώματα αυξάνει τον ηθικό κίνδυνο της παραβίασης των συναλλακτικών υποχρεώσεων, παρέχοντας κίνητρο για τέτοιας μορφής παραβιάσεις.

Ειδικότερα ως προς τον αναδρομικό χαρακτήρα της επιβολής του ερευνώμενου του τέλους δικαστικού ενσήμου στις εκκρεμείς αναγνωριστικές αγωγές. Σε αντίθεση, με τις δύο προηγούμενες ρυθμίσεις του 2011 και του 2012, όπου δεν προβλεπόταν αναδρομική επιβολή του δικαστικού ενσήμου, στις εκκρεμείς αναγνωριστικές αγωγές, επιβλήθηκε με την ερευνώμενη ρύθμιση αναδρομικώς επιβολή του τέλους δικαστικού ενσήμου στις εκκρεμείς αναγνωριστικές αγωγές.

ΕΠΕΙΔΗ παραβιάζονται κατάφωρα δικαιώματα των πολιτών όσο και των ίδιων των δικηγόρων.

ΕΠΕΙΔΗ εν μέσω οικονομικής κρίσεως καθίσταται ευλόγως αντιληπτό ότι οι πολίτες θα αδυνατούν να καταβάλλουν δικαστικό ένσημο πράγμα το οποίο θα οδηγήσει σε αδυναμία προσφυγής στα δικαστήρια

ΣΑΣ ΚΑΛΩ ΟΠΩΣ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΒΕΤΕ ΣΤΟ ΣΧΈΔΙΟ ΝΌΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ ΜΕ ΤΊΤΛΟ "ΕΝΣΩΜΆΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΏΝ (ΕΕ) 2016/800, 2017/1371, 2017/541, 2016/1919, 2014/57/ΕΕ, ΚΎΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΊΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ ΜΕΤΑΞΎ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΌΣΙΑΣ ΤΆΞΕΩΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ, ΤΡΟΠΟΠΟΙΉΣΕΙΣ ΤΟΥ Ν.3663/2008 (Α΄ 99) ΠΡΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎ (ΕΕ) 2018/1727 ΚΑΙ ΆΛΛΕΣ ΔΙΑΤΆΞΕΙΣ» ΠΟΥ ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΕ ΤΗΝ 11/05/2020 ΔΙΑΤΑΞΗ ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 42 ΤΟΥ Ν. 4640/2019 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΝΣΗΜΟΥ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ

Παρακαλώ όπως μου αποσταλεί στο e-mail μου αριθμός πρωτοκόλλου επί της παραπάνω αιτήσεως μου και έγγραφη απάντηση ότι λήφθηκε το παρόν.

Μετά τιμής

Ο αιτών

Ενημέρωση: Το αίτημα παρελήφθη και έλαβε αριθμό πρωτοκόλλου από τη Γενική Γραμματεία Πρωθυπουργού (αριθμός πρωτοκόλλου 3388 με ημερομηνία 12/5/2020), την Ειδική Γραμματεία Προέδρου της Βουλής (αριθμός πρωτοκόλλου 1642/12.05.2020), και τη Γραμματεία του Υπουργού Δικαιοσύνης (αριθμός Πρωτοκόλλου 1594/ 14.05.2020).