Προτάσεις για τον τρόπο λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων

Ακριβής Ερμίδου, Ειρηνοδίκη Αθηνών, μέλους Δ.Σ. και Υπεύθυνης Διαχείρισης Οικονομικών της Ενδε

Γεωργίου Δελή, υπ. ΔΝ Ειρηνοδίκη Αθηνών

Με το άρθρο έβδομο της Δ1α/ΓΠ.οικ.26804 ΚΥΑ ‘‘Επιβολή του μέτρου της προσωρινής αναστολής λειτουργίας των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών στο σύνολο της Επικράτειας και της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, για το χρονικό διάστημα από 28.4.2020 έως και 15.5.2020’’ (ΦΕΚ 1588 Β΄/25.4.2020) , ορίζονται όλα τα αναγκαία μέτρα που τηρούνται για την ασφαλή λειτουργία του δικαστηρίου ενόψει της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και, ιδίως, τα υγειονομικά μέτρα που προβλέφθηκαν στην από 24.4.2020 εισήγηση της 33ης Συνεδρίασης της Επιτροπής Αντιμετώπισης Εκτάκτων Συμβάντων Δημοσίας Υγείας από λοιμογόνους παράγοντες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται 1..2.. 3) Τήρηση απόστασης μεταξύ φυσικών προσώπων κατ’ ελάχιστον 1,5 μέτρου. 4) Καθορισμός ανώτατου ορίου εισερχομένων ατόμων εντός αιθουσών και εν γένει περίκλειστων χώρων, ενός (1) ατόμου ανά 10 τ.μ., ενώ αναμένεται να συνεχίσει η σταδιακή επανεκκίνηση της λειτουργίας των δικαστηρίων με απώτερο σκοπό την πλήρη λειτουργία τους απο 1.6.2020.

Κατόπιν τούτων ανακύπτει σημαντικό ζήτημα για την ασφαλή λειτουργία όλων των Ειρηνοδικείων της Χώρας, μηδενός εξαιρουμένου , αναφορικά με την διαδικασία λήψης ενόρκων βεβαιώσεων βάσει του άρθρου 421 ΚΠολΔ , ήτοι λήψη ενόρκων βεβαιώσεων που θα χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα σε εκκρεμείς δίκες ενώπιον όλων των δικαστηρίων . Και τούτο διότι με την αναμενόμενη έκδοση της σχετικής ΚΥΑ για την πλήρη επαναλειτουργία των δικαστηρίων , αναμένεται η προσέλευση στα Ειρηνοδικεία ιδιαιτέρως μεγάλου αριθμού δικηγόρων και διαδίκων με σκοπό να προβούν σε λήψη ενόρκων βεβαιώσεων είτε για τις υποθέσεις που έχουν ήδη ματαιωθεί στο χρονικό διάστημα της αναστολής, είτε για εκείνες για τις οποίες έχει ήδη ασκηθεί αγωγή της νέας τακτικής διαδικασίας και εκκρεμεί το κλείσιμο των φακέλλων ή πρόκειται να ασκηθεί νέα αγωγή , πέραν των λοιπών ενόρκων βεβαιώσεων  που λαμβάνονται για  χρήση στις διάφορες διοικητικές αρχές. Ηδη δε με χθεσινή δημόσια δήλωση του κ. Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Τσιάρα, εξετάζεται η προσωρινή επέκταση της έγγραφης διαδικασίας της δίκης και στις περιουσιακές διαφορές , στις οποίες σήμερα ισχύει το σύστημα της προφορικότητας, κάτι που αν τελικά ισχύσει ,αυτονοήτως θα εκτοξεύσει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα τον αριθμό των ενόρκων βεβαιώσεων σε δυσθεώρητο ύψος. Ωστόσο για την λήψη μιας ένορκης βεβαίωσης με σκοπό την χρήση της ως αποδεικτικού μέσου, απαιτείται η σύμπραξη ενός δικαστή, ενός γραμματέα, δυο δικηγόρων (ή αντίστοιχα διαδίκων)  και ενός  τουλάχιστον μάρτυρα, δηλαδή πέντε τουλάχιστον παραγόντων της δίκης.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο μεγαλύτερο Ειρηνοδικείο της Χώρας και συγκεκριμένα στο μοναδικό ( λόγω έλλειψης χώρων ) γραφείο λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων επιφανείας 25 τ.μ. περίπου υπηρετούν καθημερινά και υπο κανονικές συνθήκες 3 Ειρηνοδίκες , γεγονός που συνεπάγεται αυτομάτως ότι δεν μπορεί υπό τις παρούσες συνθήκες να πραγματοποιηθεί καμία ένορκη βεβαίωση. Συγχρόνως πρέπει να ληφθεί υπόψη ο αναμενόμενος και ιδιαίτερα μεγάλος συνωστισμός δικηγόρων και πολιτών στους υπόλοιπους χώρους του Ειρηνοδικείου μέσα αλλά και έξω απο αυτό, αναμένοντας την εξυπηρέτησή τους. Η παραπάνω αναφορά στο Ειρηνοδικείο Αθηνών είναι σαφές ότι γίνεται ενδεικτικά. Το ίδιο πρόβλημα αναμένεται να δημιουργηθεί αν όχι σε όλα , σίγουρα όμως στα περισσότερα Ειρηνοδικεία , λαμβανομένων υπόψη και των τεράστιων ελλείψεων σε κτιριακές υποδομές. .

