Τι προβλέπει ο Κώδικας Συνόρων του Σένγκεν για την επαναφορά συνοριακών ελέγχων

Η ξαφνική απόφαση της Γερμανίας να επαναφέρει τους ελέγχους στα σύνορά της έχει προκαλέσει τριγμούς στο καθεστώς ελεύθερης και απρόσκοπτης κίνησης των προσώπων στην Ευρώπη, με περισσότερα ακόμα κράτη μέλη της ΕΕ να ακολουθούν το παράδειγμά της, προσπαθώντας να ελέγξουν τη δίχως προηγούμενο μαζική έλευση προσφύγων και μεταναστών.

Η προσωρινή επαναφορά των συνοριακών ελέγχων μεταξύ των κρατών μελών αποτελεί μια εξαιρετική δυνατότητα που προβλέπεται ρητά και ρυθμίζεται από τον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν, σε περίπτωση κατάστασης κρίσης.

Συγκεκριμένα, ο Κώδικας αναφέρει σχετικά τα εξής: 

«Όταν υφίσταται σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, οι εν λόγω χώρες (σ.σ. της ΕΕ) μπορούν εκτάκτως να επαναφέρουν τον έλεγχο στα εσωτερικά του σύνορα, για περίοδο που δεν υπερβαίνει τις 30 ημέρες (με δυνατότητα παράτασης βάσει προϋποθέσεων που καθορίζονται από τον κώδικα) ή για την προβλέψιμη διάρκεια της σοβαρής απειλής. Η εν λόγω ενέργεια πρέπει να θεωρείται έσχατη λύση.

Όταν προτίθενται να επαναφέρουν τον έλεγχο αυτό, ενημερώνουν το συντομότερο δυνατό τις άλλες χώρες της ΕΕ που συμμετέχουν στον χώρο Σένγκεν, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να ενημερωθεί αμελλητί, ενόψει πιθανών διαβουλεύσεων. Ταυτόχρονα, πρέπει επίσης να ενημερωθεί σχετικά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Οι χώρες της ΕΕ και η Επιτροπή μπορεί να προβούν σε διαβουλεύσεις, τουλάχιστον 10 ημέρες πριν από την προβλεπόμενη επαναφορά του ελέγχου, ούτως ώστε να οργανώσουν αμοιβαία συνεργασία και να εξετάσουν την αναλογικότητα των μέτρων σε σχέση με τα γεγονότα εξαιτίας των οποίων επαναφέρεται ο έλεγχος αυτός. Η απόφαση επαναφοράς του ελέγχου των εσωτερικών συνόρων λαμβάνεται υπό συνθήκες διαφάνειας και με πλήρη ενημέρωση του κοινού, εκτός αν επιτακτικοί λόγοι ασφάλειας δεν το επιτρέπουν.

Κατ’ εξαίρεση και όταν μια σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε μια χώρα της ΕΕ απαιτεί άμεση δράση, αυτή η τελευταία μπορεί να επαναφέρει συνοριακούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορά της αμέσως. Κοινοποιεί στη συνέχεια την απόφασή της στις άλλες χώρες της ΕΕ και στην Επιτροπή».

Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η τρέχουσα κατάσταση στη Γερμανία, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να είναι μια κατάσταση που καλύπτεται από τους κανόνες.

Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν το καθήκον να διασφαλίζουν την αναλογικότητα των σχετικών έκτακτων μέτρων, ενώ η Επιτροπή θα παρακολουθεί από κοντά την κατάσταση και θα ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και το Συμβούλιο.

Στόχων των προσπαθειών, σύμφωνα με τον κύριο Juncker, είναι η επαναφορά στο κανονικό σύστημα Σένγκεν των ανοικτών συνόρων μεταξύ των κρατών μελών, το συντομότερο δυνατό.

Ενόψει της έκτακτης συνόδου των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, η γερμανική απόφαση υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει συμφωνία για τα μέτρα που προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατέληξε ο κύριος Juncker.