«Λευκός καπνός» στις διαπραγματεύσεις Ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου σχετικά με το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Ανταποκρινόμενη στην εξέλιξη των προκλήσεων που συνδέονται με τη μετανάστευση και την ασφάλεια, η ΕΕ βελτιώνει το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), το μέσο που χρησιμοποιούν οι αρμόδιες αρχές για να καταχωρίζουν και να ελέγχουν τα πρόσωπα που υποβάλλουν αίτηση θεώρησης βραχείας διαμονής για να εισέλθουν στον χώρο Σένγκεν.

Συγκεκριμένα, η γερμανική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν την Τρίτη, 8-12-2020, σε προσωρινή συμφωνία ως προς τις βασικές πολιτικές πτυχές σχεδίου κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού σχετικά με το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις [κανονισμός (ΕΚ) 767/2008]. 

Θα ακολουθήσουν συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο επί των λοιπών πτυχών, για τις οποίες αναμένεται να επιτευχθεί συμφωνία μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.

Οι κύριοι στόχοι του τροποποιητικού κανονισμού είναι οι εξής:

• να ενισχυθεί περαιτέρω η ασφάλεια της διαδικασίας έκδοσης θεωρήσεων βραχείας διαμονής
• να καταχωρίζονται οι θεωρήσεις μακράς διάρκειας και οι άδειες διαμονής στη βάση δεδομένων VIS
• να εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα μεταξύ του VIS και άλλων σχετικών συστημάτων και βάσεων δεδομένων της ΕΕ.

Πληροφορίες που περιέχονται στο VIS

Σύμφωνα με τους προτεινόμενους νέους κανόνες, το VIS δεν θα περιλαμβάνει πλέον μόνο πληροφορίες για τις θεωρήσεις βραχείας διαμονής, αλλά θα καλύπτει επίσης τις θεωρήσεις μακράς διαμονής και τις άδειες διαμονής, καθόσον τα έγγραφα αυτά επιτρέπουν την ελεύθερη κυκλοφορία εντός του χώρου Σένγκεν. Η καταχώριση των εγγράφων αυτών σε κεντρική βάση δεδομένων θα βοηθήσει τις αρχές να επαληθεύουν τη γνησιότητα και την εγκυρότητά τους.

Επιπλέον, το VIS θα περιλαμβάνει και σαρωμένο αντίγραφο της σελίδας βιογραφικών δεδομένων του ταξιδιωτικού εγγράφου. Αυτό θα διευκολύνει και την επιστροφή των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα και των οποίων τα δεδομένα έχουν ενδεχομένως αποθηκευτεί στο VIS, δεδομένου ότι, ακόμη και αν δεν έχουν πλέον στη διάθεσή τους το ταξιδιωτικό τους έγγραφο κατά την στιγμή της επιστροφής, το αντίγραφο αυτού μπορεί να αναγνωρισθεί από τις τρίτες χώρες ως απόδειξη της εθνικότητας.

Έλεγχοι και πρόσβαση

Οι νέοι κανόνες καθιστούν δυνατό τον ενισχυμένο έλεγχο του ιστορικού του αιτούντος, πριν από την έκδοση θεώρησης ή άδειας διαμονής, στις σχετικές βάσεις δεδομένων για την ασφάλεια και τη μετανάστευση, στις οποίες συγκαταλέγονται το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το σύστημα εισόδου/εξόδου (ΣΕΕ), το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού (ETIAS), το Eurodac, τα δεδομένα της Europol, το σύστημα ECRIS-TCN, καθώς και σχετικές βάσεις δεδομένων της Ιντερπόλ για ταξιδιωτικά έγγραφα. Το VIS θα εκτελεί αυτόματη αναζήτηση στις εν λόγω βάσεις δεδομένων και τυχόν θετικά αποτελέσματα αναζήτησης θα επαληθεύονται με μη αυτοματοποιημένη διαδικασία από την αρμόδια αρχή, η οποία θα προβαίνει στις σχετικές περαιτέρω ενέργειες.

Οι όροι πρόσβασης της Europol και των αρχών επιβολής του νόμου στα δεδομένα του VIS, που επί του παρόντος ρυθμίζονται με απόφαση του Συμβουλίου του 2008, θα ενσωματωθούν επίσης στον κανονισμό VIS. Χάρη στην πρόσβαση στα δεδομένα του VIS, οι αρχές επιβολής του νόμου θα μπορούν να ταυτοποιούν τα θύματα εγκληματικών πράξεων ή να προχωρούν τις έρευνές τους.

Προκειμένου να αντεπεξέρχονται στις υποχρεώσεις τους βάσει των κανόνων της συμφωνίας Σένγκεν, οι διεθνείς μεταφορείς θα πρέπει να είναι σε θέση να επαληθεύουν κατά πόσον οι υπήκοοι τρίτων χωρών όντως διαθέτουν έγκυρη θεώρηση βραχείας διαμονής, θεώρηση μακράς διάρκειας ή άδεια διαμονής, εφόσον υπόκεινται στην υποχρέωση αυτή. Οι μεταφορείς δεν θα έχουν πρόσβαση στο VIS αυτό καθαυτό, αλλά θα τους δίνεται απάντηση υπό μορφή «ΟΚ/NOT OK» όσον αφορά την ύπαρξη θεώρησης βραχείας διαμονής, θεώρησης μακράς διάρκειας ή άδειας διαμονής.

Βιομετρικά στοιχεία

Με σκοπό την καταπολέμηση της εμπορίας παιδιών, με βάση τον νέο κανονισμό, η ηλικία συλλογής δακτυλικών αποτυπωμάτων θα μειωθεί από τα 12 στα 6 έτη (με τήρηση όλων των αναγκαίων διασφαλίσεων). Θα θεσπιστεί επίσης ανώτατο όριο σύμφωνα με το οποίο το VIS δεν θα συμπεριλαμβάνει δακτυλικά αποτυπώματα για άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών. Η υφιστάμενη έντυπη φωτογραφία θα αντικατασταθεί από μια ζωντανή εικόνα προσώπου με επαρκή ανάλυση και ποιότητα ώστε να χρησιμοποιείται στην αυτοματοποιημένη βιομετρική αντιστοίχιση.

Ιστορικό

Το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις, το οποίο λειτουργεί από το 2011, είναι μια βάση δεδομένων για τη διευκόλυνση της διαδικασίας χορήγησης θεωρήσεων βραχείας διαμονής. Βοηθά τις αρχές που είναι αρμόδιες στους τομείς των θεωρήσεων, των συνόρων, του ασύλου και της μετανάστευσης να ελέγχουν τους υπηκόους τρίτων χωρών που χρειάζονται θεώρηση βραχείας διαμονής για να ταξιδέψουν στον χώρο Σένγκεν. Συνδέει τα απανταχού προξενεία των κρατών μελών μεταξύ τους, καθώς και όλα τα σημεία διέλευσης εξωτερικών συνόρων.

Το 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβη σε γενική αξιολόγηση του VIS. Σύμφωνα με τα πορίσματά της, το σύστημα εκπληρώνει τους στόχους του, οι νέες προκλήσεις που ανακύπτουν όσον αφορά τη διαχείριση των θεωρήσεων, των συνόρων και της μετανάστευσης απαιτούν περαιτέρω ανάπτυξη σε ορισμένους τομείς. Στις 16 Μαΐου 2018, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση τροποποίησης του κανονισμού VIS.