Ζητήματα συνταγματικότητας της υπαγωγής στον ΕΦΚΑ και της καταβολής εισφοράς αλληλεγγύης των στρατιωτικών υπαλλήλων και συνταξιούχων (ΟλΕλΣυν 504/2021)
Ενάντια στις αρχές της ισότητας ενώπιον του νόμου, της ισότητας στα δημόσια βάρη και της αναλογικότητας η παρακράτηση εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων στρατιωτικών
Στην Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου παραπέμφθηκε το προδικαστικό ερώτημα αναφορικά με την αντίθεση στο Σύνταγμα αφενός των διατάξεων του Ν. 4387/2016 με τις οποίες υπήχθησαν οι στρατιωτικοί υπάλληλοι και συνταξιούχοι στο ενιαίο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και, αφετέρου, μετά την ένταξή τους στο καθεστώς αυτό, της παρακράτησης από τη σύνταξή τους της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων.
Όσον αφορά στο πρώτο σκέλος, ήτοι στην υπαγωγή των εν ενεργεία και συνταξιούχων στρατιωτικών στον ΕΦΚΑ, η Ολομέλεια έκρινε πως οι νεότερες ρυθμίσεις του Ν. 4670/2020 ευθυγραμμίζουν τις ρυθμίσεις του Ν. 4387/2016 με τις συνταγματικές απαιτήσεις αναφορικά με το ιδιαίτερο συνταξιοδοτικό καθεστώς των δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων και στρατιωτικών, τονίζοντας πως και στην ισχύουσα πλέον νομοθεσία αναγνωρίζεται η ύπαρξη ειδικού συνταξιοδοτικού καθεστώτος, το οποίο διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 73, 80 και 98 του Συντάγματος και το οποίο, για λόγους βιωσιμότητας του συστήματος και λογιστικής διαχείρισης, εντάσσεται στον ΕΦΚΑ.
Συνεπώς, η ίδρυση, σύμφωνα με τον Ν. 4387/2016, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, η ανάληψη από αυτόν της υποχρέωσης καταβολής των συντάξεων στους δημόσιους λειτουργούς και υπαλλήλους, o τρόπος χρηματοδότησής τους, καθώς και ο τρόπος ορισμού και υπολογισμού τους, εφόσον ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εύλογης αναλογίας, δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή άλλους υπερνομοθετικής ισχύος κανόνες. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη ότι εν προκειμένω δεν αμφισβητείται από τους διαδίκους η τήρηση ή μη της εύλογης αναλογίας μεταξύ των αποδοχών ενεργείας και του ποσού της σύνταξής τους, κρίνεται μη αντιβαίνουσα στο Σύνταγμα η υπαγωγή τους στο νέο ενιαίο συνταξιοδοτικό καθεστώς που θέσπισε ο Ν. 4387/2016.
Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της συνταγματικότητας της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων στρατιωτικών, αρχικά διαπιστώθηκε ότι η εν λόγω εισφορά θεσπίστηκε στο πλαίσιο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που υλοποιήθηκε με τον Ν. 3863/2010, με σκοπό τη μείωση της συνολικής συνταξιοδοτικής δαπάνης, του ποσοστού αύξησης του συνταξιοδοτικού ελλείμματος και του ποσού του συνταξιοδοτικού ελλείμματος, αντιστοίχως δε και της κρατικής επιχορήγησης του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Δεδομένου, ωστόσο, ότι από τις συνοδευτικές εκθέσεις του Ν. 4387/2016 δεν προκύπτει η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ενσωμάτωση και αξιοποίηση της εν λόγω εισφοράς στα παρατιθέμενα αναλογιστικά μοντέλα ως μεταβατικού, μέχρι τις 31.12.2018, μέσου χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού κεφαλαίου ούτε η εκτίμηση των αναγκών χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού ελλείμματος από την παρακρατούμενη για τον λόγο αυτόν εισφορά, η διατήρησή της δεν ενσωματώνεται με συνεκτικότητα στη νέα συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, ούτε τεκμηριώνεται η συμβατότητά της με την αρχή της αναλογικότητας, τόσο ως μέσο χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού ελλείμματος, όσο και ως προς τα επιμέρους στοιχεία της, ήτοι τα πρόσωπα που βαρύνονται από αυτή, τη βάση υπολογισμού και την κλιμάκωσή της, εν όψει και των επιγενόμενων μεταβολών στο σύνολο των παραμέτρων του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Συνεπώς, η Ολομέλεια έκρινε ότι η παρακράτηση εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων στρατιωτικών, κατά το χρονικό διάστημα από την υπαγωγή τους στον ΕΦΚΑ έως την 31/12/2018, αντίκειται στην αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου και της ισότητας στα δημόσια βάρη, κατά τα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 4 του Συντάγματος, καθώς και στην αρχή της αναλογικότητας, κατά το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος. Και τούτο, διότι δεν τεκμηριώνονται και δεν αιτιολογούνται επαρκώς, ως στοιχεία της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος που επήλθε με τον Ν. 4387/2019, η αναγκαιότητα διατήρησης της εισφοράς αυτής για τον σκοπό για τον οποίο θεσμοθετήθηκε, η προσφορότητά της ως προς τα βαρυνόμενα πρόσωπα, η βάση υπολογισμού και η κλιμάκωσή της.
