Blogging και φωτογραφία: Bασικοί κανόνες Copyright

Έχεις τη βασική ιδέα, έχεις το θέμα και το  κείμενο και είσαι έτοιμη να ανεβάσεις blog post. Σου λείπει η φωτογραφία που ουσιαστικά είναι και αυτό που θα τραβήξει το μάτι του αναγνώστη και που θα "δέσει" την αισθητική του blog σου.

Συνήθως έχεις δύο επιλογές: θα τραβήξεις ο ίδιος τη φωτογραφία που θέλεις να ανεβάσεις ή θα ψάξεις να βρεις μια φωτογραφία που ταιριάζει στο θέμα σου αλλά ανήκει σε κάποιον άλλο.

Ακολουθούν τα 5 βασικά ερωτήματα που πρέπει να κάνεις στον εαυτό σου πριν αποφασίσεις να χρησιμοποιήσεις μια φωτογραφία στο blog σου και οι απαντήσεις τους για να μην έχεις την ανησυχία ότι έκανες κάτι λάθος ή παράνομο.

1. Μπορώ να ανεβάσω τη φωτογραφία που τράβηξα μόνος μου με το κινητό ή τη φωτογραφική μου μηχανή;

Φυσικά! Όταν τραβάς ο ίδιος μια φωτογραφία έχεις πνευματικά δικαιώματα για τη φωτογραφία αυτή. Δεν έχει καμία σημασία αν η φωτογραφία σου έχει καλλιτεχνική αξία, εσύ μπορείς να διαχειρίζεσαι κατ'επιλογή το έργο σου (γιατί και οι φωτογραφίες θεωρούνται έργα της τέχνης σύμφωνα με το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας ) και να το προστατεύεις. Γενικά κράτα ως κανόνα στο μυαλό σου ότι αυτός που κάνει το "κλικ" είναι και ο φυσικός δημιουργός.

Προσοχή! Πριν τραβήξεις τη φωτογραφία βεβαιώσου ότι αυτό που θα ανεβάσεις δεν προσβάλλει κάποιο πρόσωπο (οπότε αν δεν έχεις πάρει τη συναίνεσή του έχεις θέμα με προσωπικά δεδομένα και προσβολή της προσωπικότητας του)  ή δεν είναι παράνομο λόγω ειδικής νομοθετικής διάταξης (πχ μνημεία για τα οποία χρειάζεσαι άδεια ή και αρχιτεκτονικά κτίρια στα όποια έχει δικαιώματα ο αρχιτέκτων).

2. Τι γίνεται αν έχω αναθέσει σε επαγγελματία φωτογράφο να μου τραβήξει φωτογραφίες για το blog μου;

Ο φωτογράφος συνήθως θα εργάζεται για σένα ως ελεύθερος επαγγελματίας (όπως γίνεται στις φωτογραφήσεις γάμων κλπ) ή ως μισθωτός με σύμβαση εργασίας. Καλό θα ήταν πάντα να κάνεις μια λεπτομερή γραπτή συμφωνία με το φωτογράφο για να συμφωνήσετε στο πως μπορείς να εκμεταλλευτείς τη φωτογραφία που θα ανέβει.

Γενικά, ο νόμος προβλέπει ότι  ναι μεν ο φωτογράφος ως φυσικός δημιουργός είναι ο αρχικός δικαιούχος των δικαιωμάτων στη φωτογραφία αλλά στη συνέχεια, εκτός αν έχετε συμφωνήσει διαφορετικά,  μεταβιβάζονται σε σένα που τον προσέλαβες όλες οι εξουσίες ιδίως  σχετικά με την οικονομική εκμετάλλευση της φωτογραφίας. Αυτό σημαίνει ότι εσύ έχεις το δικαίωμα να ανεβάσεις τη φωτογραφία στο blog σου και ενδεχομένως να έχεις οικονομικές απολαβές από αυτήν, αλλά ο φωτογράφος έχει πάντα το δικαίωμα να δει το όνομά του κάτω από τη φωτογραφία.

