Ετήσια έκθεση ΝΣΚ 2018: Οι πιο συχνές κατηγορίες υποθέσεων εναντίον του Δημοσίου

Αναρτήθηκε ηλεκτρονικά στην στοσελίδα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους η ετήσια έκθεση, στην οποία γίνεται καταγραφή και αποτίμηση του έργου του ΝΣΚ για το έτος 2018.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, το 2018, τα μέλη του Ν.Σ.Κ. πραγματοποίησαν περίπου 48.500 παραστάσεις στα Πολιτικά, Ποινικά, Διοικητικά και Διαιτητικά Δικαστήρια της χώρας μας, καθώς και δεκάδες παραστάσεις στα δικαστήρια της ΕΕ και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σε διεθνείς Διαιτησίες.

Το ποσοστό των υποθέσεων με θετική έκβαση για το Δημόσιο ή τα Νομικά Πρόσωπα που το Ν.Σ.Κ. εκπροσωπεί ήταν 70% περίπου, ενώ στις ακυρωτικές υποθέσεις ενώπιον των Διοικητικών Εφετείων, το ποσοστό υπερέβη το 80%.

Περαιτέρω, έκλεισαν εξωδικαστικά και χωρίς κανένα κόστος για τον πολίτη, χιλιάδες υποθέσεις.

Συντάχθηκαν 6.243 εισηγήσεις σε δικαστικές ή εξώδικες υποθέσεις και έγινε επεξεργασία 3.076 συμβάσεων. Μέλη του Ν.Σ.Κ. συμμετείχαν ως πρόεδροι ή μέλη σε 674 συλλογικά όργανα της Διοίκησης, όπου σε 4.288 συνεδριάσεις αυτών, εξετάστηκαν 25.849 περίπου υποθέσεις.

Εκδόθηκαν 241 Γνωμοδοτήσεις (Ατομικές, Τμημάτων, Ολομέλειας) ΝΣΚ και απαντήθηκαν εκατοντάδες προφορικά ερωτήματα της Διοίκησης.

Οι νεοεισερχόμενες δικαστικές υποθέσεις για το 2018 ανήλθαν στις 60.022, ενώ τα έγγραφα που διακινήθηκαν ως εισερχόμενα και εξερχόμενα από την Κεντρική Υπηρεσία και τις περιφερειακές μονάδες του ΝΣΚ, ξεπέρασαν τα 515.700.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, πλέον καταγράφονται νέες τάσεις και δεδομένα, σχετιζόμενα με τη δραστηριότητα του Κράτους και το χειρισμό των δικαστικών και εξωδίκων υποθέσεών του.

Το Κράτος, αποκεντρώνεται με γοργούς ρυθμούς, αναθέτει αρμοδιότητες στις Περιφέρειες και στους ΟΤΑ ή σε ιδιωτικά νομικά πρόσωπα με πολυποίκιλες νομικές μορφές.

Μετατρέπεται σταδιακά, σε ένα πιο ευέλικτο, πιο αποτελεσματικό και επιτελικό όργανο σχεδιασμού, που δημιουργεί, όμως, όλο και πιο σύνθετες μορφές αντιδικίας που απαιτούν προηγμένη, υψηλού επιπέδου, άμεση νομική υποστήριξη.

Κατηγορίες υποθέσεων που οδηγούν σε αποφάσεις δυσμενείς για το Δημόσιο

Στην έκθεση σημειώνεται ότι κατά τα τελευταία είκοσι και πλέον έτη έχουν αναληφθεί από την πολιτεία αλλεπάλληλες νομοθετικές προσπάθειες να περιορισθούν κατά το δυνατόν οι υποθέσεις που άγονται προς επίλυση και συσσωρεύονται στα διοικητικά (κυρίως) δικαστήρια, επειδή η υπέρμετρη επιβάρυνση των δικαστηρίων έχει ευρύτατες δυσμενείς επιπτώσεις στο κράτος δικαίου και στην υποχρέωση απονομής δικαιοσύνης σε εύλογο χρόνο.

Η επιβάρυνση μάλιστα των δικαστηρίων εμφανίζεται παντελώς αδικαιολόγητη στις περιπτώσεις που τα νομικά ζητήματα έχουν επιλυθεί με πάγια νομολογία των ανώτατων δικαστηρίων και παρόλα αυτά η Διοίκηση ρητώς ή σιωπηρώς ωθεί τους πολίτες στην προσφυγή στα δικαστήρια, αρνούμενη την ικανοποίηση των νόμιμων αιτημάτων τους.

Η πρακτική αυτή, πέραν των γενικότερων επιπτώσεων στην καλή και έγκαιρη λειτουργία της Δικαιοσύνης, έχει πάντως, δεδομένης της βέβαιης κατάληξης των υποθέσεων αυτών εις βάρος του Δημοσίου και άμεσες δυσμενείς οικονομικές συνέπειες, ήτοι την επιβάρυνση του Δημοσίου με τόκους, των οποίων το εφαρμοζόμενο μέχρι προσφάτως επιτόκιο (6% ετησίως) είναι σήμερα ασύμφορο σε σχέση με το σύνηθες επιτόκιο δανεισμού της αγοράς, ενώ σε περίπτωση υπερβολικής καθυστέρησης στην απονομή της Δικαιοσύνης επέρχονται και επιπλέον δυσμενείς οικονομικές συνέπειες για το Δημόσιο, λόγω της δυνατότητας των πολιτών να ζητήσουν δίκαιη χρηματική ικανοποίηση, λόγω παρέλευσης του εύλογου χρόνου διάρκειας της δίκης, χωρίς να παραβλέπεται ή να θεωρείται ήσσονος σημασίας η αχρείαστη ταλαιπωρία των πολιτών.

