Το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο σε περίπτωση ρύθμισης ή αναστολής είσπραξης οφειλών (εγκύκλιος ΕισΑΠ 6/2025)

Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου δημοσίευσε εγκύκλιο σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 5 του άρθρου 25 του Ν. 1882/1990 («Ποινικό αδίκημα μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους»), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 227 του Ν. 5193/2025 (εγκύκλιος ΕισΑΠ 6/2025).

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, σε περίπτωση που ο οφειλέτης προβεί σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής των οφειλών του ή συντρέξει περίπτωση αναστολής είσπραξης αυτών, διαμορφώνονται οι εξής περιπτώσεις, οι οποίες, ανάλογα με το χρονικό σημείο στο οποίο ο οφειλέτης θα προβεί στη ρύθμιση των οφειλών του ή θα συντρέξει περίπτωση αναστολής είσπραξης αυτών, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται δικονομικά ως ακολούθως:

I. Αν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές υπαχθούν σε οποιαδήποτε ρύθμιση τμηματικής καταβολής τους ή συντρέξει περίπτωση αναστολής είσπραξής τους, πριν από την παρέλευση του χρονικού διαστήματος των τεσσάρων μηνών, δεν υποβάλλεται αίτηση ποινικής δίωξης από τα αρμόδια όργανα (Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. ή των Ελεγκτικών Κέντρων ή του Τελωνείου) προς τον αρμόδιο εισαγγελέα πρωτοδικών.

II. Αν έχει υποβληθεί αίτηση ποινικής δίωξης προς τον εισαγγελέα πρωτοδικών και δεν έχει ασκηθεί ακόμη ποινική δίωξη, τα αρμόδια όργανα αμελλητί ενημερώνουν σχετικά τον εισαγγελέα πρωτοδικών, ο οποίος με πράξη του αναβάλλει (αναστέλλει) κάθε περαιτέρω ενέργεια της ποινικής διαδικασίας, για το λόγο αυτό και η σχετική δικογραφία τίθεται σε ειδικό αρχείο, το οποίο θα πρέπει να τηρείται σε κάθε Εισαγγελία Πρωτοδικών, για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των υποθέσεων αυτών.

Αν και δεν προβλέπεται αυτό ρητά στις παραπάνω διατάξεις, στη δικονομική αυτή ενέργεια πρέπει να προβεί ο εισαγγελέας πρωτοδικών, εφόσον ενημερωθεί από τα αρμόδια όργανα για τη ρύθμιση των οφειλών του υπόχρεου ή για την αναστολή είσπραξης αυτών, διότι η ενέργεια αυτή επιβάλλεται από το σκοπό τής σχετικής ρύθμισης. Έτσι, η υπόθεση τίθεται σε εκκρεμότητα, αφού δεν υφίσταται ακόμα λόγος οριστικής περαίωσής της (εξόφληση οφειλών).

Σ’ αυτή, άλλωστε, την ενέργεια υποχρεούται να προβεί ο εισαγγελέας πρωτοδικών, από παρόμοιας φύσης διατάξεις, όπως οι διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 81 του Ν. 5104/2024 «Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις».

Επισημαίνεται δε ότι : α) στην περίπτωση που ο οφειλέτης απωλέσει τη ρύθμιση, τα αρμόδια όργανα είναι υποχρεωμένα να ενημερώσουν αμελλητί τον εισαγγελέα πρωτοδικών, υποβάλλοντας τον πίνακα χρεών, επικαιροποιημένο κατά το καταβληθέν μέρος οφειλών, οπότε η σχετική δικογραφία ανασύρεται από το παραπάνω ειδικό αρχείο και η ποινική διαδικασία συνεχίζεται κανονικά και β) στην περίπτωση που οι οφειλές εξοφληθούν, η σχετική αίτηση δίωξης θα τεθεί στο αρχείο, κατ' άρθρο 43 παρ. 3 ΚΠΔ, ως αστήρικτη στο νόμο.

III. Αν έχει ήδη ασκηθεί ποινική δίωξη, το δικαστήριο που θα δικάσει την υπόθεση με απόφασή του θα αναστείλει την ποινική διαδικασία.

Στην παραπάνω διάταξη της παραγράφουν 5 του άρθρου 25 του Ν. 1882/1990 αναφέρεται ότι, «αν έχει ήδη ασκηθεί ποινική δίωξη, τότε αυτή παύει με απόφαση του δικαστηρίου». Στην περίπτωση αυτή, ως «παύση της ποινικής δίωξης» δεν μπορεί βεβαίως να νοείται η οριστική παύση, γιατί στο στάδιο αυτό δεν υφίσταται λόγος οριστικής εξάλειψης του αξιοποίνου, αφού η ρύθμιση του χρέους είναι εκκρεμής, αλλά, όπως ορίζεται στο εδάφιο α' της εν λόγω παραγράφου, η ποινική δίωξη αναστέλλεται για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ρύθμιση ή ισχύει η αναστολή είσπραξης και σε περίπτωση ολοσχερούς εξόφλησης το αξιόποινο εξαλείφεται. Επομένως, στις περιπτώσεις αυτές το δικαστήριο θα αναστείλει την ποινική διαδικασία, ενώ, σε περίπτωση ολοσχερούς εξόφλησης, θα κηρύξει αθώο τον κατηγορούμενο.

Περαιτέρω, η τήρηση της υποχρέωσης των αρμοδίων οργάνων για ενημέρωση του εισαγγελέα πρωτοδικών, στις περιπτώσεις που ο οφειλέτης απωλέσει τη ρύθμιση, ή εξοφλήσει τις οφειλές, θα πρέπει να ελέγχεται από τον εισαγγελέα πρωτοδικών σε τακτά χρονικά διαστήματα για κάθε υπόθεση, στην οποία με πράξη του έχει αναβληθεί κάθε περαιτέρω ενέργεια της ποινικής διαδικασίας ή με απόφαση του δικαστηρίου έχει ανασταλεί η ποινική διαδικασία, λόγω ρύθμισης τμηματικής καταβολής των οφειλών ή αναστολής είσπραξής τους, κατά τα πιο πάνω, ώστε να αποτρέπεται ο κίνδυνος εξάλειψης του αξιοποίνου λόγω παραγραφής, αν για οποιονδήποτε λόγο δεν προηγηθεί η σχετική ενημέρωση.

Τέλος, κατά την παραπάνω διάταξη του άρθρου 25 παρ.5 στοιχ. δ' του Ν. 1882/1990, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 227 του Ν.5193/2025, η παραγραφή του εν λόγω ποινικού αδικήματος της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους, αναστέλλεται για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ρύθμιση καταβολής των οφειλών ή η αναστολή είσπραξης αυτών, χωρίς τους χρονικούς περιορισμούς της παραγράφου 2 του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα, κατά παρέκκλιση αυτού και αυτή δεν συμπληρώνεται πριν από την πάροδο ενός (1) έτους από τη λήξη της κατά τα πιο πάνω αναστολής, αυτονόητα δε η ρύθμιση αυτή, ως προς την παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα, καταλαμβάνει τις πράξεις με χρόνο τέλεσης την 11-4-2025 (έναρξη ισχύος της εν λόγω διάταξης) και εφεξής , κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 2 παρ. 1 Π.Κ. .

Δείτε αναλυτικά την εγκύκλιο στο eisap.gr.