Ρύθμιση οφειλών από συνυπευθυνότητα με λυθείσες εταιρείες -επιτέλους- μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ν. 4738/2020

Επιμέλεια: Παναγιώτης Α. Γεωργαντόπουλος, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διαχειριστής Αφερεγγυότητας Β’ τάξης

Ένα από τα βασικά προβλήματα όσων επιθυμούσαν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ήταν η αδυναμία ένταξης όσων οφειλών τους βάρυναν προερχόμενες από λυθέντα νομικά πρόσωπα και εν γένει ανενεργή εταιρικά σχήματα στα οποία μετείχαν στο παρελθόν. Ήταν πράγματι παράδοξο από τη μία πλευρά το Δημόσιο να επιδιώκει ακόμα και με ενέργειες αναγκαστικής εκτέλεσης (λ.χ. κατασχέσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς) μεγάλα ποσά από τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία είχαν στο παρελθόν την ιδιότητα του νομίμου εκπροσώπου ή εταίρου (ανάλογα τον εταιρικό τύπο) σε υπερχρεωμένες και ανενεργείς πλέον εταιρείες λόγω της περίφημης συνυπευθυνότητάς τους, αλλά από την άλλη πλευρά να μην επιτρέπεται μέχρι πρόσφατα η ένταξη και ρύθμιση αυτών των απαιτήσεων στον εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4738/2020 μολονότι τα φυσικά πρόσωπα το επιθυμούσαν και ήταν πρόθυμα να αποπληρώσουν υπό ευνοϊκούς όρους. Επρόκειτο σαφώς για ένα καθεστώς «ιδιότυπης ομηρίας» των οφειλετών και ταυτόχρονα για απώλεια εσόδων για τα δημόσια ταμεία αφού τα εν λόγω πρόσωπα ήταν προφανώς αδύνατον να ρυθμίσουν της οφειλές μέσω των ίδιων των υπό εκκαθάριση ή ανενεργών εταιρειών.

Πρόσθετο ζήτημα τεχνικού χαρακτήρα ήταν ότι  τα χρέη αυτά κατά πάγια τακτική του Δημοσίου δεν βεβαιώνονταν στα ΑΦΜ των εταιρικών διοικητών ή μελών εταιρειών αλλά μόνο στο ΑΦΜ της ίδιας της εταιρείας, η οποία όμως ήταν πλέον είτε ανενεργή και πολλές φορές χωρίς νόμιμη εκπροσώπηση είτε σε λύση ή εκκαθάριση, με αυτό τον τρόπο οι οφειλέτες φυσικά πρόσωπα δεν μπορούσαν να ρυθμίσουν μόνοι τους τις εν λόγω οφειλές διά της υπαγωγής τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό όπως εξάλλου όριζε και η υπ’ αριθμ. 151323 ΕΞ 2021/29-11-2021 εγκύκλιος της ΕΓΔΙΧ.

Ταυτόχρονα, το άρθρο 7 παρ. 3γ του ν. 4738/2020 (ως είχε πριν την αλλαγή του με  το άρθρο 75 του ν. 5043/2023) το οποίο καθορίζει το πεδίο εφαρμογής του νόμου εξαιρεί ρητά από αυτό τα νομικά πρόσωπα τα οποία έχουν τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση, συνεπώς ούτε η εταιρεία ήταν σε θέση να ρυθμίσει τις εν λόγω οφειλές ευνοώντας και τους πρώην εταίρους ή διοικητές της οφειλέτες.

Η αναγκαιότητα αυτή επιλύθηκε εντός του έτους 2024 έστω με καθυστέρηση 4 ετών από την έναρξη λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού ύστερα από διπλή νομοθετική παρέμβαση και τροποποίηση των σχετικών ΚΥΑ για τη λειτουργία της πλατφόρμας.

