Απόδοση από τον e-ΕΦΚΑ ποσών επιδομάτων λόγω αναπηρίας σε κληρονόμους των αρχικών δικαιούχων

Ενέργειες με σκοπό την απόδοση από τον e-ΕΦΚΑ ποσών επιδομάτων λόγω αναπηρίας σε κληρονόμους των αρχικών δικαιούχων, έχουν πραγματοποιηθεί το τελευταίο διάστημα από τον Συνήγορο του Πολίτη.

Συγκεκριμένα, στην Αρχή απευθύνονται πολύ συχνά κληρονόμοι πολιτών, που απεβίωσαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασής τους από υγειονομική επιτροπή ΚΕΠΑ ή αμέσως μετά, προτού λάβουν παροχές λόγω αναπηρίας από τον e-ΕΦΚΑ, κυρίως επίδομα παραπληγίας.

Η Αρχή απευθύνθηκε στον e-ΕΦΚΑ, προτείνοντας την επανεξέταση της διαδικασίας που ακολουθείται και την τροποποίηση των σχετικών οδηγιών που δίνονται, όπου δεν αναγνωρίζεται το σχετικό δικαίωμα των κληρονόμων στα οφειλόμενα ποσά παραπληγικού επιδόματος.

Ειδικότερα στο υπ’ αρ. Σ30/6/249278/18.5.2023 γενικό έγγραφο οδηγιών του e-ΕΦΚΑ αναφέρεται ότι στις περιπτώσεις που ο δικαιούχος, άτομο με αναπηρία, δεν έχει υποβάλει αίτηση στον φορέα για την παροχή σύνταξης ή επιδόματος, γιατί ο θάνατος επήλθε στο στάδιο αναμονής για την έκδοση της γνωμάτευσης της υγειονομικής επιτροπής είτε μετά από την έκδοση αυτής και εντός του διαστήματος των τεσσάρων μηνών ή και μετά την παρέλευση απράκτου αυτού, τυχόν αξιώσεις των κληρονόμων θεωρούνται άνευ αντικειμένου «λόγω μη αναγνωρισμένου με διοικητική πράξη (απόφαση) δικαιώματος». Σύμφωνα με το εν λόγω έγγραφο, θεωρείται ότι η κατάθεση αιτήματος για τη χορήγηση παροχής είναι δυνατή οποτεδήποτε, ακόμα και την ίδια ημέρα που υποβλήθηκε η αίτηση στην «Εθνική Πύλη Αναπηρίας».

Ακόμη, η Αρχή απευθύνθηκε στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, καθώς και στο Υπουργείο Εσωτερικών, καθώς τα προβλήματα που παρατηρούνται αφορούν και στην αποτύπωση της διαδικασίας στο Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών.

Επισημαίνεται ότι το πλαίσιο διατάξεων των άρθρων 102 επ. Ν.4961/2022 που αφορούν τη λειτουργία της Εθνικής Πύλης Αναπηρίας ανακοινώθηκε ως πλαίσιο προαγωγής των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία σε εφαρμογή των διεθνών υποχρεώσεων της Χώρας σύμφωνα με την Σύμβαση ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, ενώ η λειτουργία της Πύλης εντάσσεται στους στόχους που περιγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα άτομα με αναπηρία. Στην παράγραφο 4 άρθρου 102 ν. 4961/2022 (ΦΕΚ Α’ 146/27.7.2022) προβλέπεται ότι «κάθε αίτημα για συνταξιοδοτικές, επιδοματικές, κοινωνικές και οικονομικές παροχές ή κοινωνικές υπηρεσίες που προβλέπονται από τη νομοθεσία για άτομα με αναπηρία εξετάζεται μόνο μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας πιστοποίησης της αναπηρίας».

Ο Συνήγορος του Πολίτη υποστήριξε ότι η εισαγωγή της ηλεκτρονικής διαδικασίας χορήγησης παροχών αναπηρίας μέσω της ανάπτυξης της εφαρμογής της πλατφόρμας της Εθνικής Πύλης Αναπηρίας, αλλά και το θεσμικό πλαίσιο όπως διαμορφώθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 103 παρ. 10 ν. 4961/2022, βάσει του οποίου προηγείται η πιστοποίηση της αναπηρίας από υγειονομική επιτροπή ΚΕΠΑ και έπεται η αίτηση στον φορέα χορήγησης της κοινωνικής παροχής λόγω αναπηρίας, πχ. e-ΕΦΚΑ, αφήνει ρυθμιστικό κενό στην περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος αποβιώσει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης και έκδοσης γνωμάτευσης από την υγειονομική επιτροπή ΚΕΠΑ ή μετά την έκδοση αυτής και εντός του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος για την κατάθεση αίτησης στον φορέα χορήγησης παροχής λόγω αναπηρίας. Η ρύθμιση του ζητήματος με βάση τις γενικές διατάξεις περί έναρξης του δικαιώματος συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο από αιτήσεως και επέλευσης του κληρονόμου στο δικαίωμα του κληρονομούμενου μόνο εφόσον υφίσταται σε εκκρεμότητα αίτηση του ιδίου του θανόντος, δεν οδηγεί στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών των δικαιούχων και των οικογενειών τους και άρα είναι ανεπαρκής.

Άλλωστε, η εισαγωγή της ηλεκτρονικής διαδικασίας μέσω της Εθνικής Πύλης αναπηρίας στόχο έχει τη βελτίωση στην ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους με την υλοποίηση απλούστερης και διαφανούς διοικητικής διαδικασίας, χωρίς να χρειάζεται η αυτοπρόσωπη παρουσία τους στις αρμόδιες υπηρεσίες επανειλημμένως για την έκδοση παραπεμπτικού και την κατάθεση αιτήσεων, στόχοι που δεν εξυπηρετούνται αν η νέα ηλεκτρονική διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ποσών οικονομικής ενίσχυσης.

Σημειώνεται ότι η χρονική διάρκεια για την ολοκλήρωση της απαιτούμενης διοικητικής διαδικασίας για την έκδοση γνωμάτευσης υγειονομικής επιτροπής είναι συνήθως πολύμηνη, καθώς λόγω της ηλικίας και της κατάστασης υγείας των αναφερόμενων πολιτών είναι απαραίτητη σε πολλές περιπτώσεις η διενέργεια εξέτασης κατ’ οίκον, ή η εξέταση από περισσότερες από μια επιτροπές λόγω πολυαναπηρίας.

Οι οικογένειες των ατόμων με σοβαρή αναπηρία προσβλέπουν με αγωνία στην οικονομική ενίσχυση μέσω των επιδοματικής μορφής παροχών αναπηρίας, όπως είναι το παραπληγικό επίδομα, ώστε να καλύψουν μέρος των οικονομικών αναγκών των μελών της οικογένειάς τους που έχουν αναπηρία, καθώς δεν παρέχεται ακόμα από την Πολιτεία συνεκτικό πλαίσιο υπηρεσιών που αρμόζουν για την υποστήριξή τους, όπως σταθερές υπηρεσίες προσωπικού βοηθού, ιατρικές, νοσηλευτικές και λοιπές υπηρεσίες κατ’ οίκον κλπ.

Τέλος, επισημαίνεται ότι, δυστυχώς, οι διαμεσολαβητικές ενέργειες της Αρχής σύμφωνα με τα ανωτέρω δεν έχουν τύχει ανταπόκρισης μέχρι στιγμής.

Δείτε τη σύνοψη της διαμεσολάβησης στο synigoros.gr.