Απόσπασμα της απόφασης
Υπό τις νέες όμως αυτές συνθήκες, εν όψει των δομικών αλλαγών, αναφορικά με την ίδρυση ενιαίου φορέα χορήγησης της σύνταξης με συγχώνευση των αποθεματικών, των εσόδων και των εν γένει περιουσιακών στοιχείων των προϋφιστάμενων συνταξιοδοτικών οργανισμών, και των μεταβολών, αναφορικά με τον τρόπο υπολογισμού και το ύψος των συνταξιοδοτικών παροχών, για τη συνεκτική ενσωμάτωση στη νέα συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του ν. 4387/2016 και διατήρηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων, μέχρι την 31.12.2018, που προορίζεται για τη δημιουργία αποθεματικού κάλυψης των ελλειμμάτων του συνταξιοδοτικού κεφαλαίου και την «αντιμετώπιση των τρεχουσών οικονομικών δυσχερειών», οι οποίες αποτιμήθηκαν βάσει των παραμέτρων και των αναλογιστικών προβολών που εκτιμήθηκαν στο πλαίσιο της προηγούμενης συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, απαιτούνταν, αφενός, η προηγούμενη αναλογιστική προβολή του προϊόντος της σε βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη βάση και η συστάθμισή του με τις χρηματοδοτικές ανάγκες του συνταξιοδοτικού κεφαλαίου που προκύπτουν από τη μεταρρύθμιση και, αφετέρου, η επαναξιολόγησή της, εξαιτίας των μεταβολών αυτών, ως προς την επιλογή της βαρυνόμενης κατηγορίας, ώστε να τεκμηριώνεται τόσο η σύνδεση ειδικώς της βαρυνόμενης κατηγορίας με την ιδιαίτερη εισφοροδοτική της ικανότητα όσο και η αναγκαιότητα της διατήρησής της, καθώς και η τήρηση της δίκαιης ισορροπίας μεταξύ της επέμβασης στο κοινωνικό και περιουσιακό δικαίωμα της σύνταξης και του μεγέθους της εξυπηρετούμενης χρηματοδοτικής ανάγκης, εν όψει και των απαιτήσεων βιωσιμότητας που σταθμίστηκαν για την επιβολή της.
Δεδομένου όμως ότι από τις συνοδευτικές εκθέσεις του ν. 4387/2016 δεν προκύπτει η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ενσωμάτωση και αξιοποίηση της εν λόγω εισφοράς στα παρατιθέμενα αναλογιστικά μοντέλα ως μεταβατικού, μέχρι τις 31.12.2018, μέσου χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού κεφαλαίου ούτε η εκτίμηση των αναγκών χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού ελλείμματος από την παρακρατούμενη για τον λόγο αυτόν εισφορά, η διατήρησή της δεν ενσωματώνεται με συνεκτικότητα στη νέα συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, ούτε τεκμηριώνεται η συμβατότητά της με την αρχή της αναλογικότητας τόσο καταρχήν, ως μέσου χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού ελλείμματος, όσο και ως προς τα επιμέρους στοιχεία της, ήτοι τα πρόσωπα που βαρύνονται από αυτή, τη βάση υπολογισμού και την κλιμάκωσή της, εν όψει και των επιγενόμενων μεταβολών στο σύνολο των παραμέτρων του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Με βάση τα ως άνω γενόμενα δεκτά, η Ολομέλεια, έχοντας εκθέσει το σύνολο των κανόνων που διέπουν τα επίδικα ζητήματα, αποφαίνεται επί του δεύτερου προδικαστικού ερωτήματος, ότι η παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης από τις συντάξεις των πρώην υπαλλήλων του Δημοσίου, στους οποίους αφορά το παραπεμφθέν ζήτημα, για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος του συνταξιοδοτικού κεφαλαίου, κατά το χρονικό διάστημα από την υπαγωγή τους στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης έως τις 31.12.2018 δεν ενσωματώνεται με συνεκτικότητα στη ριζική, κατά τα ανωτέρω, μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που επήλθε με τον ν. 4387/2019, και τούτο διότι δεν αιτιολογείται παντάπασιν, σε συνάρτηση με την εν λόγω μεταρρύθμιση, η αναγκαιότητα διατήρησης της εισφοράς αυτής για τον σκοπό για τον οποίο θεσμοθετήθηκε ούτε η επιλογή των βαρυνομένων με την παρακράτησή της προσώπων. Συνακόλουθα, η παρακράτηση της εισφοράς, για το χρονικό διάστημα που αναφέρθηκε πιο πάνω, αντίκειται στην αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου και της ισότητας στα δημόσια βάρη (άρθρα 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 4 του Συντάγματος), καθώς και στην αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος), καθόσον δεν τεκμηριώνεται, ως στοιχείο της νέας συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, η προσφορότητά της ως προς τα βαρυνόμενα πρόσωπα, τη βάση υπολογισμού και την κλιμάκωσή της.
Δείτε αναλυτικά την απόφαση στο ddikastes.gr