Συγκεκριμένα με  το άρθρο 75 του ν. 5043/2023 και κατόπιν με άρθρο 64 ν. 5072/2023 προστέθηκε στην παρ. 3γ του άρθρου 7 του ν. 4738/2020 ότι οφειλές προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που έχουν βεβαιωθεί σε βάρος νομικού προσώπου της παρούσας ή νομικού προσώπου που έχει παύσει να υφίσταται κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, δύνανται να ρυθμιστούν με αίτηση τρίτου προσώπου, που έχει κατά νόμο εις ολόκληρον ευθύνη με το νομικό πρόσωπο για τις βεβαιωμένες σε βάρος του οφειλές, εφόσον ο αιτών δεν εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος Κεφαλαίου. Κατά παρέκκλιση της υποπερ. 2 της περ. α) του άρθρου 22, μετά την απώλεια της ρύθμισης της παρούσας, επιτρέπεται νέα ρύθμιση των ίδιων οφειλών, εφόσον η αίτηση υποβάλλεται από τρίτο πρόσωπο που έχει κατά νόμο εις ολόκληρον ευθύνη γι’ αυτές και δεν εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος κεφαλαίου. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ρυθμίζονται τεχνικά και άλλα θέματα για την απεικόνιση στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών των οφειλών του νομικού προσώπου σε αίτηση συνυπεύθυνων προσώπων.

Ακολούθως εκδόθηκε η υπ’ αρ. 13131 ΕΞ 2024 ΚΥΑ σύμφωνα με την οποία πριν την υποβολή της αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό, για την ακρίβεια με τους λειτουργικούς όρους της πλατφόρμας πριν ακόμα το στάδιο της άντλησης των οφειλών, το συνυπεύθυνο πρόσωπο πρέπει να επιβεβαιώνει την ιδιότητα της συσχέτισής του και τη χρονική περίοδο συνυπευθυνότητας ως προς το Δημόσιο μέσω της ψηφιακής πύλης «myAADE» στην ενότητα «Στοιχεία Μητρώου - Φυσικού Προσώπου». Στην περίπτωση δε που τα στοιχεία του δεν είναι επικαιροποιημένα, πρέπει να προβαίνει για την επικαιροποίηση αυτών σε υποβολή αιτήματος μέσω της Εφαρμογής πύλης «myAADE» στο πεδίο «Τα Αιτήματά μου» για την καταχώριση των μεταβολών στο Φορολογικό Μητρώο, καταθέτοντας τα απαιτούμενα κατά περίπτωση δικαιολογητικά σύμφωνα με την υπό στοιχεία ΠΟΛ. 1006/31.12.2013 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων. Αντίστοιχα δε ως προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, το πρόσωπο πρέπει να επιβεβαιώνει την ιδιότητά του και τη χρονική περίοδο συνυπευθυνότητας μέσω της εκάστοτε αρμόδιας υπηρεσίας Ασφάλισης και Εισφορών του e-ΕΦΚΑ. Σε περίπτωση που τα στοιχεία του πρώτου εδαφίου της παρούσας παραγράφου δεν είναι επικαιροποιημένα στο Μητρώο του e-ΕΦΚΑ, το συνυπεύθυνο πρόσωπο υποβάλλει αίτηση με τα κατά περίπτωση απαιτούμενα δικαιολογητικά για την επικαιροποίηση αυτών.

Κατόπιν των ανωτέρω, κατά την υποβολή της αίτησης της παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 4738/2020 ο αιτών – συνυπεύθυνο πρόσωπο επιλέγει σχετική ένδειξη στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού για να συμπεριληφθούν στην αίτησή του το σύνολο των οφειλών από συνυπευθυνότητα που έχουν βεβαιωθεί σε βάρος νομικού ή νομικών προσώπων τα οποία έχουν τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση ή έχουν παύσει να υφίστανται.

Μολονότι τα ανωτέρω προβλέφθηκαν ήδη από την 26.1.2024, όταν και εκδόθηκε η σχετική ΚΥΑ, απαιτήθηκαν δέκα μήνες (!) για να ολοκληρωθεί η διαδικασία προσαρμογής της πλατφόρμας ώστε την 25.11.2024 η Γενική Γραμματεία ανακοίνωσε1 ότι ολοκληρώθηκε η προσαρμογή των συστημάτων των πιστωτών του Δημοσίου και είναι πλέον εφικτή η αίτηση για ρύθμιση των οφειλών νομικών προσώπων που έχει τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση ή έχει πάψει να υφίσταται, από τα πρόσωπα που ευθύνονται για τις οφειλές αυτές. Έτσι πλέον είναι σε θέση όλοι οι οφειλέτες, «όμηροι» μέχρι σήμερα των εν λόγω εταιρειών του παρελθόντος να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και να απαλλαγούν μελλοντικά από αυτές.

