Kατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για οφειλές προς το δημόσιο: Ειδική έκθεση από τον Συνήγορο του Πολίτη

Η ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη με τίτλο "Κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για οφειλές προς το δημόσιο" παρουσιάστηκε στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Αθήνας στη διάρκεια ημερίδας που διοργανώθηκε από την Ανεξάρτητη Αρχή.

Στην ειδική έκθεση γίνεται καταγραφή των δυσλειτουργιών και της πολυνομίας που διέπουν τις ισχύουσες διαδικασίες και καταγράφονται η εμπειρία ειδικών επιστημόνων από το μεγάλο αριθμό αναφορών πολιτών και οι προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη προς τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Όπως αναφέρει στην Έκθεση ο Συνήγορος του Πολίτη, κ. Ανδρέας Ποττάκης, η φορολογική και ασφαλιστική διοίκηση στη χώρα μας έχει κληθεί να λειτουργήσει και να αποδώσει, ή ορθότερα να υπερ-αποδώσει, με βασική δέσμευση την επίτευξη ασφυκτικών, και εν πολλοίς ανελαστικών, στόχων. Να διασφαλίσει όχι απλώς την επάρκεια των εσόδων για το δημόσιο ταμείο, αλλά και αυξημένα πλεονάσματα. Και να εξασφαλίσει την εισπραξιμότητά τους. Παράλληλα, οφείλει να λειτουργεί στο πλαίσιο της νομιμότητας, με σεβασμό και αναγνώριση των δικαιωμάτων των οφειλετών, φορολογουμένων και ασφαλισμένων, με τήρηση της αρχής της δίκαιης κατανομής των βαρών και της σαφήνειας των υποχρεώσεων, για φυσικά και νομικά πρόσωπα.

Στη «μνημονιακή» περίοδο, οι πρώτοι στόχοι, της επάρκειας, των πλεονασμάτων και της εισπραξιμότητας -στόχοι πρωτεύοντες, δημοσίου συμφέροντος- φαίνεται, ότι εν τέλει επετεύχθησαν. Με την υιοθέτηση φιλόδοξων, ενίοτε και ακραίων, στόχων δημοσιονομικής προσαρμογής, το Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης από ελλειμματικό, στο επίπεδο του 15% του ΑΕΠ στην αρχή της μνημονιακής εποχής, έχει πλέον καταστεί οριακά πλεονασματικό, το δε πρωτογενές πλεόνασμα υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ.

Μέσα σε αυτή τη περίοδο, τα έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκαν κατά 9 περίπου ποσοστιαίες μονάδες, ενώ οι δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης μειώθηκαν κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες. Παράλληλα, και ως αντιστάθμισμα της διαρκούς αύξησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, έχει πολλαπλασιαστεί η λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης.

Οι κατασχέσεις εις χείρας τρίτων, ιδίως οι κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, αποτελούν την πλέον διαδεδομένη διαδικασία για την εξασφάλιση της είσπραξης των φορολογικών και ασφαλιστικών εσόδων

Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ το 2015 η ΑΑΔΕ προέβη σε περίπου 650.000 κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, το 2016 ο αριθμός των κατασχέσεων διπλασιάστηκε, το 2017 οι κατασχέσεις υπερέβησαν τα 1,7 εκατομμύρια, ενώ έως τον Μάιο του 2018 οι συντελεσθείσες κατασχέσεις έχουν αγγίξει τα 1,2 εκατομμύρια. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα από το ΚΕΑΟ σε ό,τι αφορά κατασχέσεις λογαριασμών για την είσπραξη ασφαλιστικών εισφορών.

Επιπλέον, η αυτοματοποίηση και η διασύνδεση με τα τραπεζικά ιδρύματα επιτρέπουν τη διαρκή αύξηση των δυνατοτήτων του συστήματος για βεβαίωση οφειλών και επιβολή κατασχέσεων. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι περίπου 4 εκατομμύρια υπόχρεοι ανήκουν στην ομάδα των οφειλετών, είτε προς τη φορολογική διοίκηση, είτε προς την ασφαλιστική, είτε και προς τις δύο, το ενδεχόμενο ενεργοποίησης διαδικασίας κατάσχεσης τραπεζικού λογαριασμού αφορά ανησυχητικά μεγάλη ομάδα του πληθυσμού.

Ο Συνήγορος του Πολίτη, σε εκπλήρωση της συνταγματικής του αποστολής για τον έλεγχο της τήρησης της νομιμότητας, αλλά και της δικαιοσύνης, και τη συμβολή στην επίλυση των φαινομένων κακοδιοίκησης, είτε μέσω διαμεσολαβητικών παρεμβάσεων είτε μέσω νομοθετικών εισηγήσεων, παρουσιάζει στην παρούσα ειδική έκθεση τα βασικά πορίσματά του αναφορικά με την επιβολή κατασχέσεων σε τραπεζικούς λογαριασμούς, ως μέτρο αναγκαστικής είσπραξης φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών.

Μέσα από τις διαμεσολαβητικές παρεμβάσεις του εξειδικευμένου ειδικού επιστημονικού προσωπικού της Αρχής, καθώς και τις επιμέρους προτάσεις για επίλυση ζητημάτων με κανονιστικού χαρακτήρα ρυθμίσεις, αποτυπώνονται οι βασικές εστίες των προβλημάτων κατά τη διαδικασία κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών, καταγράφονται οι θέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, αναγνωρίζονται τα βήματα προόδου και επισημαίνονται οι εκκρεμότητες που εξακολουθούν να υφίστανται.

Η διαρκής αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη φορολογική και την ασφαλιστική διοίκηση επαναφέρει περιοδικά την ανάγκη εξέτασης διαδικασιών για διακανονισμό ή ρύθμιση χρεών με παράλληλη πρόβλεψη για λιγότερο ή περισσότερο γενναίο «κούρεμα» μέρους αυτών των οφειλών, ενώ η συνεχής αύξηση των υποχρεώσεων και βαρών συντείνει στην αύξηση της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής και της εισφοροδιαφυγής. Συνέπεια των ανωτέρω, η νόθευση του υγιούς ανταγωνισμού και η διακινδύνευση της εισπραξιμότητας των οφειλών προς το Δημόσιο.

Αναγνωρίζοντας την σημασία της επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, ο Συνήγορος του Πολίτη εξετάζει στην παρούσα ειδική έκθεση το βαθμό συμμόρφωσης των διαδικασιών κατάσχεσης τραπεζικών λογαριασμών οφειλετών προς τις αρχές της νομιμότητας, της χρηστής διοίκησης, της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων των υπόχρεων και του κοινωνικού κράτους, έτσι ώστε το ζητούμενο της δίκαιης κατανομής των φορολογικών και ασφαλιστικών βαρών να συνοδεύεται και από δίκαιη διαδικασία είσπραξής τους, προκειμένου να αποκατασταθεί η τρωθείσα κοινωνική συνοχή και να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα.

Δείτε αναλυτικά την έκθεση εδώ.