Προσοχή! Ο φωτογράφος δεν σου "πουλάει" τη  φωτογραφία. Απλά σου δίνει το δικαίωμα να τη χρησιμοποιήσεις. Επίσης έχει το δικαίωμα να κρατήσει "αρνητικά" από τις φωτογραφίες.

3. Βρήκα μια φωτογραφία από το Διαδίκτυο και δεν φαίνεται να έχει κάποιο "copyright". Να την ανεβάσω επειδή ταιριάζει στο θέμα του blog post;

Η απλή απάντηση θα ήταν ΟΧΙ.  Η δικαιολογία ότι η εικόνα που βρήκε μετά από Google search δεν έχει το σηματάκι "©" δεν ευσταθεί. Τα περισσότερα έργα που δημοσιεύονται μετά το 1989 δεν έχουν αυτό το σήμα επάνω γιατί δεν είναι απαραίτητο, πράγμα που ευνοεί μεν το γρήγορο share των φωτογραφιών όμως οδηγεί και στη παραπλάνηση ότι αυτά τα έργα δεν προστατεύονται.  Αυτός που τράβηξε τη φωτογραφία είναι ο μόνος που έχει το δικαίωμα να την παρουσιάσει στο κοινό. Ενδεχομένως όμως να βρεις φωτογραφία που προστατεύεται με άδεια Creative Commons (ένας πιο ελαστικός τύπος αδειών) ή  μια φωτογραφία σε site που περιέχει εικόνες ελεύθερες πνευματικών δικαιωμάτων (όπως το Pixabay και το New Old Stock που έχει ωραιότατες vintage φωτογραφίες).

Ο κανόνας όμως παραμένει ίδιος: Αν δεν είσαι απόλυτα σίγουρος για το αν η φωτογραφία δεν έχει πνευματικά δικαιώματα, οπότε μπορείς να την ανεβάσεις χωρίς άδεια, μην την ανεβάσεις αν δεν ψάξεις πρώτα σε ποιον ανήκει. Δυστυχώς στην εποχή που οι διαδικτυακές πλατφόρμες αμέτρητες, η αναδημοσίευση φωτογραφιών είναι τόσο γρήγορη και αυθαίρετη που είναι δύσκολο να καταλάβεις στο τέλος σε ποιον ανήκει τι.

4. Πήρα μια φωτογραφία και έβαλα φίλτρα, κείμενο και αυτοκόλλητα από το instagram. Δικιά μου δεν είναι;

Φυσικά και ΟΧΙ. Δεν είχες το αρχικό δικαίωμα στη φωτογραφία δεν το έχεις και τώρα, ακόμα και αν την έκανες ωραιότερη.  Το να αλλοιώσεις και να διαφοροποιήσεις  (ή και  να περικόψεις) μια φωτογραφία που δεν είναι δική σου και  στη συνέχεια να την ανεβάσεις στο blog σου ως δική σου, είναι παράνομο. Η διαφοροποίηση δεν δημιουργεί καινούριο έργο στο όποιο εσύ είσαι δημιουργός και έχεις δικαιώματα. Δεν ισχύει ο ίδιος κανόνας της "διασκευής" των μουσικών κομματιών που και εσύ θα είχες πνευματικό δικαίωμα και δικαίωμα εκμετάλλευσης πάνω στη διασκευή. 

5. Τι μπορώ να πάθω αν ανεβάζω φωτογραφίες χωρίς άδεια;

Ο δημιουργός φωτογράφος (ο όποιος είσαι και εσύ αν τράβηξες ο ίδιος τη φωτογραφία) προστατεύεται με διάφορες ποινικές και αστικές κυρώσεις που προβλέπει ο Νόμος περί Πνευματικής ιδιοκτησίας (Ν. 2121/1993, που μάλιστα άλλαξε πρόσφατα με τον Ν. 4481/2017). Αν ο αρχικός δημιουργός της φωτογραφίας αντιληφθεί ότι τη χρησιμοποίησες χωρίς την άδειά του μπορεί να στραφεί εναντίον σου με αγωγή αποζημίωσης ενώ μπορεί να κινδυνεύεις και με ποινική δίωξη.