Οι συνέπειες μιας τέτοιας δυσλειτουργίας των Ειρηνοδικείων είναι ορατές και ξακάθαρες στον καθένα, αφενός μεν επειδή δεν θα μπορεί να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη και ασφαλής λειτουργία τους για τους δικαστές, τους γραμματείς, τους δικηγόρους και τους πολίτες, αφετέρου σε περίπτωση που δεν καταστεί δυνατόν να ληφθούν ένορκες βεβαιώσεις είναι πλέον ή βέβαιο ότι θα τεθούν σε διακύβευση τα συμφέροντα των διαδίκων.

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι στην ομάδα εργασίας με αντικείμενο την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής της νομοθετικής μεταρρύθμισης του ΚΠολΔ (ν. 4335/2015), στην οποία συμμετείχαμε οι υπογράφοντες το παρόν ως μέλη, είχαμε τονίσει το γενικότερο πρόβλημα απο την αύξηση των ενόρκων βεβαιώσεων κατόπιν της ισχύος του νέου Κώδικα Πολιτικής δικονομίας. Παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα απο το πόρισμα της εν λόγω επιτροπής που κατατέθηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης κατά το μήνα Ιανουάριο τρέχοντος έτους , απο το οποίο προκύπτουν σχετικά στατιστικά στοιχεία : «...Με βάση τις απαντήσεις από τα Ειρηνοδικεία στο ως άνω συμπληρωματικό ερωτηματολόγιο συλλογής στατιστικών δεδομένων προέκυψε ότι έχει επέλθει ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση των ενόρκων βεβαιώσεων που δίνονται ενώπιον Ειρηνοδίκη με σκοπό να χρησιμοποιηθούν σε δίκη, ως επώνυμο αποδεικτικό μέσο. Ενδεικτικά καταγράφεται η περίπτωση του Ειρηνοδικείου Πατρών όπου κατά τα έτη 2013-2015 λήφθηκαν συνολικά 15 ένορκες βεβαιώσεις και κατά τα έτη 2016-2018 λήφθηκαν 1.356, ενώ στο Ειρηνοδικείο Αθηνών κατά τα έτη 2016-2018 λήφθηκαν συνολικά 18.520 ένορκες βεβαιώσεις.Πρέπει να επισημανθεί ότι στο εν λόγω Ειρηνοδικείο για τη λήψη των ενόρκων αυτών βεβαιώσεων απασχολούνται καθημερινά 3 Ειρηνοδίκες ( ήτοι 60 τουλάχιστον κάθε μήνα) , οι οποίοι λαμβάνουν απλώς τις ένορκες βεβαιώσεις χωρίς καμμιά άλλη αρμοδιότητα επ’ αυτών, ενώ επί πλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός της δυσλειτουργίας που προκαλείται στα μονοεδρικά (κυρίως επαρχιακά) Ειρηνοδικεία...» .Επίσης βάσει νεωτέρων στοιχείων το χρονικό διάστημα από 1.1.2020 έως 6.3.2020 στο Ειρηνοδικείο Αθηνών ελήφθησαν 2.500 περίπου  ένορκες βεβαιώσεις].

Εν όψει λοιπόν της νέας κατάστασης , που έχει δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας και των εξαιρετικών συνθηκών και περιστάσεων που βιώνει η χώρα μας με τον ιό COVID – 19 , θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να εξευρεθούν τρόποι δικονομικής αντιμετώπισης επίλυσης του ανωτέρω προβλήματος .

Προς την κατεύθυνση αυτή προτείνεται η προσαρμογή των διατάξεων του ΚΠολΔ στις νέες συνθήκες με σκοπό την αποφυγή του συνωστισμού στους χώρους των Ειρηνοδικειακών καταστημάτων με την υιοθέτηση, επιπλέον των προβλεπόμενων στην διάταξη του άρθρου 421 ΚΠολΔ, τρόπων, και της δυνατότητας λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων παρουσία των πληρεξουσίων δικηγόρων των διαδίκων, στο Δικηγορικό γραφείο του υπερ ου εντολοδόχου, και, μετέπειτα, η κατάθεσή τους στο Δικαστικό Γραμματέα, κατά τα πρότυπα συγγενών δικονομικών τάξεων.( βλ θεσμό «dichiarazioni testimoniali scritte» του Ιταλικού Δικαίου) Στην πράξη, δηλαδή, να συντάσσεται και να επιδίδεται κλήση προς ένορκη κατάθεση σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα στο γραφείο του πληρεξουσίου Δικηγόρου του αιτούντος, στο οποίο θα υπάρχει η δυνατότητα παρουσίας του αντιδίκου του. Μετά την λήψη και υπογραφή της, ο Δικηγόρος του επιμελέστερου διαδίκου θα βαρύνεται με την προσκόμισή της στον Γραμματέα του οικείου Ειρηνοδικείου, εντός προθεσμίας η οποία θα μπορεί να λάβει χώρα με φυσική παρουσία, είτε με κατάθεσή της με ηλεκτρονικά μέσα, ο, δε, Γραμματέας θα την καταχωρεί στα οικεία βιβλία και θα της δίνει μοναδικό αριθμό, προκειμένου και να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια Δίκης, στην οποία ο φυσικός Δικαστής θα είναι και το αρμόδιο δικαιοδοτικό όργανο για να ελέγξει το σύννομο της διαδικασίας λήψης της.