Σημαντική παράμετρος ως προς τις συνέπειες της ρύθμισης είναι οι προβλέψεις των άρθρων 4 και 5 της υπ’ αρ. 13131 ΕΞ 2024 ΚΥΑ ιδίως όταν είναι πλείονα τα συνυπεύθυνα πρόσωπα, όπερ και το πιθανότερο. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 4 αυτής «1. Με την οριστική υποβολή της αίτησης του αιτούντος-συνυπεύθυνου προσώπου δύνανται να ρυθμισθούν οι οφειλές συνυπευθυνότητας κατά το άρθρο 1 της παρούσας. Δεν επιτρέπεται η συμμετοχή της ίδιας οφειλής συνυπευθυνότητας σε πέραν της μιας σύμβασης αναδιάρθρωσης. Σε περίπτωση που μια οφειλή από συνυπευθυνότητα περιλαμβάνεται σε άλλη αίτηση οριστικά υποβληθείσα, η οφειλή αυτή δεν ρυθμίζεται εκτός αν η αίτηση στην οποία έχει περιληφθεί έχει ολοκληρωθεί ως άκαρπη ή έχει επιτευχθεί ρύθμιση αλλά στη συνέχεια έχει καταγγελθεί η σύμβαση αναδιάρθρωσης από τον πιστωτή ο οποίος έχει βεβαιώσει την οφειλή αυτή.

2. Κατά παρέκκλιση του κανόνα της περ. α` 2. του άρθρου 22 του ν. 4738/2020 (Α` 207), μετά την απώλεια της ρύθμισης του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του παρόντος άρθρου, επιτρέπεται νέα ρύθμιση των ίδιων οφειλών συνυπευθυνότητας, εφόσον η αίτηση υποβάλλεται από άλλο συνυπεύθυνο πρόσωπο που δεν εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του Κεφαλαίου Α` του Δεύτερου Μέρους του ν. 4738/2020.»

Ενώ το άρθρο 22 παρ. στ’ του ν. 4738/2020 και το άρθρο 5 της ως άνω ΚΥΑ προβλέπουν ότι οι έννομες συνέπειες της ρύθμισης, που προβλέπονται στα άρθρα 23, 25 και 26 του ν. 4738/2020 επέρχονται ως προς τον αιτούντα και τυχόν τρίτα πρόσωπα που έχουν κατά νόμο εις ολόκληρον ευθύνη για τις οφειλές που υπάγονται στη ρύθμιση. Οι έννομες συνέπειες του προηγούμενου εδαφίου επέρχονται επιπλέον ως προς το νομικό πρόσωπο σε βάρος του οποίου έχουν βεβαιωθεί οι οφειλές που υπάγονται στη ρύθμιση.

Ενόψει των ανωτέρω γίνεται κατανοητό ότι η ρύθμιση των οφειλών στην οποία θα προβεί ο οφειλέτης – συνυπεύθυνο πρόσωπο οδηγεί στη ρύθμισή της και για τους λοιπούς υπόχρεους φυσικά πρόσωπα χωρίς να υποβάλλουν αυτοτελή αίτηση ή να συνυποβάλλουν την προκείμενη αίτηση. Η επέκταση των εννόμων αποτελεσμάτων της εξωδικαστικής ρύθμισης στους συνοφειλέτες αφορά συγκεκριμένα τα πρόσωπα που υπέχουν εις ολόκληρον (αλληλέγγυα) ευθύνη για τις οφειλές του πρωτοφειλέτη έναντι του Δημοσίου βάσει νομοθετικών διατάξεων και όχι για όσους υφίσταται ευθύνη εκ συμβάσεως2.​

• 1. http://www.keyd.gov.gr/2024/11/25/ρυθμιση-οφειλων-απο-συνυπευθυνοτητα/
• 2. Έτσι και υπ’ αρ. 2070/25.11.2024 Εγκύκλιος ΑΑΔΕ υπό στοιχείο Α.2. Δεν ισχύει το ίδιο για τις περιπτώσεις εξωδικαστικής ρύθμισης εγγυητών και γενικά συνοφειλετών τα οποία ευθύνονται εκ συμβάσεως και όχι εκ του νόμου βλ. αναλυτικά Π. Γεωργαντόπουλος, Η εγγυητική ευθύνη στον εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4738/2020, https://www.lawspot.gr/nomika-nea/i-eggyitiki-eythyni-ston-exodikastiko-...