Ως περιπτώσεις που εμφανίζονται πολύ συχνά, οδηγούνται στα δικαστήρια και οι σχετικές αποφάσεις είναι δυσμενείς για το Δημόσιο, δεδομένης της παγιωμένης πλέον νομολογίας, θα μπορούσαν ενδεικτικά να αναφερθούν:

α) Προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια, για να ακυρωθεί η άρνηση της Διοίκησης να άρει μη συντελεσμένες ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις λόγω της παρόδου μεγάλου χρονικού διαστήματος (πέραν της δεκαετίας) από την κήρυξή τους με την έγκριση του οικείου ρυμοτομικού σχεδίου. Στη συντριπτική πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων τα δικαστήρια δέχονται τις προσφυγές των ιδιωτών, ακυρώνουν την άρνηση και αναπέμπουν στη Διοίκηση για να άρει την απαλλοτρίωση, τροποποιώντας το ρυμοτομικό σχέδιο. Η σχετική νομολογία έχει παγιωθεί εδώ και χρόνια (ενδ. Σ.τ.Ε. 673/2017, 1452/2016, 4054/2015, 3751/2015, 4792/2013), πλην η Διοίκηση δεν προχωρεί σε νομοθετική ρύθμιση του θέματος, επιπλέον δε αρνείται σε πολλές περιπτώσεις να προχωρήσει σε συμμόρφωση προς τη δικαστική απόφαση, με αποτέλεσμα να ανοίγει νέα σειρά δικών στα Τριμελή Συμβούλια Συμμόρφωσης των δικαστηρίων (ν.3068/2002). Επισημαίνεται σχετικά ότι για την εν λόγω κατηγορία υποθέσεων η Ελλάδα έχει καταδικασθεί αρκετές φορές από το ΕυρΔΔΑ και εξακολουθεί να επιτηρείται από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, επειδή θεωρείται ιδιαίτερα προβληματική, ως προς το συγκεκριμένο πεδίο, η τήρηση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ (δίκαιη δίκη – συμμόρφωση της Διοίκησης στις αποφάσεις των εθνικών Δικαστηρίων).

β) Αγωγές διαφόρων κατηγοριών κρατικών λειτουργών, δημοσίων υπαλλήλων ή συνταξιούχων που αφορούν στη μισθολογική ή συνταξιοδοτική τους μεταχείριση, ενώ για το ίδιο θέμα υπάρχει πάγια νομολογία ανωτάτων δικαστηρίων.

γ) Άλλης τάξεως ζήτημα εμφανίζεται πολύ συχνά στο πλαίσιο χειρισμού υποθέσεων ανακοπών που ασκούνται από πολίτες κατά πράξεων εκτέλεσης του ΚΕΔΕ, οι οποίες πράξεις, λόγω των άστοχων χειρισμών των Δ.Ο.Υ. ή των Τελωνείων, εμφανίζουν τυπική ακυρότητα που συμπαρασύρει τη διαδικασία εκτέλεσης (όπως λ.χ. παράλειψη κοινοποίησης της ατομικής ειδοποίησης, μη νόμιμη κοινοποίηση κ.ο.κ.) και μετά βεβαιότητας θα ακυρωθούν από το Δικαστήριο που δικάζει τις ως άνω ανακοπές, κατ’ εφαρμογή πάγιας νομολογίας. Η ακύρωση όμως επέρχεται μετά από χρόνια αναμονής, ενώ θα μπορούσε το Δημόσιο να επισπεύσει τη διαδικασία, ανακαλώντας τις άκυρες πράξεις και επαναλαμβάνοντας άμεσα και χωρίς καθυστέρηση τη διαδικασία. Συνέπεια τούτων είναι αφενός να επιβαρύνονται τα δικαστήρια με υποθέσεις που θα έχουν βέβαιη (δυσμενή για το Δημόσιο) κατάληξη, αφετέρου να μην προχωρεί έγκαιρα και αποτελεσματικά η είσπραξη των δημοσίων εσόδων. Σημειώνεται εν προκειμένω ότι στις περιπτώσεις αυτές το μέλος του Ν.Σ.Κ. το οποίο χειρίζεται την υπόθεση, αν και διαβλέπει την ατυχή κατάληξη για το Δημόσιο, δεν μπορεί να παρέμβει αποτελεσματικά διότι δεν προβλέπεται η δυνατότητα αποδοχής της ανακοπής, εκ μέρους του καθού-Δημοσίου, ώστε να καταργηθεί η δίκη (όπως συμβαίνει με την αποδοχή της αγωγής στην πολιτική δικονομία), αλλά πρέπει, για την κατάργηση της δίκης, να εκλείψει το αντικείμενο της ανακοπής, δηλαδή να ανακληθεί η σχετική πράξη βεβαίωσης ή το μέτρο διοικητικής εκτέλεσης από την οικεία Δ.Ο.Υ. ή το Τελωνείο, τα οποία δεν προβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες χωρίς την προηγούμενη έκδοση δικαστικής απόφασης. 

Δείτε αναλυτικά την ετήσια έκθεση του ΝΣΚ για το 2018.