Ρήτρες καλύτερης τιμής σε πλατφόρμες κράτησης καταλυμάτων όπως η Booking.com: Μπορούν να χαρακτηριστούν ως «παρεπόμενοι περιορισμοί» για τους σκοπούς του δικαίου ανταγωνισμού;

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος 

Με τη δημοσιευθείσα στις 19.09.2024 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι οι ρήτρες καλύτερης τιμής στις διαδικτυακές πλατφόρμες κράτησης καταλυμάτων δεν μπορούν, καταρχήν, να χαρακτηριστούν ως «παρεπόμενοι περιορισμοί» κατά την έννοια του δικαίου ανταγωνισμού της Ένωσης.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η Booking.com, εταιρία ολλανδικού δικαίου με έδρα το Άμστερνταμ (Κάτω Χώρες), παρέχει παγκοσμίως διαδικτυακές υπηρεσίες διαμεσολάβησης για κρατήσεις καταλυμάτων. Οι ξενοδοχειακές μονάδες καταβάλλουν προμήθεια στην Booking.com για κάθε κράτηση που κάνουν οι ταξιδιώτες μέσω της πλατφόρμας. Μολονότι οι εν λόγω μονάδες μπορούν να χρησιμοποιούν εναλλακτικούς διαύλους πωλήσεων, απαγορεύεται να προσφέρουν διανυκτερεύσεις σε τιμές χαμηλότερες από εκείνες που προτείνονται στον ιστότοπο Booking.com. Αρχικά η απαγόρευση ίσχυε για τις προσφορές που γίνονταν τόσο μέσω των διαύλων πωλήσεων των ίδιων των ξενοδόχων όσο και μέσω διαύλων πωλήσεων τους οποίους εκμεταλλεύονται τρίτοι (πρόκειται για τη λεγόμενη «ευρεία ρήτρα καλύτερης τιμής»). Από το 2015 εφαρμόζεται μια στενή μορφή της ρήτρας αυτής, η οποία απαγορεύει μόνο την προσφορά διανυκτερεύσεων σε χαμηλότερη τιμή μέσω των διαύλων πωλήσεων των ίδιων των ξενοδόχων. 

Τα γερμανικά δικαστήρια έκριναν, χωρίς να έχουν υποβάλει σχετικό ερώτημα στο Δικαστήριο, ότι οι ρήτρες καλύτερης τιμής (είτε είναι στενές είτε ευρείες) που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες ξενοδοχειακών κρατήσεων αντιβαίνουν, μεταξύ άλλων, στο δίκαιο ανταγωνισμού της Ένωσης. Η γερμανική ομοσπονδιακή αρχή ανταγωνισμού είχε ήδη καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. 

Το πρωτοδικείο Άμστερνταμ, ενώπιον του οποίου η Booking.com άσκησε αγωγή με αίτημα, μεταξύ άλλων, να αναγνωριστεί το κύρος των ρητρών καλύτερης τιμής που χρησιμοποιεί η εν λόγω εταιρία, αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με το αν τόσο οι ευρείες όσο και οι στενές ρήτρες καλύτερης τιμής συμβιβάζονται με τους περί ανταγωνισμού κανόνες της Ένωσης.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η παροχή διαδικτυακών υπηρεσιών ξενοδοχειακών κρατήσεων από πλατφόρμες, όπως η Booking.com, έχει ουδέτερο ή ακόμη και θετικό αποτέλεσμα για τον ανταγωνισμό. Τούτο διότι οι εν λόγω υπηρεσίες επιτρέπουν, αφενός, στους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό προσφορών καταλυμάτων και να συγκρίνουν με απλό και γρήγορο τρόπο τις προσφορές αυτές βάσει διαφόρων κριτηρίων και, αφετέρου, στους παρόχους καταλυμάτων να αποκτήσουν μεγαλύτερη προβολή. 

Αντιθέτως, δεν αποδεικνύεται ότι οι ρήτρες καλύτερης τιμής, είτε ευρείες είτε στενές, είναι, αφενός, αντικειμενικά αναγκαίες για την υλοποίηση της ανωτέρω κύριας πράξης και, αφετέρου, ανάλογες προς τον σκοπό που αυτή επιδιώκει. 

Συναφώς, όσον αφορά τις ευρείες ρήτρες καλύτερης τιμής, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι οι ρήτρες αυτές, εκτός από το ότι ενδέχεται να μειώσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των διαφόρων πλατφορμών ξενοδοχειακών κρατήσεων, ενέχουν τον κίνδυνο να εκτοπίσουν τις μικρές και τις νεοεισερχόμενες πλατφόρμες. 

Το ίδιο ισχύει και για τις στενές ρήτρες καλύτερης τιμής. Μολονότι, εκ πρώτης όψεως, περιορίζουν λιγότερο τον ανταγωνισμό και αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του κινδύνου παρασιτισμού, δεν προκύπτει ότι είναι αντικειμενικά αναγκαίες για να διασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα της πλατφόρμας ξενοδοχειακών κρατήσεων.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA