Ποινικό δίκαιο ανηλίκων: Οι ποινές και τα δικαιώματα των ανηλίκων στα πλαίσια του Νέου Ποινικού Κώδικα και του Ν. 4689/2020

Ανήλικοι, στους οποίους μπορεί να επιβληθεί κάποιου είδους ποινή ή μέτρο θεωρούνται κατά το ποινικό δίκαιο όσοι είναι από 12 έως 18 ετών. Ποινικά αδικήματα που τελούνται από παιδιά κάτω των 12 ετών παραμένουν ατιμώρητα.

Περαιτέρω, οι ανήλικοι χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, α) αυτούς από 12 έως 15 ετών και β) αυτούς από 15 έως 18 ετών.

Στην πρώτη κατηγορία (12-15) επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα ενώ στη δεύτερη (15-18) μπορεί να επιβληθεί εκτός από αναμορφωτικά/θεραπευτικά μέτρα και ο εγκλεισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων. Τα αναμορφωτικά μέτρα, ανάλογα τη βαρύτητα του αδικήματος και το βαθμό ανάπτυξης του ανηλίκου, μπορεί να είναι από μια απλή επίπληξη έως και η αφαίρεση της επιμέλειας από τους γονείς. Τα θεραπευτικά μέτρα μπορεί να είναι επίσης η υποχρεωτική παρακολούθηση συμβουλευτικού θεραπευτικού προγράμματος έως και η ανάθεση της επιμέλειας σε ανάδοχη οικογένεια ή επιμελητή ανηλίκων. Ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων μπορεί να επιβληθεί σε περίπτωση που ο ανήλικος τελέσει κακούργημα.

Ο ανήλικος ύποπτος ή κατηγορούμενος απολαμβάνει αυξημένη προστασία από το νόμο με διευρυμένα δικαιώματα καθ’ όλη την ποινική διαδικασία. Έχει δικαίωμα συνδρομής σε όλα τα στάδια της ποινικής δίωξης τόσο από δικηγόρο όσο και από τον ασκούντα την επιμέλεια του. Η επικοινωνία του ανηλίκου και του δικηγόρου του είναι απόρρητη και πραγματοποιείται με συναντήσεις, αλληλογραφία, τηλεφωνικές συνομιλίες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οποιονδήποτε άλλον νόμιμο τρόπο.

Η συνδρομή από δικηγόρο περιλαμβάνει τα εξής:

α) δικαίωμα κατ’ ιδίαν συνάντησης και επικοινωνίας του ανηλίκου με τον δικηγόρο που τον εκπροσωπεί, πριν από την εξέτασή του από τις διωκτικές, εισαγγελικές ή δικαστικές αρχές,

β) την παράσταση του δικηγόρου κατά τη διάρκεια της εξέτασης του ανηλίκου από τις παραπάνω αρχές με ουσιαστική συμμετοχή αυτού κατά τη διάρκεια της εξέτασης,

γ) την παράσταση του δικηγόρου κατά τις ακόλουθες ανακριτικές πράξεις ή πράξεις συλλογής αποδεικτικών στοιχείων:

i) προσέλευση προσώπων για αναγνώριση,

ii) κατ’ αντιπαράσταση εξετάσεις,

iii) αναπαραστάσεις του εγκλήματος.

Επιπλέον, ανήλικος που είναι ύποπτος ή κατηγορούμενος για την τέλεση αξιόποινης πράξης, αξιολογείται υποχρεωτικά από την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής. Η ατομική αξιολόγηση συνίσταται στη συγκέντρωση πληροφοριών, οι οποίες αποτελούν το περιεχόμενο σχετικής έκθεσης κοινωνικής έρευνας, αναφορικά με την προσωπικότητα, το οικονομικό, κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και την ψυχική, σωματική και διανοητική κατάσταση του ανηλίκου.

Σημαντικό είναι επίσης να αναφερθεί ότι ευθύνη μπορεί να γεννηθεί και σε αυτούς που έχουν την επιμέλεια του ανηλίκου όταν το τελευταίο είναι κάτω των 15 ετών (παραμέληση εποπτείας ανηλίκου 360ΠΚ)

Τέλος, ο ανήλικος μπορεί να είναι και θύμα εγκληματικής δραστηριότητας (πορνογραφία ανηλίκων, γενετήσιες πράξεις με ή σε βάρος ανηλίκων, μαστροπεία κλπ).

Σε αυτές τις περιπτώσεις ο γονέας που έχει την επιμέλεια ή ακόμη και αυτός που έχει μόνο τη γονική μέριμνα μπορεί και πρέπει με δικές του ενέργειες να ξεκινήσει την ποινική δίωξη υποβάλλοντας μήνυση εξ ονόματι του ανηλίκου ή απλώς κάνοντας αναφορά της παράνομης δραστηριότητας στον Εισαγγελέα ανηλίκων ή στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της ΓΑΔΑ.

 

Το άρθρο δημοσιεύεται και στην ιστοσελίδα του γραφείου μας https://www.vlc-law.gr/blog/ta-dikaiomata-ton-anilikon-stin-poiniki-diad...